F-35’te gözler Trump’a çevrildi! F-35 konusunu uzmanlar Milliyet’e değerlendirdi
16.02.2025 - 06:55 | Son Güncellenme:
ASENA YATAĞAN/ AYDIN HASAN
ABD Başkanı Trump’ın, Hindistan’a F-35 satışının önünü açacaklarını açıklamasının ardından 5. nesil savaş uçağı konusunda gözler Türkiye’ye çevrildi. Uzmanlar, “Türkiye için de F-35 alım yolu açılır” diyor.
ASENA YATAĞAN/ AYDIN HASAN- ABD Başkanı Donald Trump’ın Rusya’dan S-400 hava savunma sistemleri alan Hindistan’a F-35 satışının önünü açacaklarını açıklaması, Türkiye’nin de 5. nesil savaş uçağına dönüşü için başlatılan süreci yeniden gündemde öne çıkardı.
KİRALARI ÖDENEREK GETİRİLEBİLİRLER
Türkiye; ABD’nin birincil nitelikteki ortağı olduğu JSF (Joint Strike Fighter / Müşterek Saldırı Uçağı) projesine, 2002’de uluslararası partner olarak katıldı. İlk F-35 uçağı, 22 Haziran 2018’te ABD’de düzenlenen törenle Türkiye’ye teslim edildi. Hava kuvvetleri için 6 adet F-35 savaş uçağı satın alındı. Ancak ABD yönetimi, Türkiye’nin Temmuz 2019’da Rusya’dan alınan S-400 füze savunma sistemi nedeniyle Türkiye’yi F-35 programından çıkardı. Satın alınan 6 F-35 uçağı, ABD’de hangarda tutuluyor. Programa dönüş ile ilgili anlaşma sağlanması durumunda, bu 6 uçak hangar kiraları ödenerek Türkiye’ye getirilebilir. Türkiye, 2024 yılı Kasım ayında satın alınan 6 uçak dahil toplamda 40 F-35 savaş uçağına sahip olmak için teklifte bulundu. F-35’lerin tedariki durumunda Türkiye, KAAN’dan önce muharip filosuna 5. nesil bir savaş uçağını katmış olacak. Güvenlik kaynakları, son gelişmelere ilişkin şu değerlendirmede bulundu: “Milli muharip uçağımız KAAN’ın operasyonel hale gelmesi 10 yılı bulabilir. 40 adet F-16 Blok 70 ve 40 adet Eurofighter tedarikine yönelik süreç devam ediyor. ABD’ye 40 adet F-35 talebimiz resmi olarak iletildi. Bir NATO ülkesine ilk defa CAATSA yaptırımları uygulandı. Bizim talebimiz teknik ama ortada politik bir konu var. Bunun aşılması için de yaratıcı formüller üzerinde durmak gerekiyor. Beklentimiz ABD’nin müttefiklik ruhuna uygun biçimde tüm yaptırımları kaldırması.”
6 UÇAK HANGARDA BEKLİYOR
Türkiye’nin 6’sı hangarda bekleyen toplam 40 F-35 savaş uçağının alımı için resmi teklifini ilettiğini hatırlatan güvenlik kaynakları, politik sıkıntıların yaratıcı formüllerle aşılacağı görüşünü taşıyor.
‘TRUMP’IN İKİ DUDAĞININ ARASINDA İŞLER’
Emekli Büyükelçi Uluç Özülker: ABD’nin, bir NATO müttefiki olarak Türkiye’ye uygulamaları ile Hindistan’a davranışı arasında bir uçurum var. ABD, Trump iş başına geldiğinden bu yana iki hedef koydu. Biri İran, diğeri de Çin. Çin’i orada izole edebilmek, tek başına bırakabilmek için Hindistan’a yol açma düşüncesi hakim. Hindistan bundan istifade tamamen istediği şekilde davranıyor. Amerika da bunlara göz yumarak gereğini yapıyor. Yeni kongre kompozisyonuna baktığınız zaman Trump’ın iki dudağının arasında işler. Biden o kadar güçlü değildi kendi döneminde kongreye karşı. Ama Trump mutlak bir hakimiyet içinde. Kongre elbette S-400’ler konusunda geri adım atmak istemez. Çünkü bunu prestij sorunu olarak değerlendiriyor. ‘Ben S-400’ler normal şartlarda iade edilmeden Türkiye ile ilgili karar almayacağım’ şeklinde bir tutuma girmişken, birden bundan geri adım atarak ‘tamam al’ diyebilecek bir noktaya nasıl gelecek? Trump güvenilmez bir adam, fikriyle zikri genellikle birbirini tutmuyor. Ama Türkiye’yi kazanabilmek için uzlaşıcı bir politika anlayışı içinde yaklaşmaya çalışıyor gibi bir izlenim de var.
‘TRUMP İSTERSE ENGEL KALKAR’
İstanbul Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Emeritus Prof. Dr. İlter Turan: Türkiye’ye F-35’in satılmamasında bazı lobilerin rolü oldu. Dolayısıyla Hindistan’a satılması kendiliğinden Türkiye’nin yolunu açmaz. Ama Türkiye aleyhine çeşitli mazeretler imal eden lobilerin inandırıcılığını zayıflatacağı için, Türkiye’nin şansı artabilir. Zaten Türkiye’nin muadil bir uçak yapmaya yönelmesi de Türkiye’nin şansını arttırmaktaydı. Kongredeki Cumhuriyetçi çoğunluk şu anda Trump’ın istediklerine ‘hayır’ diyecek güçte bulunmuyor. Trump arzu ederse, bu engel kendiliğinden ortadan kalkacaktır.
‘ABD’NİN S-400 SENARYOSU ÇÖKTÜ’
Hasan Kalyoncu Üniversitesi Öğretim Üyesi, SETA Kıdemli Araştırmacısı Doç. Dr. Murat Aslan: Türkiye’ye karşı F-35 ile ilgili ileri sürdükleri argüman, F-35’in kendine has özelliklerinin S-400 ile birlikte kullanıldığı anda Ruslar tarafından deşifre edileceğiydi. Ama Türkiye bununla ilgili özel teknik bir çalışma yapılabileceğini iddia etmişti. Amerikalılar da bu durumun zor olduğunu belirtmişti. Geldiğimiz aşamada ABD önermesi çökmüş oldu. Buradaki temel çıkış noktası da İsrail’in güvenliği. Büyük ihtimalle Türkiye’ye F-35 konusunda satışın önünü açacak girişimler başlayabilir. Çünkü Trump bu satışın Amerikan savunma sanayini güçlendirilmesinin önemli olduğunun farkında. Hindistan’a satıştan sonra daha önceki argümanlar çökmüştür.
YUNANİSTAN’A 2028’DE TESLİM EDİLECEK
Yunanistan, 24 adet F-35 savaş uçağı için, 2019 sonunda ABD’ye başvurmuş, Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, ilk F-35 savaş uçağını 2028’de teslim alacaklarını söylemişti. Miçotakis, “2028 yılında ilk beşinci nesil F-35’leri teslim alacağız ve bunlar Andravida Hava Üssü’nde üslenecek, dünyanın en modern uçaklarına hizmet vermek için 150 milyondan fazla yatırım yapılacak” demişti.
‘TÜRKİYE İÇİN DE ALIMIN YOLUNU AÇAR’
Emekli Hava Korgeneral Erdoğan Karakuş: Hindistan’a F-35 satışının yapılması Türkiye içinde F-35 alım yolunu açar. CAATSA’nın kaldırılması için kongreye gitmeye gerek yok. Bunun kararını ABD Başkanı verebilir.
RUBİO İLE KONUŞULDU
Fidan ile önceki ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın 2024’ün ikinci yarısında yaptıkları görüşmelerde, F-35’e dönüş ve yaptırımların kaldırılması konusu önemli gündem maddelerinden biriydi. Fidan’ın ABD’nin yeni Dışişleri Bakanı Marco Ruibo ile Münih’te yaptığı görüşmede de yaptırımlar konusu ele alındı.
