Dolunay insan davranışlarını etkiler mi?
26.02.2025 - 14:32 | Son Güncellenme:
Dolunaydan hilale geçiş, çoğu uygarlığın en eski takvimlerinin temelini oluşturdu. Dolayısıyla uygarlıklar için bu denli öneme sahip olan ayla ilgili, zamanla birtakım inançların oluştu. Yüzyıllardır, dünyanın dört bir yanında dolunayın insan davranışları üzerinde etkili olduğu inancı oldukça yaygın. Peki gerçekten dolunayın davranışlarımıza etkisi var mı?
Yıldızların ve gezegenlerin insan sağlığını ve davranışını etkileyebileceği fikri, ayın doğa fenomenlerinde ve ayrıca insan davranışlarında önemli bir rol oynayan doğaüstü bir güç olarak kabul edildiği Roma’ya kadar uzanıyor. ‘Delilik’ yani ‘lunacy’ kelimesi de, Roma’nın ay tanrıçası Luna’dan türetilmişti. Zihinsel bozuklukların ay ile uzun süredir ilişkilendirildiğini ifade eden bu kelime zaman içinde pek çok şekilde türetildi. Ay döngülerinin insan davranışını etkilediği fikri de böylece yaygınlaşıp, kalıcı hale geldi.
DOLUNAY VE İNSAN DAVRANIŞLARI
Ay’ın bir şekilde insan biyolojisini veya davranışını etkileyebileceği fikri, bilim dünyasında ‘Transilvanya etkisi’ olarak biliniyor. Dolunayın gücüne, zihin bozukluklarına, akıl sağlığına neden olan inancın tarihsel köklerinin izini süren araştırmacılar, modern aydınlatmanın ortaya çıkmasından önce ayın uyku-uyanıklık döngüsünü etkileyerek, dolunay boyunca uyku yoksunluğuna yol açan önemli bir gece aydınlatma kaynağı olabileceğine dikkat çekti.
Tek bir gece uyku bozukluğunun bile manik bölümün uzunluğu uyuyan saat sayısıyla ters orantılı olarak yatkın olan bir maniye neden olabileceği ileri sürüldü.
Bir araştırma makalesinde, ay döngüsü ve toplum temelli psikiyatrik hizmetlerle temas sıklığı arasındaki ilişki, Güney Verona Psikiyatrik Vaka Kayıt verileri kullanılarak değerlendirildi. Çalışma döneminin her günü için Güney Verona sakinleri tarafından psikiyatri servisleri ile yapılan temasların sayısı ve ay döngüsünün ilgili günü kayıt altına alındı.
10 yıl boyunca ay döngüsünün her gününde psikiyatri servisleriyle ortalama temas sayısı göz önünde bulunduruldu. Elde edilen bulgular, ay döngüsüyle toplum temelli psikiyatri hizmetlerinin temas sıklığı arasında bir ilişki olduğu teorisini desteklemiyordu.
Ay döngüleri, ruh sağlığımızın ve diğer davranışlarımızın ayın fazı tarafından modüle edildiğine dair ısrarlı bir inanca rağmen, insan biyolojisinin Ay döngüsü tarafından herhangi bir şekilde düzenlendiğine dair sağlam bir kanıt yok.
Aksine hem klasik hem de çağdaş bilim, ay döngüsünün neden-sonuç etkisini reddediyor. Iosif ve Ralton da, Hipokrat’tan alıntı yaparak “Astronomi biliminden habersiz hiçbir hekime hastalıkların tedavisi emanet edilmemelidir” diyor.
