Tunceli'de 2 bin rakımda yetişen 'dağ sarımsağı' kadınların iş kapısı oldu

Ovacık ilçesindeki Munzur Dağları ile Hozat, Pertek ve Pülümür ilçelerinde, yaklaşık 2 bin rakımda doğada kendiliğinden yetişen ve endemik türler arasında yer alan dağ sarımsağının, kontrolsüz toplanmasının engellenmesi amacıyla geçen yıl çalışma başlatıldı.

Bu kapsamda Valilik ile Tarım ve Orman İl Müdürlüğünce 2020 yılı Sosyal Gelişmeyi Destekleme Programı (SOGEP) çerçevesinde Fırat Kalkınma Ajansına "Dağ Sarımsağı Dar Gelirlinin İstihdam Kapısı Oluyor Projesi" sunuldu.

Projenin Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca onaylanması ve destek almaya hak kazanması üzerine sonbaharda Ovacık ilçesindeki hazine arazisine dağ sarımsağının tohum, dişcik ve kıska ekimi yapıldı.

Tunceli Ticaret ve Sanayi Odası (TSO) Kadın Girişimciler Kurulu ve Ovacık Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi ile çalışmaları yürütülen ve toplam bütçesi 1 milyon 114 bin 750 lira olan proje sayesinde dağ sarımsağının tarla koşullarında yetiştirilmesi sağlandı.

Coğrafi işaretli ürünler listesinde yer alan ve tek dişli olmasının yanı sıra aromasıyla da beğeni toplayan dağ sarımsağı için 20 dekar alanda oluşturulan üretim merkezi, yöredeki 13 kadına istihdam kapısı oldu.

Eylül ayından bu yana dağ sarımsağının ekim, sulama ve gübreleme işlerini yürüten kadınlar, ağustos ayında da sarımsakların hasadını gerçekleştirecek.

Tarladan çıkarılan sarımsaklar, kentteki üreticilere hem tohum olarak satılacak hem de geçimini doğadan sarımsak toplayarak sağlayanlara ücretsiz dağıtılarak endemik tür korunacak.

Ovacık Belediye Başkanı Mustafa Sarıgül, AA muhabirine, ilçedeki arazilerin tarımsal faaliyet yapmaya çok elverişli olduğunu söyledi.

İlçede endemik türlerin kaybolmaması için çalışma başlattıklarını ifade eden Sarıgül, "Haliyle üretimde bir çeşitlik başladı. Kuru bakliyatın ötesinde 'dağ sarımsağı ve bu coğrafyada yetişen ama aynı zamanda da tükenmekte olan endemik türleri kültüre alıp nasıl çoğaltırız' üzerine buradaki kurumlarda sürekli düşünen, çalışan ve deneyen bir anlayış gelişti." dedi.

"İlçenin geçimi için müthiş bir kaynak haline gelecek"

Sarıgül, Ovacık Belediyesi olarak bir kadın kooperatifi kurduklarını da belirterek, endemik türlerin kültüre alınıp çoğaltılması ve doğadaki tükenişini engellemek amacıyla sürekli çalışmalar yaptıklarını dile getirdi.

Valilik ile Tarım ve Orman İl Müdürlüğünün katkılarıyla ilçede dağ sarımsağı tarlasının oluşturulduğunu aktaran Sarıgül, "Birinci yılımızı tamamladık. Şu an da tarlada oldukça güzel bir sonuca gideceğimizin izlenimi var. İlçenin geçimi için dağ sarımsağı müthiş bir kaynak haline gelecek ve bu sayede dağlarımızdaki endemik türler korunacak." diye konuştu.

Tarım ve Orman İl Müdürü Orhan Kaya ise dağ sarımsağının tarla koşullarında üretimini gerçekleştirerek istihdam sağlamayı ve bu bitkinin doğada bilinçsizce toplanmasını önüne geçmeyi amaçladıklarını anlattı.

Kaya, proje kapsamında kırsal alanda kadın istihdamını ön plana çıkardıklarını vurgulayarak, "Kadın girişimcilerimizi teşvik ederek projede önemli rol almalarını sağladık. Bu projede tamamen kadın üreticilerimiz çalışıyor ve emek sarf ediyor. Proje inanıyorum ki kadınların omuzlarında yükselecek." ifadelerini kullandı.

"Yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kaldı"

Ziraat mühendisi ve proje koordinatörü Hüseyin Rahmi Yerlikaya da yöre insanının geçmişte dağ sarımsağını sadece kendi mutfağının ihtiyacını gidermek amacıyla doğadan topladığını aktardı.

Son yıllarda dağ sarımsağına talebin yoğunlaştığına işaret eden Yerlikaya, şunları kaydetti:

"Bu talepte haliyle doğadan daha çok sarımsak sökülmesine neden oldu. Geldiğimiz aşamada açıkçası Tunceli dağ sarımsağı yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kaldı. Dolayısıyla bizler için de bu projeyi hazırlamak kaçınılmaz oldu. Çok iyi bir ekip kurduk. Çalışma arkadaşlarımızla büyük bir şevkle çalışıyoruz ve çok iyi bir yol katettik."

Kadın işçilerden Güler Tiltay da dağ sarımsağı üretim merkezinin kuruluşundan bu yana ekim, sulama ve çapalama işlerinde görev aldığını ve bu sayede geçimini sağladığını dile getirdi.