Baharatlar sağlığın baharı mı?

Türk mutfağında da çok önemli bir yeri olan baharatların yemeklere lezzet katmalarının yanı sıra sağlığı da güçlendirdiği hep dilden dile dolaşır. Hatta ABD eski first lady’si Hillary Clinton’ın 2016 seçimlerindeki başkan adaylığı sırasında hastalıklardan korunmak için her gün bir acı biber yediği konuşulur. Ünlü ABD’li şarkıcı Beyonce’nin adıyla anılan diyette de kilo vermek için acı biberin limon, su ve akçaağaç şurubuyla karıştırıldığı belirtilir. Binlerce yıldır Asya’da kullanılan zerdeçalın da ilaç gibi bağışıklık sistemini güçlendirerek insanları hastalıktan koruduğu söylenir. Peki bunlar doğru mu? Baharatları hem faydalı bulan hem de bulmayan birçok araştırma var. Baharatlardaki polifenollerin iltihap giderdiği belirtilirken 2022’deki bir analiz, bu ürünlerin sağlık üzerindeki etkilerinin belirsiz olduğunu ifade etti. Duruma bir göz atalım...

Acı biberin faydası çok ama zararı da olabilir

Ana aktif bileşeni kapsaisin maddesi olan acı biberin daha uzun yaşamaya yardımcı olabileceği bazı araştırmalarda dile getiriliyor. Araştırmalara göre, acı biber yediğimizde, kapsaisin molekülleri vücudumuzdaki sıcaklık reseptörleriyle etkileşime girerek beyne sıcaklık hissi yaratması için sinyaller gönderiyor. İtalya’daki bir çalışmada, haftada dört kez acı biberli yemek yiyenlerin, hiç acı biber yemeyenlere göre daha düşük ölüm riskine sahip olduğu belirtildi. Çin’deki araştırmada da her gün acı biber tüketenlerin, haftada bir kereden az acı biber yiyenlere göre yüzde 14 daha düşük ölüm riski olduğu bulundu. Harvard Halk Sağlığı Okulu’nda beslenme profesörü Lu Qi de “Temel bulgular, baharatlı yiyeceklerin daha fazla tüketilmesinin, özellikle kanser, kalp hastalığı ve solunum yolu hastalıklarına bağlı ölüm riskinin daha düşük olduğunu gösteriyor” dedi. Ayrıca kapsaisinin iştahı azalttığını gösteren çok sayıda çalışma da bulunuyor. Yüksek tansiyona da iyi geldiği belirtiliyor. Ancak Çin’deki bir araştırmada da çok fazla acı biber yiyenlerin daha zayıf bilişsel işlevleri olduğu sonucu çıktı. Acı biberin faydasını uzun sürede görebileceğimiz belirtilirken İngiliz uzman Kirsten Brandt, “Çok değil, dengeli yiyin” dedi.

Alternatif tıbbın gözdesi zerdeçal

Sağlıklı olduğu kabul edilen bir diğer popüler baharat da zerdeçaldır. Zerdeçalda bulunan “kurkumin” adlı küçük molekül, alternatif tıpta iltihaplanma, stres ve diğer birçok rahatsızlığı tedavi için yaygın olarak kullanılır. BBC’nin haberine göre, çok sayıda çalışma kurkuminin laboratuvarda kanser karşıtı etkilere sahip olduğunu bulmuştur. Ancak laboratuvar ortamı insan vücudundan çok farklıdır. Bazı araştırmacılar da normal bir porsiyonun herhangi bir sağlık yararı olması için çok düşük olduğunu söylüyor. Bu durum diğer baharatlar için de geçerli olabilir.

Hangi ürünle yenildiği önemli

Uzmanlar, baharatların hangi ürünlerle tüketildiğinin önemli olduğunu söyledi. BBC’ye konuşan İtalya Akdeniz Nöroloji Enstitüsü’nden Marialaura Bonaccio, “Akdeniz ülkelerinde acı biber makarna, baklagiller ve sebzelerle yenir. Sağlığa faydası da bu karışımdan kaynaklanıyor olabilir” dedi. Ayrıca hamburgere baharat karışımı eklemenin de eti daha az kanserojen hale getirebileceği belirtildi. Aston Tıp Fakültesi’nden Duane Mellor da “Baharat etin zararını azaltır” derken sebzeleri baharatla yemeyi önerdi.