Kök hücre nedir? Kök hücre tedavisi hangi hastalıklarda kullanılır?

Kök hücreler kendilerini yenileyebilir ve çoğalabilirler. Vücudun ihtiyacı doğrultusunda farklılaşabilirler. Anack yaş ilerledikçe hücre miktarı azalır. Kök hücre miktarının azalması doku ve organlarda hasar oluşturur. Bu yüzden kök hücre tedavisi, ölümle sonuçlanabilecek pek çok hastalığın, bazı kanser türlerinin ve doğumsal olarak gelen kan hastalıklarının tedavisinde oldukça önemlidir.

KÖK HÜCRE NEDİR?

Kök hücre, mitoz bölünmeyle özelleşmiş hücre tiplerine farklılaşabilen ve daha fazla kök hücre üretmek için kendini yenileme yeteneğine sahip olan, bütün çok hücreli canlıların doku ve organlarını oluşturan ana hücre türleridir.

Yetişkinlerdeki kök ve öncül (progenitör) hücreler vücudun onarımında görev alıp, erişkin dokuları yenileyebilme yetisine sahiplerdir. Gelişen bir embriyoda, kök hücreler özelleşmiş hücrelerin tümüne—ektoderm, mezoderm, endoderm—farklılaşabilirler ve ayrıca kan, deri, sindirim organları gibi organların da yenilenmesini sürekli kılarlar.

İnsanlarda günümüzde bilinen otolog erişkin kök hücre kaynakları şu şekildedir;

Kemik iliği kök hücreleri Kemikten (tipik olarak femur veya iliak krestden) mekanik bir işlemle ayrımları yapılabilir.
Yağ (adipoz) doku; liposakşın ile alınması ve saflaştırmaları gerekir. Kan, donörden alıcıya kan bağışına benzer şekilde kanın içinden geçtiği ve kök hücrelerin süzüldüğü "ferez" aracılığıyla saflaştırmayla yapılarak elde edilir.
Kök hücreler ayrıca doğumdan hemen sonra umbilikal kord kanından da elde edilebilir. Bütün kök hücre tiplerinde kendinden (otolog) elde en az riski taşır ve bankalarda saklanılarak sonrası için kullanılabilirler. Ancak son çalışmalar kanser tedavilerinde otolog kök hücre kullanımının riskli olabilceğini de göstermektedir.

Günümüzde yüksek oranda değişkenlik gösterebilen kök hücreler, kemik iliği nakilleri gibi tıbbi tedavilerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunun için hücre kültür ortamlarında yapay olarak yetiştirilmeleri ve bu ortamlarda kullanılacak hücre tipine göre (kas, sinir vb.) farklılaştırılmaları gerekmektedir. Embriyonik hücre hatları ve otolog embriyonik kök hücreler ise; terapötik klonlamayla oluşturulmakta ve gelecekteki tedavi yöntemleri için umut oluşturmaktadır.

KÖK HÜCRE TEDAVİSİ NEDİR?

İnsan vücudunda yer alan tüm yapıların kökenini oluşturan ve kendi kendini yenileyebilen kök hücreler pek çok hastalığın iyileştirilmesinde kullanılır. Kişinin kendisinden, uyumlu ya da yarı uyumlu olan donörden alınan kök hücreler, hasta kişiye nakledilerek hastanın hasarlanan hücre, doku ve organlarının yenilenmesi için kullanılan bir tedavi yöntemidir. Önceden yalnızca kemik iliğinden alınan kök hücreler ile kök hücre tedavisi uygulanabilirken günümüzde vücut dolaşımında yer alan, yani periferik kandan ve kordon kanından da alınabilmektedir. Ayrıca son dönemde, yumurtadan (embriyonik kök hücre) ve yağ dokusundan da kök hücre elde edilebilmektedir. Kalp, beyin ve sinir hastalıklarının yanı sıra kemik iliği tedavisi genel olarak aşağıda sıralanan durumlarda başvurulan bir yöntemdir.

KÖK HÜCRE TEDAVİSİ HANGİ HASTALIKLARDA KULLANILIR?

Kemik iliği kanserleri
Lenfoma
Hodgkin lenfoma
Lösemi
Anemi
Akdeniz anemisi
Organ kanserleri
Plazma hücre hastalıkları
Kemik iliği yetmezliği
Multiple myeloma
Kalıtsal ve doğumsal kan hastalıkları
İmmün yetersizliğe bağlı gelişen hastalıklar
Kalıtsal metabolik hastalıklar
Kök hücre bağışı nasıl yapılır?