101. yıla müzecilik damgası! Kültür yolculuğu sürüyor

MELİSA VARDAL - “Türkiye Cumhuriyeti’nin temeli kültürdür. Cumhuriyet, zengin Türk milli kültürünün üzerine kurulmuştur” diyen Mustafa Kemal Atatürk, Cumhuriyet’i kurduğu toprakların kültürel birikiminin zenginliğini ön plana çıkarmak için müzeciliğin gelişimini her zaman destekledi. Cumhuriyet Dönemi’nde yapılan ilk müze binası Ankara Etnografya Müzesi’ydi. Ulu Önder, başta Hititler olmak üzere Anadolu’daki eski uygarlıklar için yapılan kazıları destekledi ve ülkede müze sayısının artırılmasına öncelik verdi. Osmanlı Dönemi’nde toplam 16 müze ve müze deposu varken Cumhuriyet’in ilk 15 yılında 37 yeni müze ve müze deposu kuruldu. 1924’te Bakanlar Kurulu kararıyla Topkapı Sarayı’nın mevcut koleksiyonu ile müze olarak ziyarete açılması kararı alındı.  

Tarih aydınlanıyor! 

Bu yıl Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın öncülüğünde hayata geçirilen “Gece Müzeciliği” projesi, antik kentleri ve müzeleri gece de ziyaretçilere açarak benzersiz bir deneyim sunuyor. Özellikle yaz aylarında kavurucu sıcaklardan bunalanlar için ideal bir alternatif olan gece müzeciliği, mistik atmosferi ve büyüleyici ışıklandırma sistemiyle tarihi mekânlara farklı bir boyut kazandırıyor. İlk olarak Efes ve Hierapolis ören yerlerinde başlatılan proje, Antalya’daki Side, Aspendos ve Patara antik kentleriyle devam etti. Bu yıl Topkapı Sarayı da Harem, Kubbealtı ve Köşkler Bahçesi gibi bölümlerini özel ışıklandırma ve rehber eşliğinde gece turlarına açtı. 

Dijital Deneyim Müzeleri 

Türkiye, tarihi ve kültürel mirasını koruma altına almanın yanı sıra bu mirası yenilikçi yöntemlerle gelecek nesillere aktarma konusunda da önemli adımlar atıyor. Bu kapsamda 2023 yılında açılan Efes Deneyim Müzesi, 2024 yılında yenilenerek ziyaretçilerine kapılarını yeniden açarken, Ayasofya Tarih ve Deneyim Müzesi de bu yıl hizmete girerek ziyaretçilere interaktif ve sürükleyici bir tarih yolculuğu sunuyor. Efes Deneyim Müzesi, 2024 yılında Mondo-Dr Awards’ta “En İyi Müze” ödülüne layık görüldü. 

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın bu yıl müzelerde erişilebilirliği artırmak amacıyla hayata geçirdiği “Sesli Müzecilik” projesine de uygulama ile erişilebiliyor. Uygulama işaret dili desteği de sağlayarak işitme engelli bireylerin müze deneyimini zenginleştiriyor. 

Yıldız Sarayı açıldı 

Osmanlı İmparatorluğu’nun son ihtişamlı yapılarından Yıldız Sarayı, beş yıl süren titiz restorasyon çalışmalarının ardından 19 Temmuz 2024’te kapılarını yeniden ziyaretçilerine açtı. “Büyük Mabeyn Köşkü”, “Çit Kasrı”, “Küçük Mabeyn Köşkü” ve “Harem Dairesi” gibi yapılar ilk kez ziyarete açıldı. “Hamid Bahçesi” olarak bilinen ve doğal güzellikleriyle öne çıkan bahçe de yeniden düzenlendi. İlk defa ziyarete açılan yapılar arasında “Limonluk”, “Hamam”, “III. Selim Çeşmesi”, “Ada Köşkü” ve “Cihannüma Köşkü” de bulunuyor. 

Festival büyüyor

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın öncülüğünde 2021 yılında başlatılan Türkiye Kültür Yolu Festivali, 2024 yılında 16 şehre yayılarak daha da büyüdü. Festival boyunca konserler, sergiler, tiyatro oyunları, opera ve bale gösterileri, atölyeler ve daha pek çok etkinlik sanatseverlerle buluştu. Rotaya gelecek yıl Malatya, Manisa, Mardin ve Kayseri’nin de eklenmesiyle toplam 20 şehirde festival coşkusu hissedilecek. Türkiye Kültür Yolu Festivalleri 2028 yılına kadar 35 ili kapsayacak. Atatürk Kültür Merkezi (AKM), 2024 yılında da sanatın her dalından seçkin örnekleri ağırlayarak İstanbullu sanatseverler için vazgeçilmez bir adres oldu. İstanbul Kültür Yolu Festivali’nin kalbi de AKM’de attı.

12 bin 155 eser ülkeye döndü

Kültür ve Turizm Bakanlığı, ülkemizden kaçırılan eserlerin iadeleriyle ilgili çalışmalarına bu yıl daha da hızlandırdı. Son olarak bakanlığın girişimleri ve uluslararası iş birliğiyle M.Ö. 530 yılına tarihlenen nadir bronz sedir, J. Paul Getty Müzesi tarafından Türkiye’ye iade edildi. Bu iade ile 2024’te Türkiye’ye getirilen eser sayısı 36’ya ulaştı. 2002’den bu yana toplamda 12 bin 155 eser ülkeye geri kazandırıldı.