Enerjide 3’lü dengeyle ‘büyük yeşil dönüşüm’

Sabancı Holding Enerji Grubu Başkanı ve Enerjisa Enerji Yönetim Kurulu Başkanı Kıvanç Zaimler, enerjide yeşil dönüşümü sağlarken üçlü dengenin sağlanması gerektiğine dikkati çekerek, “Güneş ve rüzgâr çok iyi ama tam güvenilir değil. Her zaman söylüyorum, üç şeyi yapacaksınız. Arz güvenliğini sağlayacaksınız, maliyeti kesenize uygun olacak ve temiz olacak” dedi.

Geçen hafta bir grup basın mensubuyla bir araya gelen Zaimler hem Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de gerçekleştirilen ‘Birleşmiş Milletler İklim Zirvesi COP29’, hem de enerji piyasasıyla ilgili değerlendirmelerde bulundu. Yenilenebilir enerji yatırımlarında üçlü denge kuralına dikkat çeken Zaimler, şu noktaların altını çizdi:

“Güneş ve rüzgâr çok iyi ama tam güvenilir değil. Her zaman söylüyorum üç şeyi yapacaksınız. Birincisi arz güvenliğini sağlayacaksınız, ikincisi maliyeti kesenize uygun olacak, üçüncüsü de temiz olacak. Birinciyi sağlamak için en iyisi kömür, doğal gaz, petrol. O da kirli. Maliyet açısından güneş çok ucuz ama daha öncesinde çok ucuz değildi. Ancak her şeyi güneşle yapamazsınız. O zaman arz güvenliği sağlayamazsınız. Temiz olsun derseniz yine rüzgâr ve güneşe ihtiyacımız var. Ucuz ama bu sefer arz güvenliği yine yok. Bu üçünü öyle bir noktada tutacaksınız ki verim alabilesiniz. O yüzden Dünya Enerji Konseyi’inde ‘İmkansız Üçleme’ anlamına gelen bir endeks var, tam da bunu ölçüyor. Türkiye bu endekste 46. sırada. Biz Türkiye olarak burada nasıl ilerleriz diye çalışıyoruz.”

Uluslararası yatırımlar

Dönüşümde temel konunun dönüp dolaşıp finansmana geldiğini belirten Zaimler, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar tarafından açıklanan enerjide 2035 yol haritasına işaret etti. Yeni yol haritasına göre Türkiye’nin rüzgar ve güneş enerjisi (RES-GES) kurulu gücü önümüzdeki 11 yılda 4 kat artırılarak 120 bin megavata (MW) çıkarılacak. Bunun için yaklaşık 80 milyar dolar yatırım yapılması öngörülüyor. Yeni iletim şebekesi ve altyapı yatırımıyla toplam yatırım tutarı 108 milyar doları bulacak. 2035 Eylem planının gerçekçi ve bir o kadar zor olduğunu ifade eden Kıvanç Zaimler, şöyle konuştu:

“Fakat ev ödevlerimizi iyi yapmamız durumunda imkansız olarak görmüyorum. 2035 yılına kadar yapılması gereken yenilenebilir enerji yatırımı bugünün dört katı olarak planlanıyor. Bu maliyetin devlet ve özel sektör tarafından karşılanabilmesi için ise uluslararası doğrudan yatırımcıyı ülkemize çekmemiz gerekiyor. Bunun için de yatırımlar esnasında gerekli izinlerin alınması konusunda sektörün önünün açılması gerekiyor.”

‘Türkiye için muazzam fırsat var’

Kıvanç Zaimler Bakü’de gerçekleştirilen ve 179 ülkeden katılımcıyı ağırlayan ‘Birleşmiş Milletler İklim Zirvesi COP29’ konusundaki gözlemlerini de paylaştı.

Bilindiği gibi zirvede, gelişmiş ülkeler, gelişmekte olan ülkelerin iklim değişikliği ile mücadelesi için oluşturulan dönüşüm fonunu yıllık 300 milyar dolara çıkarma kararı aldı. Ancak iklim krizinin finansmanı için 1.3 trilyon dolara ihtiyaç olduğu belirtiliyordu.

Kıvanç Zaimler, bu konuya dikkat çekerek, “Geçmişte iklim krizine yol açmayan gelişmekte olan ülkeler, bugün bu krizin etkilerini en yoğun şekilde hissediyorlar. Gelişmekte olan ülkeler, krizle başa çıkmak için yeterli kaynaklarının olmadığını belirterek, bu taleplerinin haklı ve adil olduğunu vurguluyorlar” dedi. Cop 29’da çok fazla ülke temsilcisiyle ikili görüşme yaptığını dile getiren Zaimler şunları kaydetti:

“Herkesin ortak bir lafı var herkes Çin diyor. Oyunu kuran, yenilenebilir enerjideki bütün dönüşümü yapan, buna rağmen hala dünyadaki en fazla kömürü de tüketen, hem en büyük karbon ayak izini yaratan hem de en büyük çözümü getiren Çin. Esasında görünmeyen lider. Muazzam bir güç. Ben şunu okuyorum Çin, ABD ve Avrupa üçgenindeki ticaret savaşlarında şu an kaybedeni gibi gözüken Avrupa. Almanya’nın operasyonel mükemmellik politikası geçmişte kaldı. Geçenlerde Alman şirketlerinin CEO’larının bulunduğu bir iş forumuna gitmiştim, hasbelkader bu toplantıya Türkiye’den bir ben vardım, bir de Mehmet Şimşek gelmişti. Almanya çeviklik de geri kalıyor. Bu noktada iki sebepten dolayı Türkiye’yi çok şanslı görüyorum. COP29 Toplantılarından aldığım en büyük bilgi şu; Türkiye için muazzam bir fırsat var. Avrupa’nın kapı komşusuyuz.”

‘TEİAŞ halka arz edilsin’

Buluşmada bir öneride de bulunan Zaimler Enerji Bakanı Bayraktar’ın “TEİAŞ, EÜAŞ, ve Botaş’ı özelleştirebiliriz” görüşüne vurgu yaparak, “TEİAŞ bir ulusal şebeke işletmecisi gibi, iletim şirketi gibi insan kaynağı profesyonelleşmiş halde devlette kalsın. Hiç kimse almasın. Halka arz edilsin, özerk olsun. Görev zararı olmayacak şekilde düzenlensin. Doğru yönetilmeye başlandığı zaman verimliliği de göreceğiz. TEİAŞ özelleştirisin demiyorum, halka arz edilsin” diye konuştu.