Finnegan’s Wake’i alanların çoğu anlamadan okumuştur

James Joyce’un “Finnegan’s Wake” isimli kitabının Çin’de çok satanlar listesine girmesinin ardından, Joyce’un “Ulysses”ini Türkçeye kazandıran Nevzat Erkmen’i aradık. “Ulysses”in çevirisini yaptığı yıllarda kendisinin, “Finnegan’s Wake”in çevrilmesinin çok zor olacağı; kitabın tercümesi için bir kurul oluşturulması gerektiği sözlerini hatırlattık. Söyleşi sırasında gördük ki Erkmen, 15 yıldır “Finnegan’s Wake”i çevirmekle uğraşıyor.

Joyce’un kitabının çok satanlar listesine girmesine BBC çok şaşırdı...

Ben de en az BBC kadar şaşırdım. Çünkü o kitabı alan insanların çoğu kitabı anlamadan okumuştur. Zor bir kitap.

Çevirmen kitabı Çince’ye 8 senede çevirmiş. Orijinal metne sadık da kalmış...

Tabii ki öyle yapmak gerek. Ben de öyle yaptım “Ulysses”te. Joyce, çok kelime oyunları yapan bir yazar. Kitabı okuyanın yüzünde nasıl bir ifade bırakacağını düşünmek lazım.

Siz nasıl başladınız “Ulysses”i çevirmeye?

Kazım Taşkent bir yarışma yapmış. Katıldım ve dillere çok meraklıydım... Eski Türkçe, Farsça, Almanca, Fransızca öğrenmiştim zamanında. Tabii İngilizceyi de çok iyi biliyordum. Yarışmayı ben kazandım.

Peki “Finnegan’s Wake”in çevirisini yapmak ister miydiniz?

Şu anda çeviriyorum “Finnegan’s Wake”i. “Ulysses” zamanında kitabı kurul çevirsin demiştim ama şimdi öyle düşünmüyorum. Zor bir kitap. Bir kurul olursa farklı sesler çıkar herkes birbirine girer.

Teklif mi geldi çevirmeniz için yoksa siz kendiniz mi başladınız?

Kendim başladım. Ve hatta çeviriyi yapmak için İzmir’e geldim. Eşim, kızım ve oğlum İstanbul’da.

İstanbul çeviri yapmak için yeterince sakin gelmedi mi?

Hayır... Gece uyurken aklıma kitapla ilgili bir sözcük, bir esin geliyordu. Hemen gidip elektriği açıp yazmaya başlıyordum. Karım, ışığı açıp onu uyandırıyorum diye söyleniyordu bana. Ben de bir yol buldum buraya gelerek. 82 yaşındayım. Ailemi de çok özlüyorum ama olmadı İstanbul’da.

Peki ne zaman başladınız? İlerlediniz mi çeviride?

15 yıldır çeviriyorum neredeyse “Finnegan’s Wake”i. “Ulysses”e benzemiyor. Çok daha dehşet bir kitap. Ama epey ilerledim çevirisinde.

‘Bu bir ölüm ya da düş, rüya dili’

Nasıl bir kitap “Finnegan’s Wake”?

“Ulysses” çok zor bir kitaptı. Ama “Finnegan’s Wake” de çok zor! James Joyce, yaşamının sonlarına doğru yazmış bu kitabı. Hatta “Finnegan’s Wake”le ilgili olarak bazı yazarlar, “Bu bir ölüm ya da düş, rüya dili,” diyor. Öyle şeyler yazıyor ki Joyce. Mesela kitapta bir cümle var, bilmem kaç kelimeden oluşuyor. Ama aslında tek bir sözcüğü ifade ediyor yazar. Karpuz diyecek örneğin. Uzatmış da uzatmış... Ben İngilizce okurken zevkten bayılıyorum. Ama çevirisi epey zaman alıyor.