Atilla davasında savcının temyiz hakkı yoktur

İstanbul ve New York Barosu’na bağlı avukat Kortan Toygar, Milliyet’in, ABD Hakan Atilla davasında verilen karara ilişkin sorularını yanıtladı. 105 yıl hapis cezası talep eden ABD Federal Savcılığı’nın 32 aylık mahkûmiyet kararını temyiz hakkı bulunmadığını söyleyen Toygar, sorularımıza şu yanıtları verdi:

Karar kesin

- Başsavcılığın ceza miktarını düşük bularak, artırılması için itiraz hakkı bulunuyor mu?

Yargıç Berman, savcılık makamının aksine Atilla’nın İran ambargosunu delme, kara para aklama ve banka dolandırıcılığını orkestra eden kişi değil, sadece amirinin emirlerini yerine getiren, hatta bazen istemeyerek de olsa çarklardan biri olduğuna, maddi menfaat elde etmediğine işaret ederek, beklenenin oldukça altında bir cezaya hükmetti. Berman bir adım daha ileri giderek Türkiye’den Atilla’ya gönderilen 101 adet mektubu da İngilizce diline tercüme ettirip, okudu. Ceza duruşmasında bu mektuplardan alıntı yaparak, Atilla’nın iyi bir baba, sadık bir çalışan, mütevazı bir birey olduğuna kanaat getirerek, vereceği cezanın düşük olmasının bir nedenini de buna bağladığını ifade etti. Amerikan federal mahkemesinde duruşmalar yapılır, deliller sunulur, tanıklar ifade verir; jüri ve hâkim buna göre karar verir. İstinaf (temyiz) mahkemesi ise, kural olarak, görülmüş davayı tekrardan görmez, şahitleri tekrar dinlemez ya da yeni delil incelemez. İstinaf mahkemesinde, jüri sistemi de yoktur. İstinaf mahkemesi sadece usule ilişkin bir inceleme yapar ve federal mahkemenin usuli olarak adil bir uygulama yapıp yapmadığını ve hukuku doğru uygulayıp uygulamadığını kontrol eder. Federal mahkemede, davayı kaybeden tarafın hukukun doğru uygulanmaması iddiasıyla temyiz hakkı bulunmaktadır. Fakat ceza davalarında savcılık makamının temyiz hakkı bulunmamaktadır. Zira Yargıç Berman kararında suçlara ilişkin rehber ceza maddeleri ile bağlı olmadığına ve olayın özellikleri, hükümlünün geçmişi, karakteri, hal ve tutumunu da dikkate alarak cezayı düşük seviyeden verdiğini açık bir şekilde ifade etmektedir.

‘Benzer cezalar mevcut’

- Federal Mahkeme devreye girer mi?

Ceza tayin duruşmasında birden fazla kez Berman bu davada Halkbank’ın sanık olmadığının altını çizmiştir. Bir başka ifadeyle, Halkbank için verilmiş bir yargı kararı yoktur. Fakat, bununla birlikte İran ambargosunun delindiği, banka sahtekârlığı suçları işlendiği kabul edilmiştir. Geçmişte Amerikan Hazinesi’nin Amerika’nın ambargo koyduğu ülkeler ile işlem yapılmasından ötürü çeşitli bankalara uyguladığı benzer para cezaları mevcuttur.

- Yargıç Berman ayrıca başsavcılığın istediği 50 bin-500 bin dolar arasında bir para cezasını da Atilla’nın ödeyemeyeceğini göz önünde bulundurarak, bu kararı vermeyeceğini belirtti. Atilla, Yargıç Berman’ın, ABD’nin İran’a karşı uyguladığı yaptırımları delmek için kurulan düzenden yararlanmadığını söylemesine rağmen neden cezalandırıldı?

Yargıç Berman buradan hareketle aslında Atilla’nın rolünün küçük olduğuna dikkat çekmektedir. Zira, hatırlayacağınız üzere savcılık tarafından hazırlanan iddianamede Reza Zarrab, eski Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan ve eski Halkbank Genel Müdürü Süleyman Aslan’ın da aralarında bulunduğu dokuz farklı sanık bulunmaktadır. Savcı sadece Atilla’yı ve Reza Zarrab’ı ele geçirdiği için dava onların üzerinden yürüdü. Bildiğiniz gibi, Reza Zarrab duruşma öncesi savcılık makamı ile anlaşarak savcının baş tanığı olarak ifade verdi. Yargıç Berman, hüküm kararını verirken Atilla’nın suçlu bulunmasında bazı olaylara dikkat çekmekte; örneğin, Amerikan Hazine Müsteşarlığı ajanları ile Türkiye’de yapılan görüşmelerde doğru bilgi vermeme, uyarılara rağmen İran ambargosunun delinmediğini taahhüt etme, gıda ticaretinde gemi hacmi ve gönderilen gıda niteliği ile Reza Zarrab’a uyarılarda bulunma vs.

‘Arama kararı çıkabilir’

- İranlı iş adamı Reza Zarrab ile eski Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan ve eski Halkbank Genel Müdürü Süleyman Aslan’ın da aralarında bulunduğu diğer sanıklar için Amerikan federal kanunlarına göre gıyabında yargılama yapılamadığı için karar verilmemişti. Bu sanıklarla ilgili dava süreci ne olacak? Kırmızı bülten çıkarılabilir mi?

Bu kişileri iki gruba ayırmak gerekir. Bilindiği üzere, Reza Zarrab 26.10.2017 tarihinde hakkındaki tüm suçlamaları kabul etmiş ve savcılık makamı ile anlaşma imzalayarak duruşmada baş tanık (star witness) olarak ifade vermiştir. Şunu önemle belirtmek gerekir; Reza Zarrab’ın ceza duruşma tarihi henüz belirlenmemiştir. Ayrıca, Zarrab’ın tanık koruma programından yararlandığı için şu an nerede olduğu gizli tutulmaktadır. Eski Ekonomi Bakanı Çağlayan ve Süleyman Aslan’ın yargılanabilmesi için öncelikle Amerikan kolluk kuvvetleri tarafından ele geçirilmesi gerekir. Eğer ele geçirilirlerse yargılama onlar için de yapılır ve temel anayasal hak olan savunma hakkı onlara da sağlanacaktır. Bu kişiler için bugün itibariyle İnterpol arama kararı bulunmamaktadır.

‘Tutuklu kalmaya devam edecek’

- Atilla’nın avukatları duruşma sonrasında kararı temyiz edeceklerini açıkladı. Temyiz süresi boyunca Atilla tutuklu kalmaya devam mı edecek?

Federal mahkemede yargılama tamamlanarak, Atilla’yı iddianamede yer alan altı suçun beşinden suçlu bulundu. Atilla temyiz aşaması süresince tutuklu kalmaya devam edecek. Dolayısıyla, ilk tutuklandığı andan temyiz süreci sonuna kadar tutuklu kaldığı süreler hüküm verilen 32 aylık süreden düşürülecek. Yalnız, Berman Atilla’nın örnek bir tutuklu olduğunu, diyabet hastası olarak doktor kontrolü gereksinimi ve ailesi ve Türk Konsolosluğunun ile daha yakın temas kurması için tutukluluğunu FCI Danbury New York City’de devam etmesine karar verdi.

Avukat Kortan Toygar, ABD Federal Savcılığı’nın mahkemenin Hakan Atilla’ya verdiği 32 aylık mahkûmiyet kararını temyiz hakkının bulunmadığını da söyledi.