Her an olacakmış gibi hazırlık şart

Mert İnan - Bugün, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) öncülüğünde Düzce’de meydana gelen 7.2 büyüklüğündeki depremin 23’üncü yıl dönümü nedeniyle ülke genelinde eş zamanlı tatbikat gerçekleştirecek. Saat 18.57’de ülke genelinde herkese ‘Çök- Kapan-Tutun’ hareketi için mesaj gönderilecek. Tatbikat öncesi Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, depreme ilişkin merak edilenleri Milliyet’e anlattı.

Türkiye genelinde 450 istasyon üzerinden 7 gün 24 saat veri toplandığını belirten Prof.Dr.Özener, “Genel olarak her gün en az 50 deprem kayıtlara geçiyor. Ortalama her 6.5 yılda bir, büyüklüğü 7’nin üzerinde bir deprem meydana geliyor” dedi. Kuzey Anadolu Fay’ı üzerindeki depremlerin 1939 Erzincan sarsıntısından sonra batıya doğru göç ettiğini vurgulayan Prof. Dr. Özener, “Birçok bilimsel çalışmayanın sonucu Marmara’daki olası depremin büyüklüğünün 7.0-7.2 civarında olacağı neticesi ortaya çıkıyor” diye konuştu. Depremin zamanıyla ilgili tartışmaların bilimsel toplantılarla ve bilimsel makaleler ışığında yapılması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Özener, “Bu tartışmaların basın önünde ya da vatandaşlar karşısında yapılmasının yanlış olduğunu düşünüyorum. Yaşanacak olan bir deprem var. Burada asıl önemli olan nasıl önlem alacağımız konusuna odaklanmak” ifadelerini kullandı.

Şu an için özellikle Marmara Denizi’nde endişeli olmamızı gereken sinyal veya veriler var mı?

“Biz Marmara’da deprem beklerken Kuzey Anadolu fayı üzerinde, Doğu Anadolu fayında veya ülkemizin başka bir yerinde 7’nin üzerinde bir depremle karşılaşırsak buna şaşırmamamız gerek. Şu an için Marmara Denizi özelinde ekstrem bir durum yok ama fay hattı geçen yerlerde enerji birikmeye devam ediyor. Depremlerin nerelerde olabileceğini biliyoruz, depremin yaklaşık büyüklüğünü de hesaplayabiliyoruz, ancak ne zaman olacağını bilemiyoruz. Zamanını bilemediğimiz için her an olacakmış gibi depreme karşı hazırlıklı olmalıyız.”

Bazı uzmanalar hemen her gün 7 ve üzeri deprem olacağını dillendiriyor?

“Bir fay için ‘7 büyüklüğünde deprem üretir’ demeniz için, bu fayın en son ne zaman ve ne kadarlık deprem üretiği, ne kadarlık kısmının kırıldığı, ne kadar hızda enerji biriktiği, dolayısıyla tekrarlama aralığı çok önemli. Toplumu yanlış yönlendirmemek büyük önem taşıyor. Sürekli sosyal medyadan mesaj atmayı veya farklı mecralarda konuşulmasını doğru bulmuyorum.”

Sizce depreme hazırlık konusunda artı ve eksilerimiz nelerdir?

“17 Ağustos depreminden sonra otoyol, köprü, viyadük, okullarda depreme karşı iyileştirmeler yapıldı, stratejik noktaların elden geçirildi. Ancak bu, önümüzdeki depreme yüzde 100 hazırız anlamına gelmiyor. Katedecek daha çok yolumuz var. Yapıların, yeni deprem yönetmeliğine uygun şekilde inşaası büyük önem taşıyor.”

Tsunami riskine yönelik son bilgi veya veriler nedir?

“Enstitümüzce Marmara Denizi’nde farklı deprem senaryoları çalışılarak üretilmiş tsunami senaryoları var. Bununla birlikte, bir deprem sonrasında ülkemiz kıyılarında oluşacak olan tsunamiler Japonya ve Uzakdoğu’da, açık denizlerde olduğu gibi yaşanmayacak. Çünkü o büyüklükte bir deprem; ülkemiz ve yakın çevresi için söz konusu olmayacaktır. Marmara’daki tsunaminin, deprem sonrasında meydana gelecek olan deniz tabanı heyelanlarında kaynaklanacağını bekliyoruz. Ege ve Doğu Akdeniz’de tsunami modelleme çalışmaları neticesinde bazı bölgelerde oluşabilecek tsunami dalga yüksekliklerinin daha büyük olacağını vurgulamak isterim.”

Depreme hazırlık konusunda önerileriniz özellikle yapmamız gerekenler konusunda uyarılarınız var mı?

“Kentsel dönüşüm çabaları ağırlıklı olarak münferit yenileme şeklinde gerçekleştiriliyor. İstanbul’un bir bütün halinde ele alınması, gerekirse belli bölgelerde transfer alanları yaratılarak, dönüşümün gerçekleştirilmesi doğru olacaktır. Fay hattına uzaklığınız, binanızın oturduğu zeminin özellikleri, yapınızın özellikleri, yapı-zemin ilişkisi depremden etkilenme oranınızı belirliyor. İstanbul için şansımız, fay hattının şehrin içinden geçmemesi.”

Kandilli olarak Marmara Denizi’ndeki gözlem ve yürütülen çalışmalar ne aşamada?

“Marmara Denizi’nde 1200 metre derinliğe 12 adet deniz dibi sismometresi çalıştırıyoruz. İlaveten deniz dibi elektro-manyetometre ve ekstensometreler deniz tabanına kuruldu. Bu cihazlarla Marmara Denizi’ndeki depremselliği sürekli izleyebiliyoruz. Veriler Marmara denizi etrafına kurulan GNSS istasyonlarıyla da destekleniyor. Tüm coğrafyamızda ve komşularımızda meydana gelen depremleri sürekli izliyoruz.”

Okullarda tatbikat yapıldı

‘2022 Afet Tatbikat Yılı’ kapsamında, dün okullardan alışveriş merkezlerine pek çok noktada deprem tatbikatı gerçekleştirildi. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun Twitter’dan paylaştığı bilgilere göre Türkiye genelinde 94 bin 207 tatbikat düzenlendi. Kurum ve kuruluşlara göre en fazla tatbikat 59 bin 303 ile okul ve üniversitelerde yapılırken onu 25 bin 215 müftülük eğitim merkezi ile 3 bin 384 belediye takip etti. - EĞİTİM SERVİSİ