Moskova-Cenevre hattında temaslar

Ankara’da geçen hafta iki toplantı gerçekleştiren Türk ve Rus heyetler, dün de Moskova’da bir araya geldi. Türk heyete Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal, Rus heyete Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Vasilievich Vershin başkanlık etti. Görüşmede, Türk heyette Dışişleri ve Savunma bakanlıkları temsilcileri ile istihbarat yetkilileri de yer aldı. Türk heyeti, 5 saat süren görüşmelerde sahada gerginliğin süratle azaltılması ve insani durumun daha fazla kötüleşmesinin önüne geçilmesi gereğini vurguladı. Görüşmelerde İdlib’de Soçi kapsamında varılan mutabakatların tam olarak uygulanması ve ihlallerin önlenmesi amacıyla alınabilecek önlemler de istişare edildi. Görüşmelere bugün devam edileceği belirtildi.

Dikkat çeken mesajlar

Öte yandan görüşme öncesi Rusya Dışişleri Bakanlığı’ndan, bir kısmı Suriye rejiminin kontrol ettiği bölgelerde kalan TSK gözlem noktalarının durumunu sorgulayan açıklamalar gelmesi dikkati çekti. Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Bogdanov’un, “Bazı Türk gözlem noktalarının Suriye ordusu mevzilerinin arkasında kaldığını ve bunların neleri gözledikleri, bunlara neden ihtiyaç olduğu konusunda soru işaretleri doğuyor” ifadeleri Rus tarafın masadaki pozisyonunu da ortaya koydu.

BM harekete geçti

Dışişleri Bakanlığı’ndan bir başka heyet de, İsviçre’nin Cenevre kentine giderek BM Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen ve misyon temsilcileriyle bir araya geldi. Milliyet, önceki hafta, sahadaki şartlar göz önünde bulundurularak Astana ve Cenevre görüşmelerine bir süre ara verildiğini duyurmuştu. Bu konuda harekete geçen BM’nin, ara verilen Astana ve Cenevre görüşmelerinin devamı için Türkiye, Rusya ve İran’dan teknik heyetleri Cenevre’deki BM Ofisi’ne davet ederek orta yol bulmaya çalıştığı belirtiliyor.

‘Atılacak çok adım var’

Moskova’daki kritik toplantının ardından Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun, Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ile durum değerlendirmesi yapması planlanıyor. Çavuşoğlu, dün Rus İzvestiya gazetesine yaptığı açıklamada, İdlib’de son dönem yaşanan gelişmelere dair değerlendirmelerde bulundu. İdlib konusunda atılması gereken çok sayıda adım olduğuna dikkati çeken Çavuşoğlu, “Türkiye ve Rusya, İdlib’de nihai mutabakat için iş birliğine devam ediyor. Bu konudaki son yanıtı, heyetimizin Moskova’da gerçekleştireceği görüşmeden sonra öğreneceksiniz. Suriye sorununun Türkiye ve Rusya arasındaki iş birliğini etkilemesine izin vermemeliyiz” dedi. Çavuşoğlu, Moskova’da heyetler arası görüşmelerin ardından, ilave toplantı yapılmasına gerek olup olmadığının değerlendirileceğini ifade etti.

İdlib bölgesinde sahada bulunan Rus ve Türk askeri yetkililerin sürekli temas halinde olduklarını belirten Lavrov da , “Duyduğumuza göre, Türk ve Rus askeri yetkililer tümüyle karşılıklı anlayış içerisindedir” dedi. Lavrov, Suriye’nin İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi’ndeki durumu ele almak üzere Türk ve Rus heyetlerin Moskova’da bir araya geldiğine dikkati çekerek, şöyle devam etti:

“Bütün gerçekler masada. Yetkililerin, Rus ve Türk liderlerin yaptığı anlaşmalar çerçevesinde İdlib’deki durumun iyileşmesine katkıda bulunacak fikirleri sunabileceğini umuyorum.”

İhtilaf konuları

Türkiye ve Rusya, 17 Eylül 2018’de Soçi’de İdlib konulu bir mutabakata vardı. Moskova’nın tavrı ise, İdlib mutabakatının güncellenmesinden yana. Türkiye ve Rusya arasında 10 maddelik ihtilafta kalınan noktalar ise şu şekilde sıralanıyor:

İdlib gerginliği azaltma bölgesinin korunamamış olması ve Türkiye’nin gözlem noktalarına ulaşamaması.

Rusya’nın, İdlib’de askeri operasyonlar ve saldırılardan kaçınılması için gerekli önlemleri almaması ve buna bağlı olarak mevcut statükonun korunamaması.

Silahsızlandırma bölgesinin sınırlarının belirlenememesi. Böylelikle, Türk ve Rus askerleri tarafından İnsansız hava araçlarıyla havada denetim yapılamaması.

M4-M5 otoyolunun, güvenliğinin sağlanarak trafiğe açılamaması.

İdlib’de sürdürülebilir ateşkes rejiminin sağlanabilmesi için etkili önlemler alınamaması.