Atatürk’ün tablosu katlanınca yok oldu

1938’de Atatürk’ün talimatıyla ünlü Türk ressamı Cevat Dereli’ye yaptırılan Merinos Yün Fabrikası’nın resmedildiği devasa büyüklükteki yağlı boya tablo, “yok” oldu. 2004’te Bursa Büyükşehir Belediyesi’ne devredilen fabrikanın resmedildiği yaklaşık 6 metrekare büyüklüğündeki paha biçilemeyen tablo, uygun koşullarda taşınmaması nedeniyle büyük hasar gördü ve orijinalliğini yitirdi.
Bursa Merinos Fabrikası 2004’te kapatıldı. Fabrika, 2006’da ÖİB tarafından Bursa Büyükşehir Belediyesi’ne devredildi. ÖİB, daha sonra 2008’de Kültür ve Turizm Bakanlığı’na, fabrikadaki sanat eseri niteliği taşıyan eşyaların himaye altına alınması için başvurdu. Cevat Dereli’ye ait yaklaşık 6 metrekare büyüklüğündeki tablonun da aralarında bulunduğu bazı eşyaların Ankara’ya getirilmesine karar verdi. Genel Müdürlük, daha sonra Dereli’ye ait tablonun Ankara’ya getirilmesi için bakanlığın “uzman” kadrosunda görevli ressam Hasan Mutlu’yu görevlendirdi. Mutlu, tabloyu almak için Bursa’ya gitti. Mutlu burada, Bursa Büyükşehir Belediyesi yetkilileriyle irtibata geçerek tabloyu teslim aldı. Mutlu, belediye yetkililerinin engel olmaya çalışmasına karşın, yaklaşık 6 metrekarelik tabloyu çerçevesinden söküp, rulo yaparak özel otomobilinin bagajında Ankara’ya götürdü. Mutlu, tabloyu Ankara’ya getirdikten sonra, Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü yetkililerine teslim etmek istedi.

Boyalar tuval üzerinden döküldü
Rulo yapıldıktan sonra katlanan ve otomobil bagajında Ankara’ya getirilen tablonun açıldığı sırada, boyaları tuval üzerinden döküldü. Tablo büyük oranda hasar gördü. Genel Müdürlük yetkilileri, bunun üzerine Mutlu hakkında öncelikle idari soruşturma başlattı. Soruşturma sonucunda ilk etapta Mutlu’ya, “kınama cezası” verildi. Daha sonra Bakanlık Teftiş Kurulu Başkanlığı olaya el koydu. Teftiş Kurulu’nun görevlendirdiği bilirkişi komisyonu yaptığı inceleme sonucu tablonun orijinalliğini yitirdiğini tespit etti. Bakanlık, Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Bölümü öğretim üyelerinden oluşan bir bilirkişi heyetine de tabloyu inceletti. Öğretim üyeleri de hazırladıkları raporda, “tablonun yüzde 80 oranında hasar gördüğünü ve orjinalliğini yitirdiği” yönünde görüş bildirdi.

Tablo nasıl getirilmeliydi?
Bakanlık yönetmelik gereğince, sanat eserlerinin nakledilmeden önce, zarar görmeyeceği ve orijinalliğinin bozulmayacağı şekilde özel olarak ambalaj-lanması gerekiyor. Ambalajlanan eserlerin daha sonra sigortalattırılması zorunluluğu bulunuyor.

Konu idare mahkemesinde
Teftiş Kurulu, Mutlu’nun soruşturulması için de başvuru yaptı. Bu başvuru sonrasında, soruşturma izni nedeniyle konu idare mahkemesine yansıdı. Mahkeme “konunun soruşturulması” yönünde karar verirse, savcılık soruşturması başlayacak. Soruşturma sonunda, bir süre önce emekli olan Mutlu’dan tablonun bedelinin tahsil edilmesinin de gündeme getirilebileceği belirtildi.