Deniz altında dev doğal gaz köprüsü

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i bugün deniz kısmının tamamlanması töreninde bir araya getirecek olan TürkAkım doğal gaz boru hattı, iki ülke arasında sembolik bir öneme de sahip.

Temelleri 4 yıl önce atılan TürkAkım, uçak krizinin ardından Rusya ile Türkiye arasında mutabakata bağlanan ilk konu olmuş ve iki ülke arasındaki normalleşmesinin simgesi haline gelmişti.

Her şey Güney Akım projesinin siyasi sebeplerle rafa kalkmasının ardından Rusya’nın, yeni bir hat için arayışa girmesiyle başladı. Aralık 2014’te Rusya Devlet Başkanı Putin’in Ankara’da Tayyip Erdoğan’ı ziyareti sonrasında Putin, sürpriz şekilde yeni projeyi açıkladı. Putin, Avrupa Birliği’ne (AB) rest çekerek Güney Akım Projesi’nden vazgeçtiklerini açıklarken, Avrupa’ya ulaşacak alternatif bir doğal gaz hattını dünyaya duyurdu.

Türkiye’den geçecek hat için Rus basınının koyduğu isim, boru hattının resmi ismi oldu. Ruslar proje için, Türkish Stream (TürkAkım) ifadesinin kısaltmasından bir de logo yaptı.

Uçak krizi sonrası

Projeye ABD ve AB’den itirazlar geldi. ABD, “Proje tamamen siyasi amaçlı” deyince, Avrupa ülkelerinden de projeye mesafe kondu. Türkiye’nin desteğiyle harekete geçen Rusya, gemilerini denize indirdi.

Türkiye’deki seçimlerin projeye etkisi ve Türkiye’nin doğal gaz fiyatında indirim isteğine karşı Rusya TürkAkım projesini koyması gibi pürüzler, iki taraf arasında çözülmeye çalışılırken iki ülke arasındaki büyük kriz geldi. 24 Kasım 2015’te Türkiye ve Rusya arasında yaşanan uçak kriziyle iki ülke arasındaki pek çok proje gibi TürkAkım da askıya alındı. Bu dönemde gazda alternatif arayışları gündeme geldi ve Azeri seçeneği konuşulmaya başlandı.

Barışma simgesi...

İki ülke arasındaki kriz çabuk çözüldü. Türkiye’ye bir ziyaret gerçekleştiren Putin, Erdoğan’la bir araya geldi ve ilk gündem TürkAkım oldu.

Krizden sonra TürkAkım projesinin imza törenine katılan iki lider, dev enerji projesinde, “gecikmenin telafisi” sözü verdiler.

Rus - Türk yakınlaşmasının tekrar sağlanmasının ardından TürkAkım hızlandı. Projenin Türkiye ayağı için gereken izinler hızla çıkarılırken, İstanbul Boğazı’ndan geçen dev gemi, gazın geçeceği boruları döşedi.

Proje kapsamındaki iki hattan ilkinin derin denizlerdeki inşaatı geçtiğimiz nisan ayında tamamlanırken, hattın Türkiye bölümünün yüzde 80’i de geçtiğimiz ağustos ayında geride bırakıldı. Birkaç ay içinde de projenin deniz kısmı tamamlandı ve proje, Putin ile Erdoğan’ın yapacağı açılışa hazır hale geldi.

Titanik’ten 8 kat ağır gemi döşedi

- TürkAkım gazının geçeceği borular Almanya, Japonya ve Rusya’da üretildi. Üretilen borular Bulgaristan’ın Varna ve Burgaz, Türkiye’de ise Samsun ve Trabzon limanlarında depolandı.

- Her gün 400 kadar boru bu limanlardan gemiye aktarıldı. Günde ortalama 5 kilometre boru döşendi. Gemi bir günde 6.3 kilometre boru döşeyerek bir dünya rekoruna imza attı.

- 23 Haziran 2017’de derin sulardaki inşaat başladı. 4 Kasım 2017’de hatlar Türkiye münhasır ekonomik bölgesine giriş yaptı. 30 Nisan 2018’de ilk hat tamamlandı. 26 Haziran 2018’de ikinci hattın inşası yeniden başladı. Bugün de ikinci hattın tamamlanmasıyla deniz bölümünün inşası bitiyor.

- TürkAkım, 2 bin 200 metreye varan derinlikte döşenen en geniş (81 cm çapında) boru hattı olma özelliğini taşıyor. Projede her biri 12 metre zunluğunda ve 9 ton ağırlığında olan toplam 158 bin boru kullanıldı. Hattın yapımında görev yapan Pioneering Spirit gemisinin toplam ağırlığı, ünlü Titanik’in tam 8 katı. (403 bin 342 gross ton) Geminin güvertesi 6 futbol sahası büyüklüğünde.

2 kilometre dipte en yeni teknoloji

TürkAkım, 2 kilometreyi aşan derinlikte 81 santimetre çapındaki ilk boru hattı sistemi oldu. Boru hattının karaya çıktığı noktada, yani Kıyıköy’de inşa edilecek alım terminalinde, deniz kesimindeki borulardan gelen doğal gaz, sıcaklık ve basıncı kontrol edildikten sonra kara boru hatlarına aktarılacak.

Alım terminalinden sonra Lüleburgaz’da Türkiye’nin dağıtım şebekesine bağlanacak ilk kara hattını BOTAŞ inşa edecek.

ABD hatta karşı çıkıyor

Rusya’nın proje ile Avrupa üzerinde siyasi etki kurmamasını isteyen ABD ise, projeye doğrudan karşı çıkıyor. ABD Enerji Bakanı Rick Perry, “ABD, TürkAkım ve Kuzey Akım-2’ye mücadelesini sürdürüyor. Bunun sebepleri de ortada. Ukrayna ve Avrupa vatandaşları, tek kaynaktan enerji tedarikinin esiri haline gelmemeli” dedi.

Rusya, Avrupa ülkeleri ile hakkın ikinci ayağı için görüşse de Avrupa ülkelerinin projeye katılımı halen netleşmiş değil. Rusya’nın öncelikli hedefi Doğu Avrupa’daki ülkeleri projeye katarak merkez Avrupa’nın desteğini almak.

‘İşbirliğinin temeli olur’

Rusya Enerji Bakanı Aleksandr Novak, TürkAkım projesinin de iki ülke arasındaki en önemli ve stratejik projelerden biri olduğunu belirterek, “Böyle projeler, uzun yıllar boyunca ekonomik alandaki işbirliğimizin temelini oluşturacak. Ülkelerimiz arasındaki ticarette böyle önemli projelerin ilerlemesi memnuniyet verici. TürkAkım projesiyle Türkiye, Güneydoğu Avrupa için bir doğal gaz köprüsü oluyor” diye konuştu.

Yarısı Avrupa’ya, yarısı Türkiye’ye

Önümüzdeki sene sonunda Türkiye’ye doğal gaz vermeye başlayacak olan TürkAkım, Rusya’daki dev rezervleri doğrudan Türkiye’nin doğal gaz dağıtım şebekesine bağlayacak.

Rusya kıyısında Anapa kenti yakınında başlayan TürkAkım Açık Deniz Boru Hattı, Karadeniz’i boydan boya kat ederek Türkiye kıyısına Trakya’daki Kıyıköy beldesi yakınında çıkıyor.

‘İlk alıcı’ Türkiye

Rusya’dan Türkiye’nin batısına halen doğal gaz aktaran Batı Hattı’nda Türkiye bir dizi transit ülkenin ardından nihai alıcıyken, TürkAkım ile birlikte doğal gazın ilk alıcısı olacak. TürkAkım aracılığıyla aktarılacak yıllık toplam 31.5 milyar metreküp doğal gazın yarısı Türkiye’de kullanılırken, diğer yarısı Avrupa’ya aktarılacak.

Proje böylece Türkiye’nin stratejik önemine katkıda bulunacak. Doğu ile batı arasında bir köprü görevi gören Türkiye, TürkAkım ile Güney ve Güneydoğu Avrupa için kilit bir bağlantı noktası olacak. 31.5 milyar metreküp doğal gaz, 15 milyon hanenin bir yıllık enerji ihtiyacını karşılayacak.

200 milyar $’ı aşan yatırım...

Türkiye’ye 2002’den bu yana 201.3 milyar dolar doğrudan yatırım gelirken 152.1 milyar dolar sermaye girişi oldu. Gelen sermayenin yüzde 73.8’i Avrupa kaynaklı.

Milliyet, TürkAkım projesini Rusya’da doğal gazın çıktığı kaynaktan itibaren adım adım izleyerek haberleştirdi.