Kentsel dönüşüm için rezerv konut mesajı

DUYGU ERDOĞAN- 1.5 milyon konutun riskli olduğu biliniyor. Bu kapsamda kente özel bir dönüşüm yasası ile aynı anda pek çok yerde yeni kentsel dönüşüm projeleri başlatılması hedefleniyor. Uzmanlar, yoğun bir kentsel dönüşüm yapmak için çeşitli sorunların çözüme kavuşturulması gerektiği konusunda  mesajlar verdi.

TSKB Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Makbule Yönel Maya, stok olmadığı durumda yaşananların daha önce Anadolu yakasında Fikirtepe, Bağdat Caddesi gibi dönüşümlerde de tecrübe edildiğini hatırlatırken, şunları söyledi: “Bir taraftan mevcutta konut arzının içinde yer alan konutlar dönüşüme giriyor, diğer yandan aynı anda yüzlerce, binlerce kişi kiralık konut arıyor. Bu kira talebi, oldukça yüksek olan piyasayı yeniden tırmandıracağı gibi zaten yeterli konut bulmak da mümkün olmayacaktır. Öncelikle rezerv konut alanları yapılıp, dönüşüm alanlarındaki insanların buraya taşınması sağlanmalı.”

‘Talep var ama karşılayamıyoruz’

Tüm Girişimci Emlak Müşavirleri Derneği (TÜGEM) Kurucu Başkanı Hakan Akdoğan da tüm çalışmalardan önce rezerv konut alanları yapılmasının gerekliliğine dikkat çekiyor. Akdoğan, “Geçici ya da kalıcı konutlarla insanların ihtiyaçları belli süre giderilmeli. Belki mevcutta boş olan ya da atıl durumda kalan projeler tespit edilerek bunların sisteme kazandırılması yoluyla da çözüm bulunabilir” dedi.

Emart Gayrimenkul Kurucusu Arzu Turan da, “Şu anda bu ihtimal olmadan bile İstanbul’da kiralık konut ile ilgili ciddi bir talep var ve bunu karşılayamıyoruz. Eylül, ekim itibarıyla tayinler, atamalar, öğrencilerin yerleşmesi kaynaklı kiralık arayışı daha artacak” dedi.

Kiralıklar hızlı azaldı

Endeksa verilerine göre, Temmuz 2023 İstanbul kiralık stok adedi online platformlarda 10 bin 242 olarak ölçüldü.

İstanbul’da ortalama metrekare konut kira fiyatı 15 bin lirayı aştı. sahibinden.com, Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) iş birliğiyle hazırlanan kiralık piyasa raporuna göre ise kiralık konutlarda hareketlilik yüksek. İstanbul ilçelerinde 2023 Ocak ve Haziran aylarındaki ortalama kiralık metrekare konut fiyatlarının yüzde 55.6 arttığı görüldü.

İnşaatta ‘en düşük’ maliyet 1.5 milyon lira

Sektör temsilcilerinin ilettiği bilgiye göre arsa sorunu olmayan ve vergi, harç gibi çeşitli muafiyetleri bulunan kentsel dönüşümde bile metrekare maliyeti minimum 15 bin lira seviyesinde bulunuyor. 80 metrekare bir konut için 100 metrekare bir daire inşa etmek gerekiyor. Metrekaresi en düşük 15 bin lira hesaplanan maliyetlerle bu konut 1.5 milyon liraya geliyor. Bu fiyat TOKİ ölçeğindeki konutlara karşılık geliyor.

Kendi konutunu kendi yapana devlet desteği

Kentsel dönüşümde devlet illere göre kira yardımı yapıyor. İstanbul’da bu destek 3 bin 500 lira olarak uygulanıyor. Diğer yandan başvuruları daha önce alınan ve mayıs ayında bitirilen ‘Yarısı Bizden’ kampanyası ile konutunu dönüştürmek isteyenlere TOKİ aracılığıyla konutlarını yenileme imkanı getirildi.

Buna göre, 100 metrekare büyüklüğünde 2 oda, 1 salon evini yeniden yapmak isteyen vatandaşın maliyeti 1.5 milyon lira çıktıysa bunun 750 bin lirasını devlet hibe ediyor.

Kalan 750 bin lirasını vatandaşın kendisi ortaya koyarak evini yeniliyor. Kampanya kapsamındaki evler yapılana kadar devlet 5 bin 250 lira kira desteği veriyor. Konutunu kendisi dönüştürmek isteyenlere de kredi ve faiz destekleri var.

Bu kapsamda konutunu güçlendirmek isteyenler için kredi 160 bin liradan 240 bin liraya, konut yapım ve edinme kredileri 400 bin liradan 600 bin liraya çıkarılmıştı. Güçlendirme ve konut yapım ve edinme kredilerinde faiz oranı 400 baz puandan 600 baz puana yükseltildi.