Şirketlere sorumluluklarını hatırlatma günü

SERVET YILDIRIM - Dünyanın dört bir yanında milyonlarca insan 52 yıldır her 22 Nisan’da olduğu gibi bu hafta sonu “Dünya Günü’nü (Earth Day) kutladı.

“Dünya Günü”nün her yıl bir teması olur. 2019 yılında tema “Türleri Korumak”tı. 2020 yılında “İklim Hareketi” oldu. 2021’de “Ekosistem Restorasyonu”olarak belirlendi. 2022’nin teması ise “Sürdürülebilir, doğa ile uyumlu, daha temiz, daha yeşil yaşam”dı. Bu yılın teması ise “Gezegenimize Yatırım Yapın”dı. İş dünyasına sürdürülebilir uygulamalara yönelmesi çağrısı yapıldı.

Sembolik olarak gezegenin doğum günü olarak kabul edilen Dünya Günü, dünyanın korunması ve sürdürülebilir bir gelecek için farkındalık yaratmak için önemli bir fırsat. Çünkü böyle bir farkındalığa ihtiyaç var.

Mevcut durumun ciddiyetine dair uyarıların sonuncusu geçen ay geldi. Mart ayında Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) yayınladığı bir rapor, bilim adamlarının “son uyarısı” olarak tanımlanıyor. Bu raporda küresel ısınmayı 1,5 derece İle sınırlı tutmak için alınan önlemlerin “yetersiz” olduğunu belirtiliyor.

Hükümetlerin de bu yönde çok heyacanlı olduklarını söylemek zor. Çok konuşuluyor ama iş maddi desteğe ve parasal aksiyona geldiğinde herkes sessizleşiyor. Mesela OECD ülkelerinde düşük karbon teknolojilere yönelik araştırma geliştirme için kamu harcamaları GSYH’nın yüzde 0.04’ü dolayında. Yaklaşık 30 yıldır da bu oran çok değişmemiş.

Bu kayıtsızlık ile devam edilirse, Paris Anlaşması’nda ısrarla vurgulanan 1,5 derece sınırı 2030’larda aşabilir.

Bununla birlikte, bilim adamları, harekete geçmenin hala mümkün olduğunu ve “herkes için yaşanabilir, sürdürülebilir bir gelecek sağlamak için gereken tüm çözümlere sahip olduğumuzu” söylüyor.

İş dünyasına düşen kritik rol

Dünya Günü, doğal kaynaklarımızın korunmasına, çevrenin temiz tutulmasına ve doğal yaşam alanlarının korunmasına odaklanılan gündür. Ama ayrıca hükümetlerin, sivil toplum örgütlerinin ve şirketlerin sürdürülebilir bir gelecek için nasıl işbirliği yapabileceklerini vurgulamaktadır.

Hükümetler, sivil toplum örgütleri ve şirketler de sürdürülebilir bir gelecek için işbirliği yaparak, doğal kaynakların korunmasına ve çevre dostu uygulamaların benimsenmesine yardımcı olabilirler. Bunu sürekli hatırlatmak ve gündemde tutmak gerekiyor.

Bu kapsamda İşletmelerin sürdürülebilir uygulamalara yönelmesi, doğal kaynakların korunmasına ve çevre dostu uygulamaların benimsenmesine katkıda bulunabilir. Bu şekilde gelecek nesillere daha iyi bir dünya bırakmak mümkün olabilir. Dünya Günü aynı zamanda iş dünyasına ve örgütlere gezegeni koruma sorumluluklarını hatırlatma günüdür. Özellikle iş dünyasının geleceğe dönük çevresel ayak izini azaltmak ve sosyal eşitliği sağlamak gibi bir ödevi var.

Şirketler geçmişte çevre ve gezegen için atılacak adımlara ve alınacak önlemlere birer maliyet unsuru olarak bakıyorlardı. Hala da böyle bakanlar var ama her yıl artan sayıda sayıda şirket, bunun bir maliyet kalemi olmayıp bir iş yapma biçimi, işi sürdürmenin bir gerekliliği olduğunun farkına varıyor. Şirketler gezegen, insan ve refah için çalışacakları yönünde taahhütlerini ortaya koymalılar. Şirketlerden beklenen sürdürülebilirlik stratejileri kapsamında çevresel ayak izi, toplumsal kalkınma, insan hakları ve tüketici sağlığı gibi öncelikli alanları belirleyip bunlara odaklanmalarıdır. Bu kapsamda her bir şirket geleceğe dönük taahhütlerini oluşturup bunu kamoyuna açıklamalı ve bir iş yapma biçimi olarak aksiyona başlamalıdır.

Gezegen üst başlığı altındaki iklim değişikliği, seragazı emisyonları, toprağın kullanımı, ekolojik duyarlılık, su tüketimi, hava kirliliği, katı atık, biyoçeşitlilik kaybı ve plastik kirliliği gibi kavramlar gezegen eylemcilerinin değil iş dünyasının da meselesi olmalıdır.

Dünya Günü 53 yıldır kutlanıyor

Böyle bir günün oluşturulması fikri ilk defa 1969 yılında bir UNESCO konferansında önerilmişti. O zaman koşullar bugünkünden çok farklıydı. Sorunlar vardı ama farkındalık yoktu. Mesela iklim sorununun farkına henüz tam olarak varılamamıştı. Küresel ısınmanın getireceği sonuçlar geniş kitleler tarafından bilinmiyordu. Gezegenin geleceğini kendine dert edinen örgütler henüz kurulmamıştı. Gezegeni korumaya yönelik yasal düzenlemeler kabul edilmemişti, mücadelenin alt yapısı oluşturulmamıştı.

Böylesi bir ortamda, Vietnam’da savaşın sürdüğü 60’lı yılların sonunda ABD’de yapılan savaşı karşıtı gösteriler dünya gününün fikir liderlerine ilham verdi. John McConnell gibi aktivistlerin böylesi bir gün için bazı girişimleri vardı ama ABD’li Senatör Gaylord Nelson, o dönemde meydana gelen bir petrol sızıntısının yarattığı çevre kirliliğini ve otoritelerin duyarsızlığını görünce harekete geçti; Dünya Günü fikrini ortaya attı. Amacı toplumun her kesiminde farkındalığı artırıp, kamuoyu baskısı ile hükümetleri hareket geçmeye zorlamaktı. Bu yaklaşımı sonuç verdi. Destek görmeye ve takipçi bulmaya başladı. Bunlardan birisi de Harvard öğrencisi Denis Hayes’ti. Hayes üniversiteyi bırakıp Nelson’un peşine takıldı. Bir “gezegen eylemcisi” olarak öğrencileri harekete geçirmeye başlayarak Dünya Günü fikrinin ete kemiğe bürünmesinde kritik rol oynadı.

Ve 1970 yılının 22 Nisan günü 20 milyon Amerikalı sokaklara çıktı, gezegen için sesini yükseltti.