Bakanlıktan sağlıklı yaşam önerileri

Bakanlığın hazırladığı 19 soru-cevaptan bazıları şöyle:

- Sebze ve meyve her gün tüketilmeli mi?

Sebze ve meyveler hastalıklara karşı direncin oluşumunda etkindirler, bağırsakların düzenli çalışmasına yardımcı olurlar. Ayrıca dengesiz beslenmeye bağlı kalp damar hastalıkları, hipertansiyon, bazı kanser türleri vb. kronik hastalık riskini azaltırlar. Her öğünde taze sebze ve meyve tüketilmeye çalışılmalı.

- Sebze-meyve tüketirken nelere dikkat edilmeli?

Taze sebzeler önce ayıklanmalı, yıkanmalı sonra doğranmalıdır. Sebzelerin haşlama suyu kesinlikle dökülmemelidir. Dökülürse suda eriyen vitaminlerin büyük bir kismi (vitamin C, B2 ve folik asit vb) suya geçtiği için, besin değeri kaybı çok fazla olacaktır. Vitamin değerleri azalacağından salatalar hazırlandıktan meyveler kesildikten ya da suyu sıkıldıktan sonra bekletilmemelidir.

- Et ve yumurta tüketirken nelere dikkat etmeli?

Dondurulmuş besinler, özellikle etler buzu çözdürüldükten sonra yeniden dondurulmamalıdır. Çözülmüş besinler bekletilmeden pişirilmelidir. Yumurta buzdolabında saklanmalı kullanmadan önce mutlaka yıkanmalı ve kurulanmalıdır. Hastalık etkeni olabildiği gibi bazı vitaminlerin kullanımını da engellediğinden çiğ yumurta tüketilmemelidir. Yumurta en fazla 8-10 dakika süreyle haşlanmalıdır. Daha uzun süre haşlanmış yumurtanın sarısı etrafında oluşan yeşil renk besin değerinin azaldığının göstergesidir.

- Kahvaltıda neler yenir?

Kahvaltıda protein kaynağı olarak yumurta veya peynir, yeterince enerji alabilmek için ekmek, çörek vs. vitamin ihtiyacımız için söğüş sebze taze sıkılmış meyve suyu ya da meyve tüketilmelidir. Zaman zaman kahvaltılık gevrekler de sütle karıştırılarak ancak bir meyve ile desteklenerek tüketilebilir. Evde hazırlanan tarhana mercimek yayla çorbası gibi çorbalar da kahvaltı için iyi birer seçenektir.

- Çocuklar için kahvaltıda bir bardak süt yeterli mi?

Çocuklar kahvaltıda süt veya meyve suyunu tercih etmelidir. Ancak tek başına yeterli değildir. Yanında peynir veya yumurta, ekmek ve vitamin kaynağı olarak sebze veya meyve de tüketilmelidir.

- Sağlıklı yağ tüketimi nasıl olmalı?

Günlük tüketilecek yağın üçte birinin tereyağı gibi katı yağlardan, üçte biri zeytinyağı gibi tekli doymamış yağlardan, kalan üçte biri de mısır özü ve ayçiçek yağı gibi bitkisel kaynaklı yağlardan karşılanması önerilmektedir.

- Şekerli besin zararlı mı?

Bu besinlerin fazla miktarda tüketimi aşırı enerji alımının nedenidir ve vücut ağırlığının artmasına (şişmanlığa) ve besleyici değeri yüksek olan besinlerin tüketiminin de azalmasına neden olur. Bu tür besinlerin tüketiminin azaltılması büyük önem taşımaktadır.

- Kilo kontrolünde nelere dikkat edilmeli?

Boya uygun ağırlık hedeflenmeli ideal ağırlıkta olanlar kilo almaktan kaçınmalıdırlar. Şişman olanlar önce fazla ağırlık artışını önlemeli daha sonra sağlıklarını korumak için ağırlık kaybedilmesini hedeflemelidir. Az yağ eklenmiş sebze, yağsız beyaz et, kuru baklagiller, yağı azaltılmış süt, yoğurt, meyve ve tam tahıl ürünleri tüketerek sağlıklı beslenme alışkanlığı kazanılmalıdır. Düzenli olarak fiziksel aktivite yapılmalıdır.

- 1 ayda en fazla kaç kilo vermeliyiz?

Haftada en fazla bir kilo ağırlık kaybı hedeflenmelidir. Yavaş verilen kilolar daha kalıcı olur hızlı verilen kilolar hızla geri alınır.

- Bitkisel çaylar zayıflatır mı?

Bazı bitkiler bağırsakları çalıştırır, bazı bitkiler idrar söktürücü özellik gösterir. Ancak hiçbir bitki zayıflatmaz.

- Ilık su içmek zayıflatır mı?

İçilen suyun midede doluluk hissi uyandırması ve bağırsak hareketlerini artırması gibi etkilerinden dolayı zayıflama üzerinde olumlu etkisi vardır.

- Kuru baklagil nasıl tüketilmeli?

Kuru baklagillerin pişme aşamaları şu şekilde olmalıdır. Islatma: Oda ısısındaki suda 8-24 saat ıslatılır. Gaz yapıcı maddeler ıslatma suyuna geçer. Dış zarlarının çıkarılması: Sindirim sistemi bozukluğu olanlarda ve bebek beslenmesinde yararlı olabilir. Bu durumlar dışında dış kabuğun ayrılmasına gerek yoktur.

Kemik suyu efsanesi!

- Et veya kemik suyu besleyici mi?

Et, proteinden zengin bir besin olduğu için çocuklar ve büyüklerin beslenmesinde önemlidir. Kemikler kalsiyumdan zengindir. Ancak ette bulunan besin öğelerinin büyük bir kısmı pişme suyuna geçmediği gibi kalsiyum da suya geçmez. Bu nedenle et veya kemik suyunun besleyici değeri yoktur.

- Süt ve süt ürünleri tüketirken nelere dikkat edilmeli?

Hastalık yapıcı mikroorganizmalardan korunmak için iyi kaynatılmış, pastörize/sterilize edilmiş süt ve süt ürünleri kullanılmalıdır. Pastörize veya sterilize edilmemiş sütler, kaynatıldıktan sonra tüketilmelidir. Kaynatılmış ve pastörize edilmiş sütler cam kavanozda buzdolabında bir-iki gün kutusu açılmış sterilize sütler en fazla üç gün saklanmalıdır.