Ailelere zehirli oyuncak uyarısı!

Yapılan operasyonlarla ele geçirilen kaçak oyuncaklar zehir saçıyor. Merdiven altı üretilen, içerisinde sağlığa zararlı kimyasal maddeler bulunan, güvenlik testlerinden geçmemiş her 5 oyuncaktan 1’inin çocukları zehirleme riski barındırdığı
belirtildi.

Üzerinde CE ibaresi olmayan oyuncaklarda antimon, arsenik, baryum, cıva, kadmiyum, krom, kurşun, selenyum gibi ağır metal içerikleri olduğunu kaydeden Adli Bilimciler Derneği Başkanı Prof. Dr. Hamit Hancı şu uyarıda bulundu: “Üzerinde CE etiketi olmayan oyuncaklarda ağır metal ve yoğun ftalat olduğunu biliyoruz. Bu malzemelerdeki kimyasallar tarafından en fazla hedef alınan organlar deri, merkezi sinir sistemi, kan dolaşım sistemi, karaciğer, böbrek, akciğer, kas ve kemik iliği. Toksik, zehirli maddeler solunduğu, deri yoluyla alındığı veya yutulduğunda vücudun çeşitli organlarında birikerek hasarlara neden olabiliyor.

Korozif ve tahriş ediciler ise deriye, göze, solunum ve sindirim sistemine temas ettikleri anda zararlı etkilerini gösteriyor.”

Kanserojen maddeler

Ftalat maddesinin plastikleri daha esnek ve kokuları daha kalıcı kılmak için kullanıldığını da belirten Prof. Dr. Hamit Hancı şunları söyledi:

“Bebek ve çocuk ürünlerinde kesinlikle alerjik boya, ftalat ve azo içeren boya ve kanserojen boya kullanılmamalı. Çünkü kanserojen maddeler ağızdan, nefes yoluyla veya deriden emilim yoluyla vücuda girebilir. Ayrıca ürünlerde kesinlikle nikel çıt çıt, fermuar veya herhangi başka nikel aksesuar olmamalı. Nikel bırakın bağışıklık sistemi gelişmemiş çocukları, büyüklerde bile yara oluşmasına neden olur. ‘Oyuncak ve Çocuk Bakım Eşyalarındaki Ftalat Hakkında Tebliğ’ 20 Ekim 2005’de Resmi Gazete’de yayımlandı. Amaç, çocuk sağlığının korunması için zararlı olan plastikleştirilmiş madde ağırlığının yüzde 0.1’inden fazlasını içeren oyuncak ve ftalatlara sınırlama getirmekti. Bu maddenin gelişim ve üreme sağlığına olumsuz etkileri, araştırmalar sonucunda ortaya konuldu.”

‘Karaciğere zarar veriyor’

Kimya Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Ali Uğurlu, sanayide boya inceltmek amacıyla kullanılan ve çok çabuk buharlaşan toluen, xylol, aseton, benzen, trikloretan, perkloretilen, halojenli hidrokarbonlar ve benzeri maddelerin Sağlık Bakanlığı’nca yasaklandığına dikkat çekti. Uğurlu, “Ama bu maddeler halen bazı oyuncaklarda kullanılıyor. Bu maddeler, tükürük ve ter yolu ile vücuda geçerek hormonal sisteme (üreme sistemi), endokronik sisteme ve karaciğere zarar verebiliyor. Azo boyar maddeler ise doğal, rejenere ve sentetik elyafların boyanmasında ve renklendirilmesinde kullanılıyor. Bu ürünün iki binden fazla çeşidi var. Temas halinde bazı kanser türleri ve karaciğer hastalıklarına yol açma riski var. Sorun, sadece ölümlü olaylarda veya okullar açılırken göstermelik denetimler yapılması. Merdiven altı üretimlerde ve bazı dış alım yapılan ülke ürünlerinde tehlikeli kimyasallar limit sınırların üzerinde kullanılıyor. 2011 ve 2012’de numuneler üzerinde yapılan deneylerin yüzde 50’si olumsuz çıktı. Bu gerçek durumun vahametini gösteriyor” dedi.

İşte o kimyasallar

Prof. Dr. Hamit Hancı, riskli maddeleri ve yol açtığı sağlık sorunlarını şöyle sıraladı:

- Antimon: Alev geciktirici etkisi nedeniyle oyuncaklarda ve tekstilde kullanılıyor. Yutulması halinde kalp ve akciğer hastalıklarına neden olabiliyor.

- Arsenik: Boya endüstrisinde kullanılırken, beyin fonksiyonlarını olumsuz etkileyebiliyor. Ayrıca deri hastalıkları ve vücutta birikmesi sonucu kanser riski taşıyor.

- Baryum: Boya ve plastik sanayinde kullanılırken, yüksek miktarlarda alındığında felce, bazı durumlarda ölümlere yol açabiliyor. Az miktarda alınması, kan basıncının artmasına, beyinde ve karaciğerde şişkinliğe,
böbrek rahatsızlıklarına sebep olabiliyor.

- Cıva: Elektronik oyuncakların pillerinde bulunuyor. Sinir sistemi, beyin, karaciğer ve böbrek hastalıklarına neden olabiliyor.

- Kadmiyum: Batarya, boya ve plastiklerde kullanılıyor. Böbreklerde birikme yaparak böbrek yetmezliğine ve sinir sisteminde hasara yol açabiliyor.

- Krom: Oyuncak boyalarında kullanılırken egzama, mide ve bağırsak ülserleri, karaciğer ve böbrek hastalıklarına neden olabiliyor.

- Kurşun: Oyuncak boyalarında kullanılan madde, böbrek hastalıklarına neden olabildiği gibi öğrenme ve gelişimde geriliğe yol açabiliyor.

- Selenyum: Elektronik ve boya sanayisinde kullanılırken, saç, tırnak kırılması, mide, bağırsak hastalıkları, sinir sistemi hastalıklarına neden olabiliyor.

‘Piyasaya merdiven altı üretimle sürülüyor’

Uzmanların kullanılmasını çok sakıncalı bulduğu ftalat maddesi, sert plastik maddelerin daha esnek bir yapıya dönüştürülmesi için ilk kez 1920’li yıllarda kullanılmaya başlandı. Sert malzemenin kullanılan ürünle birlikte eğilip bükülebilmesi ve esneklik kazanması için kullanılan ftalatların kanserojen etkisi olduğu zaman içerisinde ispatlandı. Erkeklerde kısırlığa neden olan ftalatların 2009 yılından itibaren Kaliforniya’daki kullanımına sınır getirildi. Yüksek miktarda ftalatlı ürünleri kullanan çocukların ileriki yaşlarda kanser ve kısırlık riski taşıdığı da ortaya konuldu. Sağlık Bakanlığı ise 2011’de yayımladığı tebliğ ile ürünlerdeki ftalat kullanım oranını binde 1 ile sınırlandırdı. Çocuk bakım gereçleri, kırtasiye ürünleri, oyun hamuru, beslenme ve okul çantası, yüzme öğretmeye yardımcı ürünler, tekstil ürünlerindeki plastik baskı, aksesuar, yağmurluk, spor ayakkabılarda ftalatın ürün kütlesinin yüzde 0.1’ini geçmemesi tebliğ edildi. Ancak önlemlere rağmen merdiven altı üretim yapılan yerlerde yüksek ftalat ihtiva eden ürünlerin piyasaya sürüldüğü iddia ediliyor.