Adalet yapay zekaya emanet

Cumhurbaşkanlığı Kabinesi’nin pazartesi gerçekleşen toplantısında Adalet Bakanı Abdülhamit Gül, yargıda dijitalleşme alanında atılan adımlara dair bir sunum yaptı. Bakanlığın pilot uygulamaların ardından yaygınlaştırmayı hedeflediği E-Duruşma’ya dair sunumda, yargıda yapay zekâ uygulamalarına dair atılacak adımlar da yer aldı.

Gül, yargıdaki dijitalleşme alanında gelinen noktayı ve atılan adımları kabineye sundu. Yargı reformu strateji belgesinde, “yargıda dijital dönüşüm ve bu suretle vatandaşların işlerinin kolaylaştırılması hedeflendiği” belirtilen sunumda, “E-duruşma” sistemi hakkında bilgi verildi. Belgede hukuk mahkemelerindeki duruşmalara adliye dışından sesli ve görüntülü katılımı sağlamak için programın tasarlandığı belirtilirken, “Çalışmalar daha önce başlamış olmakla birlikte, Kovid-19 salgını nedeniyle e-duruşma çalışmalarına hız verilmiştir. Uygulamadan, avukat, davacı, davalı, tanık ve bilirkişiler faydalanacaktır” denildi.

Faydalar anlatıldı

Sunumda sistemin nasıl çalışacağı şöyle anlatıldı:

“Yargılamalara hakim olan temel ilkelerden biri de yüz yüzelik ilkesidir. Duruşmalara sesli ve görüntülü katılım ise istisnadır. E-duruşma uygulaması öncelikle avukatlar tarafından kullanılacak ve uygulama süreç içerisinde taraf, tanık ve bilirkişileri de kapsayacaktır. E-duruşma avukatın talebine ve hakimin kabulüne bağlıdır. Talebin duruşmadan 24 saat önce sisteme gönderilmesi gerekmektedir. Talebin kabulü halinde e-duruşma, duruşma saatinde canlı video konferans yöntemiyle yapılmaktadır. E-Duruşma oturumlarına katılım ve oturumların kaydında güvenlik üst düzeyde sağlanmıştır.”

“E-Duruşma” sistemi ile “zaman ve emek tasarrufu” sağlanacağı belirtilen sunumda, “Vatandaşlarımız adalet hizmetlerini daha zahmetsiz alacaklardır. Hukuk yargılamaları, makul sürede ve daha az masrafla çözülecektir. Adalet hizmetlerinden memnuniyetin artması hedeflenmektedir, vatandaşlarımızın adliyeye gitmeden hizmet alması sağlanarak adliyelerin yoğunluğu azaltılacaktır” denildi.

Sunumda SEGBİS’te bir duruşma salonu sisteminin ortalama maliyetinin yaklaşık 200 bin TL olduğu ancak “E-duruşma” sisteminde bu maliyetin 15-20 bin TL civarında olduğu da belirtildi.

Yapay zekâ şubesi

Sunumda, yargıda yapay zekâ uygulamaları için çalışmaların da başlatıldığı ifade edilerek şunlar kaydedildi:

“Bakanlık bünyesinde görevi sadece yapay zekâ konusunda çalışmalar yapmak olan bir şube kurulmuştur. Adli işlemlerin hızlandırılması ve hata ihtimalinin ortadan kaldırılmasına yönelik uygulamalar üzerinde çalışılmaktadır. Kullanılan mevcut sistemlerde iş yükünün hafifletilmesi hedeflenmektedir. Davanın açılması ve dilekçelerin teatisinde görülen hataların önüne geçilmesi hedeflenmektedir. Uyuşmazlık konularının hukuki vasıflandırması ve uyuşmazlığa uygulanacak mevzuatın tespit edilmesinde yapay zekâ uygulamaları geliştirilmektedir.”

Avrupa’da başladı

Yargıda yapay zekâ sistemleri son dönemde Almanya, İngiltere ve ABD gibi ülkelerde devreye girmeye başladı. Örneğin İngiltere’de yapay zekânın verdiği her beş karardan dördünün mahkeme kararıyla örtüştüğü tespit edildi. ABD’de bazı mahkemeler ise ceza süresinin ve failin tekrar suç işleme ihtimalinin belirlenmesinde yapay zekâ yazılımlarından faydalanıyor. Almanya ve İngiltere’de polis, suçu önceden tahmin edip engellemeye yönelik yapay zekâ yazılımları kullanıyor.