Fıstık gibi sezon için müdahale çağrısı

Duygu Erdoğan / İSTANBUL - Türkiye’nin önemli tarım ürünlerinden Antep fıstığında ‘boz fıstık’ cinsinde hasat başladı... Devamında tüm cinsler eylül başına kadar hasada girecek.

Bu sezon Antep fıstığında ‘var yılı’... Ürünün geçen yıla göre daha bol olması öngörülüyordu. Ancak haziran başından itibaren devam eden yüksek hava sıcaklıkları, özellikle yüksek alanlardaki bazı ağaçları kısmen bazılarını ise tamamen kuruttu. Ürünlerde tane dolulukları ise beklenenden düşük çıkıyor.

Üreticiler ise, hem oluşacak kısmi zarar, hem de bir sezonda 3 katına çıkan maliyetler nedeniyle sıkıntılı günler geçiriyor. İlk çıkan ürünler için tüccar fiyatı geçen yıl ile aynı tuttu. 160-170 lira seviyesindeki fiyata karşı üreticiler, piyasayı regüle edecek bir devlet kontrolü talep ediyor. Antep fıstığı üretiminde Şanlıurfa yüzde 40 pay ile en yüksek üretime sahip. Gaziantep ikinci sırada, Siirt ise üçüncü sırada geliyor. Dünya fıstık üretiminde ise Türkiye üçüncü sırada yer alıyor. En fazla ekim alanı ise İran ve Türkiye’de bulunuyor.

‘İşçi yevmiyesi 1500 TL’

Gaziantep Araban Ziraat Odası Başkanı Hasan Altun, geçen yıl 500 lira olan işçi yevmiyelerinin bu sezon 1500 liraya çıktığını belirtirken, “Bu tek bir örnek. Bir yıl içinde maliyetler ikiye, üçe katlandı. Ama buna karşın ‘ürün bol olacak’ diye tüccar fiyatı geçen yıl seviyesiyle aynı tutuyor. Bir yıllık emeğin karşılığı boz fıstık için 170 lira olmamalı. Devlet tarafından müdahale edilen bir ürün değil ama ekonomi için bu kadar kıymetli bir üründen üreticinin kazanması için devletin piyasayı regüle edecek alımlarla desteklemesini istiyoruz. Gaziantep Büyükşehir Belediyesi bir miktar alım yapacağını ifade etti. Umuyoruz piyasada fiyatları yukarı yönlü çeker” diye konuştu.

Hava sıcaklığı etkili oldu

Yüksek hava sıcaklıklarının Antep fıstığı veriminde etkili olduğunu ifade eden ziraat odaları, yapraklarda ve ağaçlarda kurumaya yol açtığını belirtti. Ayrıca tane içi doluluklarının da ani hava değişimlerinden etkilenerek boş kaldığına dikkat çekilirken; bölgelerdeki toplam verimin 200-220 bin ton seviyesinde kalabileceği ifade ediliyor.

‘İyileşme sağlanabilir’

Tarım Orman Bakanlığı tarafından yayınlanan Tarım Ürünleri Piyasa Raporu’nda Antep fıstığında verimin artırılmasına yönelik şu değerlendirme yapılıyor:

“Antep fıstığında görülen periyodisiteden (var yılı, yok yılı) kaynaklı üretimde yıllar itibarıyla dalgalanmalar yaşanmaktadır. Ayrıca verimi, iklim koşulları, döllenme, hastalık - zararlılar gibi faktörler de etkilemektedir. Verimdeki düşüklüğün önüne geçilebilmesi için üreticiye sürdürülebilir tarım uygulamalarıyla ilgili eğitimler verilmesi, zararlı böceklerle etkin mücadele edilmesi, yabancı otların kontrol altına alınması gerekmektedir. Bu uygulamalarla birlikte verimde önemli ölçüde iyileştirme sağlanacaktır.”

Kuruyemişçide fiyat 1000 TL

Piyasada Antep fıstığının kilosu kuruyemişçilerde 800 lira ile 1000 lira arasında fiyatlara satılıyor. Tüketim için olan kırmızı fıstığın hasadı yakında başlayacak. Fiyatın geçen yıl ile aynı olarak 350-380 lira arasında olacağı görülüyor. Bölgede iklim nedenli kayıpların lokal olduğunu anlatan Siirt Ziraat Odası Başkanı Hüseyin Günbat, hasadın eylül ortasında başlayacağını dile getirdi. Olası düşük fiyat nedeniyle üreticinin endişeli olduğunu vurgulayan Günbat, “Kırmızı fıstıkta geçen yıl toptan 370 liraya satıldığında İstanbul’da lüks bir kuruyemişçide 2 bin 350 lira kilo fiyatını gözlerimle gördüm. Ortalama kuruyemişçilerde ise 800-900 lira idi. Bu üretimden en fazla kazanç payını üretici alması gerekirken yıllık geçimimizi bile zor sağlıyoruz. Çiftçimiz üretime devam edebilmeli, bunun için kazanmasına yönelik uzun vadeli tarım politikaları uygulanmalı” dedi.