Kışlık sebze hesabı bütçeyi zorluyor

Duygu Erdoğan - Aşırı sıcak ve ani sağanaklarla geçen yaz ayları, sebze çeşitlerinde bolluk beklenen kış mevsimini vurdu. Pek çok bölgede iklim kaynaklı sorunlar nedeniyle kış sebzeleri bütçeyi zorlamaya başladı. Karnabahar ve brokoli 90-120 lira, lahana 80-100 lira, kereviz 90 lira, pırasa 50-80 lira arasında fiyatlara satılıyor. Türkiye’nin önemli kışlık sebze üretim merkezlerinden Bafra Ovası’nın 135 bin dekarlık kışlık ekim alanları hem ağustos, hem de eylülde sel altında kaldı. Üretim alanlarında yüzde 40-65 arasında kayıplar olduğunu belirten Samsun Bafra Ziraat Odası Başkanı Osman Tosuner, “Bafra en zor yılını yaşıyor. 69 yaşındayım, tarladan pırasayı 30 liraya satacağımı söyleseler inanmazdım. Kayıp çok, çiftçi de kazanmıyor. Yine bu sorundan faydalanan aracılar kazanıyor. Bu zor dönemde tarladan ürün 50 liraya çıkıyorsa, 70 liraya satın yine kârdasınız. Ama onlar bunla yetinmiyor, iki katına çıkarıyor” dedi. 

Ispanak ve lahananın tarladan bile 50 liraya ulaşan fiyatlara satıldığını, karnabaharda 60-80 liraya kadar satış olduğunu belirten Tosuner, “Ürün yok. Ürünü olan da kazanamaz çünkü büyük bir alandan çok az bir rekolte almış. Hasar çok. Havalar da soğudu. Ovanın ikinci kuşağı yani daha üst bölgelerdeki ürünlerde sorun yok ama onların piyasaya inmesi ocak sonunu bulur. Üretimden sofraya gelen süreci takip edemezsek bu döngüyü kıramayız. Üretici zarar eder, tüketici yine pahalıya yer” diye konuştu.

‘Sulama imkanı olmadı’ 

Türkiye geneline ürün gönderen önemli kışlık üretim alanlarından İzmir’de de üretimi hem iklim, hem de artan maliyetler düşürdü. Bölgede oldukça kurak geçen bahar ve yaz ayları nedeniyle su kısıtı yaşandı. İzmir Torbalı Ziraat Odası Başkanı Yılmaz Girgin, “Kuraklığın oluşturduğu sıkıntılar ile sulama imkanı olmadı. Sebzeler en az 7-8 sefer sulanmalı. Bu nedenle kayıplar oldu. Ayrıca sulama imkanı olmayacağını gören çiftçiler sebze ekimi yapmayı da tercih etmedi. Açıkcası biz bundan sonrasını daha çok düşünüyoruz. Gelecek yılın hesabını şimdiden yapmalı, olası tüm sorunlara karşı planlama oluşturmalıyız” dedi. 

‘Kışın gelişi yazdan belli oldu’

İzmir Turgutlu Ziraat Odası Başkanı Abdullah Şenol, üretimde ‘çeşitililk kaybı’ vurgusu yaparken, artan maliyetlerin çiftçinin ekim kararını yönlendirdiğini ifade etti. Şenol, “Bölgemizde her mevsim çeşit çeşit ürün ekilir ve hasat edilir. Ancak geçen sezon yazdan itibaren ne ekildiyse tarlada, dalda kaldı; para etmedi, borçlar arttı. Sebze grubu da girdi maliyeti yüksek olduğu için çiftçimiz yaz ürünlerinden kazanç sağlayamamanın verdiği endişe ile ekim yapmadı. Ekim alanı yüzde 50’nin altına düştü. Geri kalanı ise maliyeti az olan buğday ekti, bir kısmı ise mısır ekecek. Maliyetsiz ürünlere yönelik bir yönelim var, buna destek olunmaz ise ürün çeşitliliği de kaybolacak. Çiftçi üretim yaparken arz-talep dengesini düşünmemeli. Bunun bir devlet programı ile belirlenmesi lazım. Yani çiftçi çok domates verimi alındığında da bunu para kazanacağı şekilde satacağını bilmeli. Şimdi tarladan 60 liraya brokoli, lahana çıkıyor. Bunların temelinden düzeltilmesi gerekiyor” değerlendirmesini yaptı.