23.07.2021 - 21:13 | Son Güncellenme:
milliyet.com.tr
ABD'nin çekilmeye başlamasıyla Afganistan'da dengeler hızla değişti, Taliban yüzlerce ilçeyi birkaç hafta içinde ele geçirdi. Örgüt farklı ülkelere açılan sınır kapılarında da kontrolü sağladı.
Özbekistan ve Tacikistan sınırındaki ilçelerin tamamını ele geçiren Taliban'ın, Hayratan Sınır Kapısı'nı kuşattığı bildiriliyor. Yeni bir iç savaşa sürüklenmesinden korkulan Afganistan'ın komşuları ise alarm durumunda.
Afganistan'ın kuzey komşuları Özbekistan ve Tacikistan, müttefikleri Rusya ile sınırda ortak tatbikat düzenleyecek. Rus ordusu, gövde gösterisinin 5 Ağustos'ta başlayacağını açıkladı.
Rusya'nın sınırları dışındaki en büyük üssü 201'den yola çıkacak birliklerin hareketi, The Moscow Times gazetesi tarafından 'Rus tankları Afganistan sınırına gidiyor' başlığıyla duyuruldu.
Tacikistan'daki 201. Rus üssünde bulunan T-72 tankları ve topçu birlikleri, yaklaşık 200 kilometrelik yolculuğun ardından Afganistan sınırına 80 kilometre mesafedeki Harp Meydan tatbikat üssüne ulaşacak.
Rus ordusu, ilk açıklamasında tatbikatın amacını sınırdan sızan silahlı çeteler ve teröristlerin saf dışı bırakılması olarak kaydetti. Ancak yalnızca iki gün sonra yapılan bir başka resmi açıklama işin rengini değiştirdi.
Rusya lideri Vladimir Putin, Afganistan sınırındaki gövde gösterisine Su-25 savaş uçaklarını gönderme kararı aldı. Su-25 jetleri, tatbikatın Özbekistan tarafında düzenlenecek bölümünde sahne alacak.
Rus ordusu, Kırgızistan'da konuşlu savaş uçaklarının Özbekistan'daki Surhanderya şehri yakınlarında bulunan Termez Üssü'ne iniş yapacağını duyurdu. Jetler, ateşleyecekleri füzelerle düşman unsurlarını yok edecek.
Taliban sözcüsü Zabihullah Mücahit, Perşembe günü Rus devlet haber ajansı RIA Novosti'ye verdiği röportajda "Afganistan'ın Tacikistan, Özbekistan, Türkmenistan ve İran'la olan sınırlarıyla birlikte yüzde 90'lık bölümü bizim kontrolümüz altında" iddiasında bulundu.
Afganistan Savunma Bakanlığı ise, Taliban sözcüsünün gündeme getirdiği iddiayı yalanladı. İddia, bağımsız kaynaklar tarafından da teyit edilemiyor.
Mücahit, Taliban'ın kontrol ettiği bölgelerde terör örgütü DEAŞ'a taviz vermeyeceklerini, IŞİD'in ülkede bir daha aktif hale gelemeyeceğini söyledi. Afganistan'da hakim oldukları bölgelerde Orta Asya ülkelerinden veya Çin'den hiçbir militan bulunmadığını savundu.
Afganistan Savunma Bakanlığı sözcü yardımcısı Favad Aman ise, AFP'ye yaptığı açıklamada "Bu tamamen temelsiz propaganda. Hükümet güçleri büyük şehirleri, ana yolları ve ülkenin sınırlarını kontrol etmeye devam ediyor" dedi.
Taliban sözcüleri, geçen hafta verdikleri farklı röportajlarda ülkenin yüzde 85'ini kontrol ettiklerini savunmuştu. Aynı hafta içinde Afganistan Ordusu ise, bazı bölgelerde Taliban'ın ilerleyişini durdurduğunu, bazı küçük kasaba ve köyleri ise Taliban'dan geri aldığını duyurmuştu. Ancak örgütün Tacikistan, Türkmenistan ve İran sınırındaki bazı bölgeler ile bazı sınır kapılarını ele geçirdiği doğrulanmıştı.
ABD Genelkurmay Başkanı Mark Milley de, Afgan ordusunun toparlanarak şehir merkezlerini ve ana yolları korumak için harekete geçtiğini açıkladı. ABD de Taliban'a yönelik hava operasyonlarını yoğunlaştırdı.
Ülkeden güçlerinin yüzde 95'ini çeken ABD, Taliban'ın son haftalarda ilerleyişini sürdürdüğü Kandahar'da son birkaç gün içinde hava operasyonları düzenledi. Taliban, "Hava operasyonları ABD ile varılan anlaşmanın ihlâlidir" açıklaması yaptı.
Afgan hükümeti, bir yandan da Pakistan sınırındaki Spin Boldak'ta Taliban'ın yaklaşık 100 sivili öldürdüğünü duyurdu. Taliban, iddiaları reddetti.
Afganistan İçişleri Bakanlığı Sözcüsü Mirwais Stanekzai, örgütün geçen hafta kontrolünü ele geçirdiği Spin Boldak sınırında Taliban'ın gerçekleştirdiğini söylediği katliamla ilgili "Yakında Afgan güvenlik güçleri bu teröristlerden intikam alacak. Taliban'ın nerenin kontrolünü ele geçirirse ilk yaptığı şey kamusal alanları, toplumsal altyapıyı yerle bir etmek ve insanlara zulmedip aileleri zorla yerinden etmek oluyor" açıklaması yaptı.
CNN International'ın Temmuz ayı içerisinde yayınladığı video, Afganistan'daki karanlık tabloyu tüm çıplaklığıyla gözler önüne serdi. Dehşet verici videoda şu sözler yankılanıyor: "Teslim olun, komandolar, teslim olun." Sonrasında bir binadan silahsız oldukları belli olan birkaç adam çıkarken görülüyor. Daha sonra silah sesleri patlıyor ve en az bir düzine adamın çığlıklar arasında vurularak öldürüldüğü görülüyor.
Kurbanlar bir Afgan Özel Kuvvetleri biriminin üyeleriydi, cellatları ise Taliban. Cinayetler, 16 Haziran'da Afganistan'ın Türkmenistan sınırına yakın Faryab vilayetine bağlı Devlet Abad kasabasında gerçekleşti.
CNN tanıklarla konuştu. Videolar, komandoların cesetlerinin bir açık hava pazarına dağıldığını gösteriyor. Görgü tanıkları, kasabayı ele geçirmek için yapılan şiddetli bir savaşın ardından komandoların mühimmatının tükendiğini ve Taliban savaşçıları tarafından kuşatıldığını söyledi.
Yaklaşık 45 saniye uzunluğundaki videoda, yerel dil olan Peştuca konuşan bir kişinin "Onları vurmayın, vurmayın, yalvarırım onları vurmayın" dediği duyuluyor. Seyirci daha sonra,"Siz Peştun'sunuz, Afganları nasıl öldürürsünüz?" dediği duyuluyor. Peştunlar, Afganistan'daki ana etnik grup.
Videonun sonunda kamerada gözükmeyen başka bir ses şöyle diyor: "Üzerlerindeki her şeyi çıkartın." Başka bir videoda bir adamın "Vücut zırhını açın" dediği duyuluyor. Bir savaşçı da komandolardan birinin vücudundan ekipman çıkarırken görülüyor.
Kızıl Haç, 22 komandonun cesedinin alındığını doğruladı. Askerlerin öldürülmesi, Taliban'ın askerlerin teslim olmasını kabul ettiğini ve bazı durumlarda Afganistan'da toprak kazanımları elde ederken onlara evlerine gitmeleri için para ödediğini gösterme çabalarının tam tersi bir durum ortaya koydu.
CNN'in görüştüğü birkaç tanığa göre, komandolar soğukkanlılıkla vuruldu. Bir adam, komandoların şehre birkaç tankla geldiğini ancak iki saatlik çatışmanın ardından mühimmatının bittiğini ve havadan destek alamadığını söyledi.
Tanık, "Komandolar Taliban tarafından kuşatıldı. Sonra onları sokağın ortasına getirdiler ve hepsini vurdular" dedi. Ayrıca bazı Taliban savaşçılarının bölgeden olmadığını ve kendi aralarında konuştuklarında ne dediklerini anlayamadıkları için yabancı olabileceklerini öne sürdü.
Taliban CNN'e yaptığı açıklamada, komandoların vurulduğunu gösteren videoların sahte olduğunu ve insanları teslim olmamaya teşvik etmek için hükümetin propagandası olduğunu savundu.
Bir Taliban sözcüsü, Faryab vilayetinde yakalanan 24 komandoyu hala ellerinde tuttuklarını öne sürdü ancak hiçbir kanıt sunmadı. Afgan Savunma Bakanlığı ise Taliban'ın komandoları elinde tuttuğu iddiasını yalanladı ve CNN'e komandoların öldürüldüklerini söyledi.