İrtifak Nedir?

Kelime anlamı olarak dayanma, destek, yüklenim, yararlanmak istemek gibi anlamlara gelen irtifak, hukuki bir terim olarak gayrimenkuller üzerindeki hak kurulumunu tanımlamak için kullanılır. İrtifak hakkından farklı olarak irtifak hakkı taşınmaz mallar üzerinde kurulabilir. Yol hakkı olarak bilinen geçit hakkı da irtifak haklarından biridir.

İrtifak hakkı nedir?

Medeni Kanunun 779. maddesine göre irtifak hakkı, bir taşınmazın üzerinde, diğer bir taşınma lehine konulan bir yüktür. İrtifak hakkı ile yüklü taşınmazın malikini sahip olduğu mülkiyet haklarından bazılarını kullanmaktan kaçınmaya ya da yararlanan konumundaki taşınmaz malikinin, taşınmazı belirlenmiş şekillerde kullanmasına katlanmaya mecbur kılınması olarak tanımlanır.

İrtifak hakkı tesisi

İrtifak hakkı işlemleri tapu siciline tescil edilmek suretiyle tesis edilir. Kanunda irtifak hakları şahsi ve arzi irtifak hakları olarak iki bölüme ayrılır. Şahsi irtifak haklarında, mülkiyet hakkı bulunmayan bir kimsenin lehine kurulan irtifak hakkı anlaşılır. Bu haklarda çoğunlukla tek bir taşınmazın varlığı söz konusudur. Arzi irtifak haklarında ise bir taşınmaz aleyhine başka bir taşınmazın lehine irtifak hakkı kurulur. Şahsi irtifak haklarından farklı olarak arzi irtifak haklarında iki taşınmaz bulunur. Yararlanan konumundaki lehine irtifak kurulan taşınmaza hakim taşınmaz, aleyhe kurulan irtifak hakkının kurulduğu taşınmaza ise hadim taşınmaz adı verilir. Arzi irtifak, taşınmaz lehine kurulduğundan taşınmaza sahip olan, irtifak hakkının da sahibi olur. Aynı şekilde yükümlü taşınmazı sonradan kazanış olsalar bile iktisap sahipleri irtifak yükümlülüğüne katlanmak zorundadır.

İrtifak hakkı sözleşmesi

İrtifak hakkının kurulumuna dair sözleşmenin geçerli olması için şekil şartının sağlanması önemlidir. İrtifak hakkının kanunen geçerli olabilmesi için sözleşmenin yazılı olarak yapılması ve tapu kütüğüne tescil edilmesi zorunludur.