Avrupa ile Rusya’nın enerji mücadelesinde Nijer etkisi

Gazeteci, Yazar (MedyaGunlugu.com) Fuad Safarov

Ukrayna krizi ve Nijer’de yaşanan son siyasi olaylar, Avrupa’ya yönelik Rus doğalgaz sevkiyatı konusunu bir daha gündeme getirdi. Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı özel askeri operasyon nedeniyle, Avrupa, Rusya’dan doğalgaz sevkiyatını azaltma politikalarına devam ediyor. Daha önce tedarikinin yüzde 55’ini Rusya’dan sağlayan Almanya’nın yanı sıra, Polonya, Bulgaristan ve Çekya da doğalgaz alımını durdurmak üzere. Diğer Avrupa ülkeleri de bu yönde çeşitli alternatifler arıyor. Mayıs ayında Avrupa, Rus gazını başta Nijerya olmak üzere Afrika gazıyla değiştirmek için eski bir projeyi gündeme getirmişti. Bu plana göre, Afrika’da bir doğalgaz merkezi kurulmalıydı. Projeye göre, Trans-Sahra doğalgaz boru hattı Nijer nehri kıyısından Nijerya ve Nijer üzerinden Cezayir’e ve ardından Akdeniz’in dibinden İspanya’ya uzatılacaktı Trans-Sahra Gaz Boru Hattı Anlaşması, Nijerya’nın LNG kapasitesini tamamlayacak olan, Nijerya’dan Nijer ve Cezayir üzerinden Avrupa’ya bir boru hattı gaz tedarik yolu oluşturmak için 2009 yılında Cezayir, Nijerya ve Nijer yetkilileri tarafından zaten imzalanmıştı.

Rus gazı eksikliğini gidermeyecek

Fakat, Rusya’nın resmi Ria Novosti haber ajansına konuşan petrol ve gaz endüstrisi stratejik danışmanı ve Cezayirli danışmanlık şirketi Ranadrill’in CEO’su Shoeib Butamin’e göre, planlanan Trans-Sahra doğal gaz boru hattı aracılığıyla Nijerya’dan Avrupa’ya gaz tedariki, Rus gazı eksikliğini tam olarak telafi edemeyecek. Uzmana göre, ayrıca bu, tarihi ve stratejik bir hata. Butamin, daha önce bu boru hattının, teknik ve ekonomik olarak sağlam olmadığının da kabul edildiğini belirtiyor. Ancak Avrupa, buna rağmen bu projeyi gündeme getirdi. Öte yandan, Rusya’daki enerji uzmanları, Afrika’daki son olaylar nedeniyle Avrupa’nın Rus doğalgazı yerine alternatif kaynak arayışlarının başarısızlıkla sonuçlandığını vurgulamaya devam ediyor. Ünlü Rus enerji uzmanlarının yönettiği “Energetiçeskie Strategii” Telegram kanalı, doğalgaz sevkiyatı rekabeti bağlamında Afrika kıtasında yaşanan son gelişmeleri de analiz etti. Uzmanlar, “Moskova ellerini ovuşturuyor: Nijer’deki darbe nedeniyle Avrupa, Rus gazına alternatifini kaybediyor” dedi. Kuzey Akım boru hattındaki patlamanın ardından Amerikalı Chevron şirketinin, Trans-Sahra boru hattını bir an önce faaliyete geçirmek için çalışmalarını hızlandırdığını hatırlatan Rus uzmanlar, “Boru hattının uzunluğu 4128 km ve üretim kapasitesi 30 milyar metreküp. Projeye göre, gaz Nijerya’dan gelmeli, ardından boru Nijer topraklarından geçerek Cezayir’e ulaşacak ve buradan Avrupa’da halihazırda mevcut olan gaz dağıtım altyapısına bağlanacak. Chevron bu projeye şimdiden 13 milyar dolar yatırım yaptı” diye kaydetti. “Ancak Afrika ülkesindeki son darbe, bir doğalgaz boru hattı inşa etme şansını sıfırladı. Nijer’deki darbe, Fransız Cumhurbaşkanı Bazum’u deviren ordu tarafından düzenlendi” yorumlarıyla dikkat çeken Rus enerji uzmanları, “Onlar Fransa’ya nükleer santrallerin işletilmesi için kritik olarak ihtiyaç duyulan uranyumun yanı sıra altın tedarik etmeyi reddettiler. Şimdi ise düşmanlaşan Nijer ve Rusya’ya yakınlaşan Cezayir, TransSahra doğalgaz boru hattının önünde engel olarak duruyor. Amerikalılar ve Fransızların çatışmayı tırmandırmak için bastırdıkları komşu Nijerya, kendi askeri operasyonunu yürütmeye hazırlanıyor. Ne de olsa gazlarını satmaları gerekiyor, bu da Nijer’deki yeni hükümeti yıkmak anlamına geliyor” yorumunda bulundu.

Rus uzmanlar uyardı

Genel olarak, bugün Rusya’nın Nijer’de, Nijerya’ya karşı askeripolitik zaferinin, Avrupa Birliği’ne (AB) doğalgaz ihracatındaki düşüşünün zemininde faydalı olduğunu savunan uzmanlar, “Nijerya, Avrupa enerji pazarında Rusya’nın doğrudan rakibi. Rus hidrokarbonlarının AB’ye ithalatının yasaklanmasının ardından Avrupa, dikkatini ucuz boru hattı gazının pompalanabileceği Nijerya’ya çevirdi. Ancak siyasi istikrar ve Afrika ülkeleri, bunlar bağdaşmayan şeylerdir. Dolayısıyla orta vadede Avrupa, Nijerya gaz boru hattını uzun süre unutmak zorunda kalacak. Dahası, Nijerya ile Nijer arasındaki askeri çatışmaların gazın çıkarılması ve taşınması için altyapının tahrip olmasına yol açması riski varsa, Amerikan ve diğer petrol ve gaz devlerinin orada kalması pek olası değildir” dedi. Rus uzmanlar, Avrupa Birliği’nin ucuz enerji kaynaklarının “altın çağına” geri dönemeyeceğini vurgularken, Avrupa’nın ekonomik başarılarının ancak başta Rusya olmak üzere boru hattı gazı sevkiyatı sayesinde mümkün olduğuna da dikkat çekiyor. Rusya’ya gelince ise, Moskova artık petrol ve doğalgaz sevkiyatının önemli bölümünü Asya pazarlarına yönlendirdi. ,

Rusya hazırlıklıydı

Rusya Federasyonu Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak, “Energy Policy” dergisine yazdığı bir yazıda, 2022 yılında Rusya’nın petrol, petrol ürünleri ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tedariki için farklı ülkelerden 20’den fazla başvuru aldığını aktarmıştı. Novak’ın tahminlerine göre, önümüzdeki otuz yıl içinde Asya, enerji kaynaklarının ana tüketicisi olacak ve Rusya’nın bölge ülkeleriyle iş birliğini genişletmek için her şansı var. Zengin doğal kaynaklarına sahip Rusya’nın da alternatif pazar arayışları olumlu sonuçlar vermeye devam edecek gibi duruyor. Rusya, aslında buna yıllar önceden beri hazırlanıyor. 2014 yılında patlak veren Ukrayna krizinin çıkmaz sokağa girdiğini fark eden Moskova, ekonomik olarak önlem almak için kollarını çoktan sıvamıştı.