Kakaoda acı reçete

Duygu Erdoğan - Kakao fiyatları küresel emtia piyasalarında önceki gün yeni bir rekor seviyeye ulaşarak ton başına 8 bin 360 dolar sınırını test etti. Yıllık fiyat artışının yüzde 180’i aştığı kakaoda fiyatın hızlı başladığı 2024 boyunca devam edeceği öngörülüyor. Kakao fiyatı ton başına daha önce 13 Mart’ta 8 bin doların üzerini görüp döndükten sonra yükselişine artık 8 bin doların üzerinde devam ediyor. 

Uluslararası Kakao Örgütü (ICCO) 29 Şubat tarihinde yaptığı son açıklamada, 2024 sezonu üretimi ve geçen sezona yönelik stokla ilgili revize bilgiler verdi. Buna göre, küresel stokların önceki sezona göre yüzde 11 düşüşle 4.449 milyon tona gerileyeceği tahmin ediliyor. Tahmini kakao açığı 550 bin tonun üzerinde olacak. Hammaddedeki bu fiyat artışı piyasalarda çikolata fiyatlarını da yükseltmeye başladı.

Ağaçlar yaşlı, bakım az

Düşüşteki en büyük etken, büyük üreticilerden Fildişi Sahili ve Gana’da yaşanan sel felaketleri olarak görülse de son üç yıldır devam eden rekolte kaybı stokların düşük seyretmesine neden oluyor. Buna göre, artan maliyetler nedeni ile köylüler kakao ağaçlarına iyi bakamıyor/bakmıyor. Yaşlanan ağaçların verimi düşerken, bu ağaçların yerine de yeterince genç ağaç dikilmiyor.

Kakaoda en büyük üretici olan Fildişi Sahili dünya üretiminin yüzde 40’ına yakınını tek başına yapıyor. Gana yüzde 20’ye yakın üretimi sağlarken, Endonezya ise bu üretimden yüzde 15 pay alıyor. 

Stoklar eridi

Son üç yıldır dünyanın ihtiyacına yönelik üretimi sırtlayan ülkelerdeki rekolte düşüklüğüne vurgu yapan İstanbul Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçı Birliği (İHBİR) Başkanı Kazım Taycı, “Bu düşüş 2023 yılında bir önceki yıla göre Fildişi Sahili’nde yüzde 35, Gana’da yüzde 35, Ekvator’da yüzde 40 gibi oldukça yüksek oranlarda olmuştur. Kakao çekirdeği rekoltesinin son 3 yıldır düşüyor olması stokların erimesine neden olmuş, bu durum özellikle 2023 Ekim ayından itibaren kakao yağı ve kakao tozu fiyatlarının hızla artması sonucunu doğurmuştur. Kakao kullanıcılarının talepleri yanı sıra spekülatörlerin de piyasada olması fiyatların yukarı yönlü gidişini tetiklemiştir” dedi.

Haziran bekleniyor

İHBİR Başkanı Kazım Taycı, düşük rekolte ana sebepleri olarak; iklim değişiklileri, El Nino gibi okyanus-atmosfer olayları olsa da artan maliyetler nedeni ile köylülerin kakao ağaçlarına iyi bakmaması, ağaçların yaşlanmış olması nedeniyle verimin düşmesi ve yaşlı ağaçların yerine genç ağaç ekiminin yeteri kadar yapılmaması olarak gösterdi. Kakao çekirdeğinin azlığı nedeniyle kakao yağı ve kakao tozu fiyatlarının artış gösterdiğine dikkat çeken Taycı, “Mal ihtiyacı olup da alamayan ve almayan kullanıcıların hararetle mala yönelmeleri, acil tedarik peşine koşmaları son 2 aylık süreçte fiyatların daha da hızla artmasına neden olmuştur. Nisan ayında yapılacak kakao çekirdeği hasadında da ara mahsulün beklenenden daha az olacağı öngörülmektedir. Haziran ayında yapılacak hasatlarda rekolte konusunda olumlu haberler gelmez ise kakao borsasında düşüşün gerçekleşmesi zor olacaktır” diye konuştu.

550 bin ton eksik

Rekoltede 550 bin ton kakao çekirdeği eksiği öngörüldüğünü anlatan 1983Beyoğlu Çikolata Kurucu Ortağı Seda Sezer Şahin, bu nedenle ürünü kullanan sanayicinin, fiyat artışının hızlı olarak devam etmesinin beklediğini söyledi.

‘Erişim zorlaşabilir’

Artan fiyatlara rağmen Türkiye’de kakao yağı ve kakao tozuna erişimde şu aşamada bir sorun bulunmadığını belirten Kazım Taycı, “Yeni hasat dönemlerinde rekoltelerin düşük olması durumunda ürünlere erişimimiz daha zor olacaktır” dedi.