Marmara’da umut veren dev midyeler

İklim krizi nedeniyle nesli tükenme tehlikesi altında olan midye türü pinaların, Küçükyalı sahilinde önemli bir yaşam alanı bulması bilim insanlarını sevindirdi. Pinaları görüntüleyen ekipten İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi öğretim üyesi Dr. Cem Dalyan, “Akdeniz’in dev midyesi pina varsa, umut vardır. Demek ki Marmara yaşıyor” değerlendirmesini yaptı.

Mucize kurtuluş mu?

Suyu filtre ederek beslenen ve ekosistemin devamında çok önemli rolü olan pina adlı kabuklu canlılar, halk arasında dev midye olarak biliniyor. Boyu 1 metreyi geçebilen ve bulunduğu yerin temiz bir habitata sahip olduğunu işaret eden Akdeniz’e özgü pinalarda 2016 yılında bir hastalık belirmişti.
İspanya’da pinaların yüzde 99’unu kısa sürede öldüren Haplosporidium pinnae adlı patojen, 3 yıl içinde Fransa, Hırvatistan, Hırvatistan, Tunus, Fas ve Türkiye kıyılarına gelmişti. Ülkemiz kıyılarında yaşayan ve koruma altındaki pinaların çoğu 1 yıl içinde ölürken, Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN) iri midyeyi ‘Kırmızı Liste’ye alarak Tehdit Altındaki Tür ilan etmişti. Pinaları kurtarmak için 4 yıldır yerlerini değiştirmek gibi projeler üreten bilim insanlarını sevindiren gelişme, Marmara’da yaşandı.

Çanakkale Boğazı’nda görüntülenen pina mezarlığının ardından dev midyelerin Marmara Denizi’ndeki varlığını araştırmak için dalış yapan bir grup gönüllü dalgıç, Küçükyalı Balıkçı Barınağı’ndaki teknelerin altında yaşam alanı bulan pinaları görüntüledi. Dr. Cem Dalyan liderliğinde dalış yapan dalgıçlar, küçük bir alanda 10-15 pinadan 6’sının yaşıyor olmasını Marmara için umut verici gelişme olarak değerlendirdi. Dr. Cem Dalyan, “Akdeniz Pinna nobilis’in ölümüne yol açan parazite deniz suyu sıcaklığı artışının neden olduğu neredeyse kesinleşti. Akdeniz’e özgü iri midye, Marmara Denizi’nin çift tabakalı su sistemine ayak uydurmuştu, bunun yanında alışık olmadığı Karadeniz sularında gözlenmesi tür için bir mucize kurtuluş hikayesi olabilir” dedi.

Gönüllü dalgıçların gözlemi

İstanbul Üniversitesi’nden Dr. Cem Dalyan ve Onur Karslı’nın bilimsel gözlemine gönüllü dalgıçlar İsmail Cem Odabaşı, Yener Kuşculuoğlu, Soner Işın ve muhabirimiz Gökhan Karakaş da eşlik etti. 2’şerli gruplar halinde teknelerin altında gözlem yapan ekipler çeşitli yaş ve boylarda yaklaşık 15 pina görüntüledi. Henüz yavru sayılabilecek 2 pinayı görüntüleyerek neslin devamı için umut verici gelişmeye tanık olduk.

Son sığınak: Marmara

Küçükyalı’da yaptıkları dalışta yaşça büyük pinaların öldüklerini ama genç nesil pinaların yaşadığını belirten Dalyan, “Marmara Denizi’nde Karadeniz suları olarak bilinen 10-15 metre derinliğe kadar yaşadıklarını gördük. Bu gözlem, Marmara’nın kuzeyindeki pinaların yaklaşık yüzde 25’inin hayatta olduğunu düşündürüyor. Evet zarar gördükleri kesin ama Akdeniz’de neredeyse tamamı ölen pinaların yeniden çoğalması için umut veriyor.

Soğuk Karadeniz’e uyum gösteren pina, Akdeniz’de yaşadığı soykırımdan kurtulmuş görünüyor. Marmara Denizi, Akdeniz’de oluşacak kitlesel yok oluşlara karşı türlerin gen havuzlarını içeren bir Nuh’un Gemisi. Bu yüzden Marmara Denizi pina ve birçok tür için son sığınak. Son pina tükenene kadar Marmara ayakta, Marmara yaşıyor demektir” değerlendirmesini yaptı.