41 yılda terör saldırıları nedeniyle 15 bin şehit verdik! Terörün Türkiye’ye faturası ağır oldu
28.02.2025 - 07:02 | Son Güncellenme:
ANKARA Milliyet
Türkiye bugüne kadar terör nedeniyle ağır faturalar ödedi. Terör mücadelesinde verilen binlerce şehidin yanı sıra, bunun sosyolojik maliyetini hesaplamak zor. Hesaplanabilir ekonomik maliyetin 4 trilyon liraya yaklaştığı belirtiliyor.
Türkiye 41 yılda terör saldırıları nedeniyle ağır faturalar ödedi. Milli Savunma Bakanlığı, 2012 yılından bu yana şehit düşenlerin sayısını yıllara göre açıklamadı. Terör nedeniyle şehit olanların sayısı 15 bine yaklaştı. Öldürülen terörist sayısının ise 50 bine ulaştığı tahmin ediliyor. Milli Savunma Bakanlığı’nın açık kaynaklara yansıyan sayılarına göre; 15 Ağustos 1984’ten 15 Ağustos 2024’e kadar geçen 41 yıllık sürede toplam 14 bin 902 resmi görevli ve sivil şehit oldu. Şehitlerin 8 bin 486’sı Türk Silahlı Kuvvetleri mensubu askerler, polis ve güvenlik korucuları. Bunların 6 bin 387’si TSK mensubu, bin 512’si güvenlik korucusu, 587’si ise polislerden oluştu. Toplam 21 bin 667 resmi görevli de yaralandı. Yaralananların 16 bin 140’ı TSK mensubu, 2 bin 301’i güvenlik korucusu, 2 bin 626’sı ise polis.
40 yılda öldürülen PKK’lı sayısı 46 bin 276 oldu. Bu sayının son aylardakiler ve tespit edilemeyenlerle birlikte 50 bin dolayında olduğu tahmin ediliyor. Yaralı ele geçirilen terörist sayısı 6 bin 484. 8 bin 195 terörist kendiliğinden teslim oldu. Bu dönemde toplam 12 bin 65 terörist yakalandı. Ölüm ve teslim yoluyla etkisiz hale getirilen terörist sayısı böylece yaklaşık 75 bin dolayında oldu.
İlk şehit Jandarma Onbaşı Süleyman Aydın
PKK, adını duyurduğu ilk silahlı eylemini, 15 Ağustos 1984 akşamı Siirt’in Eruh ve Hakkari’nin ilçelerinde aynı saatte düzenledi. Eruh’ta İlçe Jandarma Komutanlığında görev yapan Erzincanlı Jandarma Onbaşı Süleyman Aydın, o karanlık gecede teröristlerce şehit edilen ilk isim oldu.
Terör örgütü PKK’nın ilk saldırısı Milliyet Gazetesi’nde böyle yer aldı.
Doğu ve Güneydoğu’da yatırımları etkiledi
Terörün diğer etkileri ile ilgili şu tespitleri sıralamak mümkün:
*Terör, uzun yıllar ekonomik anlamda geri kalmış olan Doğu ve Güneydoğu bölgelerine yapılan yatırımları etkiledi. Bölgesel gelişmişlik farkını daha da derinleştirdi.
*Terörden etkilenen bölgeler daha çok Güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgeleri oldu. Buralardan diğer bölgelere yoğun göç hareketleri yaşandı. Bölgede, kırsal yaşam ve buna bağlı tarımsal üretim ile havyancılık olumsuz etkilendi.
*Güvenlik nedeniyle köylerini terk etmek zorunda kalanlar oldu. Boşlatılan köyler oldu. Köylerinden terör nedeniyle ayrılanların bir bölümü, şehirlerin kenar mahallelerinde zor şartlar içinde yoksulluk içinde yaşamak zorunda kaldı.
1000 tane havalimanı parası gitti
Eski İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, 23 Ocak 2023’te terörün maliyeti konusunda alanında uzman akademisyenlerce yapılan ve İç Güvenlik Stratejileri Başkanlığı’nca koordine edilen çalışmanın bilimsel sonuçlarını da paylaşmıştı. Soylu, şunları söylemişti:
“1984-2019 tarihleri arası, terörün hesaplanabilir toplam maliyeti yaklaşık 3 trilyon 722 milyar liradır. PKK kaynaklı hesaplanabilir yaklaşık maliyet ise 3 trilyon 423 milyar liradır. Hesaplanabilir diye ifade ediyoruz çünkü silahın, zırhlı aracın, karakolların hesabını yapabiliyoruz ancak şehit düşen bir evladımıza elbette hesap yapabilmemiz mümkün değildir. Allah muhafaza, şehit düşen bir öğretmenimizin, polisimizin, askerimizin, jandarmamızın, korucumuzun, kaymakamımızın yokluğunun bedelini ve acısını tarif edemiyoruz.
Öte yandan bu çalışmanın sonuçlarından çıkan özet şudur: Şayet terör olmasaydı; bu parasal maliyetle tahmini olarak 100 adet İstanbul 3’üncü Köprüsü, 100 adet Veysel Eroğlu Barajı gibi ölçekli barajlar, 100 bin kilometre hızlı tren demir yolu, 100 bin kilometre duble yol, 1000 adet HES, 1000 adet orta ölçekli uluslararası havalimanı, 1000 adet 1000 yataklı şehir hastanesi, 1000 adet 100 yataklı hastane, 1000 adet 1000 kişilik kütüphane, 1000 adet 24 derslikli okul bugün hepsi bir arada yapılabilirdi. Bugün bambaşka, uzay üssü olan, dünyaya insanlığı anlatabilen bir ülkeydik. Bize bu belayı saran Amerika ve Avrupa, onlara terör belası sarmayacağız, onlara insanlığı anlatacağız.”
Büyük acılara neden oldu
*Şiddet ve çatışma ortamı ile büyük çaplı terör eylemleri, insanları psikolojisi ile toplum sosyolojisi üzerinde olumsuz etkiler bıraktı.
*Yakınlarını teröre kurban veren asker, polis ve görevlilerin yanı sıra sivil kesimde de büyük acılara neden oldu.
*Kişi doğrudan teröre maruz kalmasa bile sosyal psikoloji üzerinde herkesin etkilendiği bir psikolojik atmosfere neden oldu.
‘Kuşaklar boyu travma sonrası stres bozukluğu yarattı’
Şiddet ortamı toplumun ruh sağlığı üzerinde derin etkilere neden oluyor. Terör olayları özellikle yoğun olduğu dönemde toplumun genelinde korku, önyargı ve güvensizlik duygularını güçlendirdi.
Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Barış Erdoğan, terörün etkileriyle ilgili olarak şunları söyledi: PKK terör örgütünün 40 yılı aşkın süredir gerçekleştirdiği eylemler ülkemizde derin ve kalıcı yaralar açtı. Can kayıpları ve maddi zararların yanı sıra özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri başta olmak üzere tüm ülkede sosyoekonomik ve psikolojik etkiler yarattı. 1990’lı yıllarda yoğunlaşan terör eylemleri özellikle kırsal kesimde yaşayan on binlerce ailenin köy ve kasabalarını terk ederek büyük şehirlere göç etmesine neden oldu. Bu süreç kronik ekonomik krizlere, kırsal üretimin sekteye uğramasına, işsizliğe ve şehirlerde çarpık kentleşmeye neden oldu. Terör olaylarının yarattığı tahribatlar yaşanmasaydı Türkiye bugün çok daha müreffeh bir ülke olabilirdi. Ekonomik etkilerin ötesinde şiddet ortamı toplumun ruh sağlığı üzerinde de derin etkileri oldu. Terör olayları özellikle yoğun olduğu dönemde toplumun genelinde korku, önyargı ve güvensizlik duygularını güçlendirdi. Bu da etnik ve kültürel kimlikler arasında kutuplaşmayı besledi. Maalesef bu ortamda devlet-halk ilişkileri de zaman zaman zarar gördü. Şiddet ortamının hâkim olduğu bölgelerde büyüyen kuşakların travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), depresyon gibi ciddi psikolojik sorunlarla karşı karşıya kaldı. Bu tür travmaların etkileri ne yazık ki nesiller boyu sürebiliyor.
‘Ortak özlem’
Terörsüz bir Türkiye tüm vatandaşların ortak arzusu ve özlemi. Geçmişte yürütülen barış sürecinin arzu edilen şekilde sonuçlanmaması toplumun bazı kesimlerinde kaygı ve güvensizliğe yol açsa da geçen yıllar içinde siyasal, ekonomik ve toplumsal dinamiklerde önemli değişimler yaşandı. Günümüz koşulları geçmişe kıyasla silahların susmasına daha elverişli bir zemin sunmakta. Özellikle toplumsal uzlaşıya yönelik artan duyarlılık, farklı kesimler arasında diyaloğun güçlenmesi ve hatta uluslararası konjonktürün değişimi terörsüz bir Türkiye’yi hedefleyen politikaların önünü açıyor. Bu nedenle sürecin başarılı olma ihtimalinin geçmişe göre daha yüksek olduğunu düşünüyorum.” - Aydın Hasan, Evrin Güvendik, Ayşegül Kahvecioğlu, Hande Atılgan Ankara
