Fiyat çiple fırladı

HANİFE BAŞ - Dünyada çip krizi devam ederken, Türkiye’de de üretim etkileniyor. Çip krizine karşı yeni üretim tesislerinin temeli atılırken, krizin gelecek yılın ortalarına kadar süreceği tahmin ediliyor. Bu kriz otomotiv, beyaz eşya, TV ve cep telefonunda da fiyatların artmasına neden oluyor.

Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD) Başkanı Yaman Tunaoğlu, çip krizinin dünyada olduğu gibi Türkiye’deki üreticileri de etkilediğini belirterek, “Pandemide teknolojik cihaz kullanımı çok arttı. İnsanlar evlerde bilgisayar, televizyon, cep telefonu, oyun konsolunu daha çok kullandı ve satın aldı. Otomobil kullanımı da, beyaz eşyaya da talep arttı. Çip bütün bu alanlarda kullanılıyor. İlk darboğaz otomotivde hissedildi. Daha sonra diğer alanlara yayıldı” dedi.

Ne zaman biter?

Yapay zeka, nesnelerin interneti gibi teknolojilerin de çip kullanımını artırdığını dile getiren Tunaoğlu, “Çip tarafı bu talebe yetişemedi. Yatırımı çok maliyetli ve yıllar alıyor. Milyar dolar seviyesinde yatırım gerekiyor. Yeni fabrikaların temeli atıldı ama kısa vadede çözüm getirilemiyor. Bu sorunun gelecek yıl ortasına kadar süreceği yönünde tahminler var. Bizim de tahminimiz bu yönde” diye konuştu.

30 kat arttı!

Çip kıtlığı firmaların yeni modellerini etkiliyor. Yaman Tunaoğlu, çip için artık 12 ay sonraya gün verildiğini ve önceden 3 dolar olan bir çipin fiyatının 90 dolara çıktığını, bunun da yeni modellerin geliştirilmesini etkilediğini kaydetti. Tunaoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Haliyle bu durum üretimi aksatıyor. Marjın yüksek olduğu sektörler ürünü üretiyor ama olmayanlar yapamıyor. Otomotiv, beyaz eşya talebe yetişemiyor. Cep telefonu firmaları etkilendi ama önceden anlaşma yaptıkları için daha iyi durumdalar. Yeni modeller hep erteleniyor.”

 Türkiye’de üretim mümkün olur mu?

‘Türkiye’de çip üretim tesisi kurulabilir mi’ sorusuna Yaman Tunaoğlu, şu yanıtı veriyor:
“Çok büyük yatırım gerektiriyor. En küçük yatırım 2-3 milyar dolardan başlıyor. Devlet destekleyebilir ama özel sektör tarafından üstlenilmesi gerekiyor. Burada ölçek önemli. Fizibilite yapılıp başlanabilir. Bölge ülkelere ve dünyaya satılabilir. Yapılamayacak bir şey değil. Savunma sanayi özelinde daha önce yerli çip tasarımı gündeme gelmişti. TÜBİTAK çalışmalar yapıyor.”

Fiyatlar adeta ikiye katladı

Sunny Elektronik Başkanı Adem Atmaca, çip tedariğinde sorunun sürdüğünü belirterek, şunları söyledi: “Çip fiyatları bir ara çok oynaktı biraz daha sabitlendi. En büyük açık otomotiv sektöründe. TV üreticileri olarak bizler temin edebiliyoruz ama fiyatları yükseltiyor. Geçen yıla göre fiyatlarda yüzde 47’lik artış var. Maliyet artışı yüzde 67 bunu tam yansıtmadık. Bu da talebi düşürdü. Cep telefonu ve beyaz eşyada da benzer durum yaşanıyor. Çip krizi fiyatın artıp, talebin azalmasına neden oldu.”

Peki çip krizi ilk olarak nasıl başladı?

Çip, metal bir levha üzerine yerleştirilen elektronik devreler grubu. Hemen her elektronik cihazda ve araçta yer alıyor. Çok büyük öneme sahip. İlk çip krizi, Kovid-19’un etkisiyle otomotiv sektöründe başladı. Üreticiler beklenmedik talebi karşılamakta zorlandı. Küresel çapta arz açığı başladı. Çipte üretim ve tasarım farklı alanlar. En büyük üretici Intel. Firma yeni yatırıma da soyundu. İkinci sıradaki Samsung da yeni yatırım açıkladı. Dünyanın en büyük fason üreticisi Taiwan Semiconductor Manufacturing (TSMC). O da yeni yatırım planı açıkladı. Bu yatırımlar ancak birkaç yıl sonra devreye girebilecek.