Maden faciasıyla ilgili flaş açıklama: Kana karıştığı zaman hemen öldürücü yönü olan bir gaz
15.10.2022 - 09:53 | Son Güncellenme:
İTÜ Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Cengiz Kuzu ve Maden Yüksek Mühendisi Ali Kahriman, CNN Türk canlı yayınında Bartın'ın Amasra ilçesinde meydana gelen maden faciasıyla ilgili açıklamalarda bulundu.
CNN Türk'ten Kaan Temeltaş'a konuşan Ali Kahriman'ın açıklamaları şöyle; "Ulusumuzun başı sağolsun. Yarılılara da acil şifalar diliyorum. Aslında Türkiye felaketlerin boyutlarını öğrendi. Hem deprem ekseninde bilgi sahibi oldu. Hem de ne yazık ki periyodik olarak yaşadığımız grizu meselesini de aslında öğrendik.
Biliyorsunuz taş kömürü en yaşlı kömürlerimizdendir. Basınç altında oluşmuştur. Bünyesinde de gözeneklerinde de gaz hapsedilmiştir, metan gazı dediğimiz. Doğal gazın hammaddesidir aynı zamanda bizim mutfaklarımızda olan gazdan bahsediyoruz aslında ama orada hücreler şeklinde bulunuyor. Bu taş kömürü endüstrinin en önemli aracıdır, en önemli enerji kaynağıdır.
Üretimi ister insan gücüyle yapın, ister makineyle yapın siz yeni yüzey elde ettikçe, kazdıkça bu gözeneklerden ortama gazlar gelir. Emisyon diyoruz, gaz yaylımı diyoruz. Siz bunu temiz havayla dışarı gönderiyorsunuz. Aynı insan vücudunda atar ve toplar damarlardaki gibi. O kuyulardan biri atar damardır, biri toplar damardır. Dolayısıyla temiz havanın gönderilmesi insan solunumu için orada çalışanların ve makinelerin oksijen ihtiyacını karşılar. Metan gazı başta olmak üzere karbonmonoksit, karbondioksit solunumla ortaya çıkan gazları da tahliye etmek için bir araçtır. En önemli aracımız oradaki havalandırmadır.
Bu bilinen bir gerçektir. Taş kömürü dediğimiz zaman metan gazı olmaması mümkün değil. Az olur, çok olur. 1 ton kömür ürettiğimiz zaman ortama ne kadar metan gelebileceğini ve bunun hangi miktarda havayla, hangi hızla dışarı atılacağını oradaki çalışan insanlar bilirler ve o miktara göre önlemler alırlar. Dedektörler, sensörler vasıtasıyla kontrol edilir.
Ama bunun belli değerleri riskli olabilir. Grizu dediğimiz havayla metanın karışımıdır ama bu her karışımda patlayacak anlamına gelmez. Belli bir değerlerde olursa 5 ila 14,5-15 arasında yani 1 litrelik bir havanın içinde 0,95'i hava olacak 0,05'i de gaz olacak ki bir karışım patlayabilme reaksiyonu gösterebilme, yanma fırsatı bulabilsin.
"HEMEN ÖLDÜRÜCÜ YÖNÜ OLAN BİR GAZ"
Evet bu yanıcı bir karışım ama dışarıdan bir alev almazsa sonucu olmaz. En tehlikeli yanma eylemş de kimyasal redoks ve denklemini açıkladığımız zaman yüzde 9,5'tur. Tam yanma olur. Oradaki yanma eylemi bütünüyle karbondioksite dönüşür. Zararlı karbonmonoksit oluşmaz. Ama daha tehlikeli bir boyut kazanır. Bu belli aralıklarda da karbon yanma, karbonmonoksit dediğimiz insan vücudu için en tehlikeli zararlı, zehirli, kana karıştığı zaman hemen öldürücü yönü olan bir gaz.
Dolayısıyla bunları bizim takip etmemiz lazım. Takip ediliyor da zaten. Belli bir değerlere ulaşınca alarm da veriyor. Hem işçilerin üzerinde dedektörler var hem de sistemsel kontrol mekanizması gerekir diye düşünüyorum bugünkü teknolojide.
"GRİZU PATLAMASINDA YAŞAM ODASI BİR İŞE YARAMAZ" İDDİALARI
İTÜ Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Cengiz Kuzu da CNN Türk yayınında patlamaya ilişkin önemli açıklamalarda bulundu.
Bu Şili olayında bununla karşılaştık. Madenciler mahsur kaldı. Bakır madeniydi. Bir yerde canlı olarak kaldılar. Önlerini tıkayan bir şey var. Dışarıya çıkamıyorlar. Yerlerini tespit ettikten sonra buraya bir sondajla ulaşıldı. Burada bir yaşam odası var ise; Şili olayındaki gibi orada insanlar kendilerine yardım gelene kadar burada vakit geçirebilirler emniyetli bir şekilde.
Yaşam odasında oksijen sağlayacak, temiz hava solunumuna yardım eden maskeler, oksijen tüpleri, yiyecek, içecek vs. stoklanabilir. Ama metan patlaması şöyle; bir patlayıcı maddeyi çizgi filmlerden görmüşsünüzdür.
Şok cephesi denilen bir şey var bu metan hava karışımı sonucu oluşan grizu patlamasında. Bu şok cephesi de büyük bir hızla ilerler. Önüne geleni yıkarak gider. Bu şok cephesi çok önemli bir şeydi. Bunu yaratan nedir? Gerisinde bir alev topu vardır. Bir patlama olmuştur. Korkunç bir alevdir. Bunu ilerletir.
Yer altında şunu bilmekte yarar var. Bir galeri şebekemiz var. Bir de bu galeri şebekesiyle ulaştığımız ürün yerleri var. İşçilerin genel olarak toplu halde bulundukları Zonguldak örneğinde olduğu gibi yerler üretim yerleri. Buralar da dar hacimlerdir.
Yapılan işe göre, vardiyaya göre, hangi kazıda bulunulduğuna göre buralar dar hacimlerdir. Buralarda meydana gelen bir patlama. Mesela kapalı hacimde tünelledir. Karayolları, metrolar vs... Buralarda da patlama olsa etkisi büyük olur. Açık hava patlamalarına benzemez bunlar. Şok cephesindeki patlamalar bin metre saniyelere ulaştığı zamanlar olabilir. Zincirleme reaksiyonlar olabilir, kısmi yanmalar olabilir. Sonuçta şunu söyleyeyim... Sığınmaya siz vakit bulamazsınız. Siz orada metan patladı Allah korusun aynı sahneyi burada yapalım. Şurada sığınma odamız var. Metan patladı. Ne yapabiliriz? Yapacak bir şey yok.
