Küresel ekonomide ‘2 Nisan’ endişesi

SERVET YILDIRIM - Bunlardan ilki yapay zekâydı... Biz burada hâlâ yapay zekâyı anlamaya çalışıyoruz ancak orada gördüm ki, dünyanın önde gelen şirketleri yapay zekâyı anlama, planlama ve tartışma aşamasını çoktan geride bırakmış; geliştirmeye ve uygulamaya geçmişler. Yapay zekâ, operasyonlarından iş planlarına kadar her alanda devreye girmiş durumda. Her zaman aynı uyarıyı yapıyoruz: Yapay zekâdan korkmayın, geç kalmaktan korkun. Bu konuda aksiyon almayanlar, geç kalıyorlar. Rekabette dezavantajlı duruma düşüyorlar.

Sözün dönüp dolaşıp geldiği diğer konu ise ABD Başkanı Donald Trump ve politikalarıydı. Belirsizlik çok fazla ve endişe düzeyi oldukça yüksekti. Sadece bu sürecin ABD’ye ve küresel ekonomiye etkisi konusunda değil, aynı zamanda yaratacağı jeopolitik kırılmalar ve değişimler konusunda da kafalar çok karışıktı. Kimse “2 Nisan Fırtınası”na hazırlıksız yakalanmak istemiyor. Ama herkes biliyor ki; 2 Nisan’dan sonra ticaret savaşlarında yeni bir dönem başlıyor.

Neler bekleniyor?

Trump geçen ay yaptığı bir paylaşımda, 2 Nisan’da ABD mallarına gümrük vergisi uygulayan ülkelerden gelen mallara “karşılıklı” gümrük vergilerinin uygulanmaya başlanacağını söyledi.

Uygulamaya ilişkin belirsizlik çok ama şu ana kadar konuşulanlardan anladığımız kadarıyla bu vergiler, diğer vergilerin üzerine ek olarak, ABD’nin ticaret yaptığı ülkelerin uyguladığı oranlara uyacak şekilde, sübvansiyonlar ve katma değer vergilerini de kapsayacak.

Trump, bu karşılıklı gümrük vergilerinin kapsamı hakkında çok fazla bilgi vermedi, ancak 13 Şubat’ta ticaret danışmanına diğer ülkelerden gelen adaletsiz ticaret uygulamaları incelemesi için bir talimat verdi. Trump ayrıca, ABD’ye ithal edilen otomobillere gümrük vergisi koyma tehdidinde bulundu. Bu vergilerin “2 Nisan civarlarında” gelebileceğini söyledi ve birkaç gün sonra da bu vergilerin “yaklaşık olarak yüzde 25 civarında” olacağını ekledi. Sadece bunlar da değil; aynı zamanda ilaçlar ve yarı iletkenler üzerinde benzer vergiler getirmeyi düşündüğünü söyledi. Ama bunlar için açıklanmış bir tarih henüz yok.

Yanıt aranan soru

İşte geçen hafta Singapur’daki toplantıya katılan Alibaba’sından Ferrari’sine kadar pek çok şirketin CEO’larının ve tepe yöneticilerinin gündeminde bu konular vardı. Herkes aynı soruya yanıt arıyordu: ABD’nin yeni gümrük politikaları dünya ticareti ve kendi şirketleri üzerinde nasıl bir etki yapacak? 2 Nisan’a sayılı günler kaldı ve küresel ticaretin geleceği belirsiz.

Kısacası, Singapur’da yapay zekâ sayesinde özellikle gelişmiş ekonomilerde ciddi bir verimlilik artışı yaşanacağını ve bunun orta vadede küresel hasılayı artıracağını gördüm. Bu durum beni umutlandırdı. Ancak aynı zamanda, ABD’nin yeni ticaret politikalarının bir sonucu olarak, çok yakın bir vadede dünya ticaretinin zayıflayacağı, büyümenin hız keseceği ve jeopolitik kırılmaların yaşanacağı bir döneme gireceğimizi görmek, beni endişelendirdi.