Karbon ayak izimizi azaltmak için neler yapabiliriz?

- Benim kuşağım 70’li yıllara ait bir reklam filmini çok iyi hatırlarlar. Çok da sevilen, ağızlardan eksik olmayan da bir şarkısı vardı bu reklamın. Üst katta oturup soğuktan donan bir kat sakini “Yak şu kaloriferi kapıcı donuyoruz,” derken, alt katta oturan ve sıcaktan bunalan sakin ise “Söndür şu kaloriferi pişiyoruz. Üstelik paramız boşa gidiyor. Yöneticimiz uyuyor mu?” diye bağırırdı. Devamında ise “Çatıyı İzocam'la kapladım. Üst kattakiler donmuyor, alt kattakiler pişmiyor, benim de koşuşmaktan tabanlarım şişmiyor” diyen mutlu bir apartman görevlisi görüntüsü ile sona ererdi bu reklam. Reklamı yapılan şey bir yalıtım malzemesiydi. Siz de küresel ısınma ile mücadeleye öncelikle yaşadığınız mekanla başlayın ve evinizin yalıtımını gözden geçirin. Eksikleri giderin; özellikle pencere ve kapı kenarlarından hava akımını önleyecek şekilde onarımlarını yapın; tavan, taban ve duvarların yalıtımını güçlendirin. Bu yolla sağlayacağınız ciddi enerji tasarrufu ile harcadığınız para size fazlasıyla geri dönecektir. Eğer bu reklam filmi bugün çekilmiş olsaydı, eminim apartmanın yalıtım sayesinde karbon ayak izinin azalacağı da diyaloglara eklenirdi.

- Isınmada gaz veya akaryakıttan temiz enerjiye geçin. Fosil yakıt iklim değişikliğinin başta gelen nedenidir. Ancak fiyat avantajı nedeniyle hala tercih edilmektedir. Fakat alternatif kaynakların maliyeti de her geçen gün aşağı geliyor. Takip edin.

- Kullanmadığınız zaman elektik ve elektrikli aletleri kapalı tutun. Böylece hem karbondan hem de paradan tasarruf edebilirsiniz. Aydınlatmada tasarruflu ampulleri tercih edin. Makineleri kullanırken tarzınızı değiştirin. Üç tabak ve bir bardak için ya da iki tişört ve bir havlu için makine çalıştırmayın. Dolmasını bekleyin. Bulaşık makinesine koyacağınız kapları önceden su ile uzun uzun yıkamayın, bırakın bu işi makine yapsın.

- Elektrik tarifesinde yeşil enerji sağlayan şirketlerin yeşil tarifelerine geçerek de karbon salımınızı azaltabilirsiniz.

- Tüketirken atık gıda üretiminizi azaltın. Yemek porsiyonlarını azaltmak ve sofrada artan yemekleri sonraki öğünlerde tüketmek için saklamak hem parasal hem de çevresel etki açısından önemli. Unutmayın dünyada üretilen gıdaların yüzde 30’u çöpe gidiyor.

- Kırmızı et tüketiminizi azaltın. Küresel çapta seragazlarının yaklaşık yüzde 15’inin kaynağı et ve süt ihtiyacımızı karşılamak için çiftliklerde yetiştirilen hayvanlardır. Dolayısıyla et ve süt tüketiminizi azaltmak karbonsuzlaşma yolunda önemli bir adımdır.

- Araba kullanımı azaltmak da küresel ısınma ile mücadeleye önemli katkı yapar; çünkü ulaştırma küresel karbondioksit kirliliğinin yüzde 25’inin müsebbibidir. Arabasız bir hayat ideal olanı ama toplu taşıma sistemlerinin zayıflığı nedeniyle ülkemizde çok fazla uygulanabilir değil. Yine de kullanım sıklığını azaltmak önemli bir adım olacaktır. Fırsat buldukça yürüyen ya da bisiklet kullanabilen bir hayat tarzına yönelmek hem sağlık, hem gezegen, hem de bütçeler için şarttır. Diğer önemli bir adım ise toplu ulaşımın tercih edilmesi ya da aynı yöne seyahat edenlerin ayrı ayrı araçlarda gitmek yerine araç paylaşmaları olacaktır.

- Eğer araç kullanmak zorunluysa o halde elektrikli ya da hibrit araçlara yönelmekten başka bir yol yok. Buradaki ana problem elektrik bataryasının kapasitesi ve şarj edilmesidir. Bu noktada hala teknoloji ve lojistik anlamında gidilmesi gereken çok yol var. Ama eminim, bu teknolojik ilerleme de süratle gerçekleşecektir.

- Uçaklarla seyahati zorunlu olmadıkça yapmamak da önemli bir adım; çünkü uçaklar en fazla karbon salımı yapan ulaşım araçlarıdır. Özellikle iç hat uçuşları kişi başı yapılan kilometre bazında ciddi bir emisyon etkisi yaratıyor. Bu durumda iç hatlarda uçmak yerine daha az karbon salan tren yolculuklarına yönelmek faydalı olabilir.

- Giysi ya da ayakkabı almadan önce iyi düşünün. Gerçekten ihtiyacınız var mı? Çünkü alınan herşey için su ve enerji harcanacaktır. Satın alınan şeylerin yeni üretilmiş olması da gerekmiyor. Uygun olduğunda ikinci el giyim eşyası almak bir çözüm olabilir. Son yıllarda ikinci el eşyanın alınıp satıldığı birçok internet sitesi ve platform açıldığını unutmayın. İkinci eli alıp satmak artık daha da kolaylaştı.

- Aynı şekilde eskiyen giyim eşyalarının onarılması da mümkündür. Ekonomik krizin de etkisiyle ayakkabı tamircilerini ve terzileri daha fazla kullanır olduk. Bu alışkanlık krizler son bulduğunda da sürsün.

- Elektrikli ev aletlerinin enerji verimli olmasına dikkat edin. Özellikle çamaşır ve bulaşık makineleri ile buzdolaplarının enerji verimli olması hem tasarruf hem de karbon ayak izi açısından gereklidir.

- Geri dönüşümü hayatınızın parçası yapın. Ambalajları kağıt, cam ve plastik oluşuna göre ayırarak atın. Umarım belediyeler de bizlerin ayrıştırdığı atıkları toplarken tekrar bir araya getirmezler. Ayrıştırma sisteminin kurulmasına şiddetle ihtiyaç var. Yerel yönetimler bu işe hız vermeliler.

- Yaşadığınız ortamı ağaçlandırın; yeşillendirin. Ağaçlar karbondioksiti atmosferden çekerek karbon kirliliğini tersine çevirecek güce sahiptirler.