Denetim ve yatırımla kayıp-kaçağı önleriz

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, yeni dönemde yapılacak denetim ve yeni yatırımlarla elektrikte yüzde 20’lerden yüzde 14’ler seviyesine çektikleri kayıp kaçak seyiyesini daha alt düzeye indireceklerini söyledi.

Albayrak, Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yasa’nın TBMM’deki görüşmelerinde muhalefetin eleştiri ve sorularını yanıtladı. Albayrak, özetle şöyle konuştu:

KAYIP-KAÇAK’A BELGELİ SAVUNMA: (‘Bu yasa kamunun mu, özel şirketlerin mi lehine?’ sorusu üzerine) İşte elimde 1999 yılının TEDAŞ belgeleri, 1998 yılının, 2000 yılının... Bu hesaplamalarının hepsinde eski dönem iktidarlarımız döneminde de kayıp kaçak bedellerinin tüm bu hesaplanan bedellerin içerisinde yer aldığı tüm kamu evraklarında var. Yani 2001’de hesaplama noktasında toplam tüketim rakamının içerisinden çıkarılıp ayrıştırılmasın, ince nokta bu. Aslında kayıp kaçak bedeli hep vardı, tüketiciden de alınıyordu. Biz kayıp kaçak çerçevesi içerisinde sistemde görünmeyen bedelleri yüzde 20’lerden 14’lere indirdik. Yeni dönemde direkt bakanlığa bağlı bir denetim ekibinin oluşturularak bu rakamın özellikle kaçak kısmını ki 2019, 2020’ye kadarki süreçte 18 katrilyonluk yeni teknik altyapı yatırımlarıyla bunu çok daha alt düzeye indireceğiz inşallah.

ABD’DE DE İLLEGAL KULLANIM VAR: Amerika’daki illegal kullanılan yıllık elektrik rakamı için bahsedilen rakam 6 milyar dolar. İngiltere’de milyar pound’lardan bahsediliyor. Avrupa’nın birçok ülkesinde de var bu rakam. Kimi ülkede biraz daha çok, kiminde biraz daha az ama bu rakam tamamıyla ve tamamıyla tüm sistem içerisinden devam ediyor.

NÜKLEERDE VATANDAŞ MÜSTERİH OLSUN: Mersin veya Sinop özelinde nükleer santrallerle alakalı insan sağlığı ve bölge güvenliği başta olmak üzere tüm dünyada uygulanan güvenlik prosedürlerinin hepsinden daha fazla güvenlik tedbirleriyle bu süreci yürütüyoruz. Vatandaşlarımız müsterih olsun.

RİSK HER YERDE VAR: (‘Doktora tezinde nükleer enerjiyi kötülediği’ iddiasını yanıtlarken) Tezim, yenilenebilir enerji üzerinedir. Nükleer enerjiyle alakası yoktur. Bugün dünyadaki en son teknoloji saklama sistemlerini kullanacak ülke olarak Türkiye, Ermenistan, Bulgaristan, İran, bölgedeki ve dünyadaki diğer ülkelere kıyasla 70’lerin, 80’lerin teknolojisine göre en üst, en güvenli teknolojiyi kullanıyor. Dolayısıyla tabii ki riskler vardır. Her yerde bu risk vardır. Risk olmayan bir şey var mı? Arabaya bindiğinizde güvenli kullanmazsanız canınızdan oluyorsunuz.

VAGON DEĞİL LOKOMOTİF ÜLKE: Biz sadece belirli bir miktardaki elektrik enerjisini garanti altına almayı düşünmüyoruz. Yeni bir yatırım ortamıyla yerli firmaların da işin içine katılacağı, Türk mühendislerinin de AR-GE içinde olacağı bir iklimde sadece vagon değil, lokomotif olan bir ülke noktasında bu teknolojinin de Türkiye’de üretilmesinin önünü açacak bir düzenlemeyi yapmaya çalışıyoruz aslında.

DRAMATİK ÖRNEK: Kore’nin yaptığı yolculuğa bakıyorsunuz, çok dramatik bir örnek. Kore, 1956-1957 yılında bizimle aynı yolculuğa başlayan bir ülke. Biz bu yolculukta 60 yıl kaybedip, yeni yeni bir noktaya geliyoruz. Ama Kore 1977’de ilk, 1983’te 2. santralini kuruyor.

EN UCUZA KİM VERİRSE: (Pazarlık usulü ihale ve değerleme yapılmamasıyla ilgili eleştirileri üzerine) Burada bir değer satışı yok. Onun için bir değerlemeye de gerek yok. Devlet olarak benim ne ihtiyacım var? Elektrik. En ucuza kim verirse tahsisle sahanın devri, sahanın satılması değil, tahsisle 10-15 yıl o sahayı işletip en ucuz kim elektriği devlete, bana verirse; ona işletme hakkı verecek. Dolayısıyla bir satma yok, satma olmadığı için de değerleme yok.

Albayrak’ı güldüren diyalog

Ak Parti Kayseri Milletvekili Mustafa Elitaş, 64. Hükümet’te Ekonomi Bakanlığı yaptı. 65. Hükümet’te görev yeri değişti. Yönetim, “sana orada ihtiyacımız var” deyince Elitaş, Ak Parti Grup Başkanvekilliği görevine döndü. Meclis’te görüşülen Elektrik Kanun Teklifi görüşmelerinde Elitaş, teklifin bir an önce yasalaşması için hem muhalefet, hem hükümet arasında adeta mekik dokudu, önergelerle yapılan değişikliklerde yardımcı oldu. Önceki gece sabaha karşı kanunun son maddelerine gelindiğinde Elitaş, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak’ın yanına gidip bir şeyler anlattı. İkili arasındaki neşeli diyalog ve Albayrak’ın uzun uzun gülmesi objektiflere yansıdı.

Sabah gün ışıyınca 18 saatte bitti

18 saatlik maratonda salonda şekerleme yapmaya çalışanlar, hemen uyandırıldı. Sabah 06.40 sıralarında oturum kapandığında milletvekilleri diri göründü. Görüşmeler noktalandığında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, milletvekillerinin tebriklerini kabul etti. Albayrak, kadın vekillerinin tebriğini başıyla selamlayarak aldı. TBMM Başkanvekili Akif Hamzaçebi de oturumu kapattıktan sonra vekillerin tebriklerini kabul etti. Bir yanda Albayrak, bir yanda Hamzaçebi’nin tebrik kabulü ilginç bir görüntü oluşturdu.

Kayıp-kaçak bedeli yasal hale geldi

TBMM Genel Kurulu, yaklaşık 18 saatlik mesaisiyle, Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun teklifini yasalaştırdı. Düzenlemeyle elektrikte vatandaştan kayıp- kaçak bedelinin tahsili yasal hale geldi. Bu çerçevede, elektrik dağıtım ve tedarik şirketleri, kayıp kaçak, sayaç okuma, parakende satış hizmeti, iletim sistemi kullanım ve dağıtım bedelinin tamamını tüketicilerden tahsil edebilecek. Bundan sonra vatandaşın faturasındaki ayrıntıları dava konusu yapamayacağını, ancak fatura bedelinin toplamının yüksekliğine itiraz edebileceğini savunan muhalefet, şirketlerin kaybı önlemek için yatırım yapmaması ve kötü niyetli abonelerin kaçak kullanımının artması halinde, vatandaşın elektrik faturasının da o kadar artacağını iddia etti.

Yasa ile getirilen belli başlı bazı düzenlemeler şöyle:

- Yasada yer alan “Teknik ve teknik olmayan kayıp” tanımı çerçevesinde tüketici, kayıp- kaçak bedelini ödemeye devam edecek. Tabi olunan tarifede öngörülen ödemelerden herhangi birinin yapılmaması halinde, hizmetin durdurulabilmesini de içeren usul ve esaslar EPDK tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenecek. EPDK tarafından tüketici özelliklerine göre abone grupları belirlenebilecek. EPDK tarafından düzenlemeye tabi tarifeler, doğrudan nihai tüketiciye veya nihai tüketiciye yansıtılmak üzere ilgili tüketiciye enerji tedarik eden lisans sahibi tüzel kişilere yansıtılacak. Dağıtım şirketlerinin tarifelerine esas alınacak kayıplara ilişkin hedef oranlar, kayıpları düşürmeyi teşvik edecek şekilde EPDK tarafından belirlenecek.

- Nükleer santral projeleri kapsamında yapılması öngörülen tesis ve faaliyetler hakkında, Kıyı Kanunu’nun kıyılar, sahil şeritleri, doldurma ve kurutma yoluyla kazanılan arazilere ilişkin yapı ve yapılaşmaya dair sınırlayıcı hükümleri ile aynı kanunun, “Askeri yasak bölgeler ve güvenlik bölgelerinde veya ülke güvenliği ile doğrudan ilgili, Türk Silahlı Kuvvetleri’ne ait harekat ve savunma amaçlı yerlere” ilişkin istisna hükümleri ve Zeytinciliğin Islahı Hakkında Kanun’un sınırlayıcı hükümleri uygulanmayacak.

- Nükleer enerji üretim tesisleri için alınacak yapı ruhsatı ve diğer mevzuattan kaynaklanan inşaata ilişkin izin, onay, lisans, ruhsat ve benzeri belgeler ile üretim tesisinin kurulacağı sahanın mülkiyet veya kullanım hakkının elde edildiğine ilişkin belgeler, üretim lisansı verilmesinden sonra olmak üzere, kurul tarafından belirlenen süre içinde EPDK’ya sunulacak.

- Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, yurtdışında arama ve araştırma yapabilecek, bu faaliyetlerin yürütülmesi için yurt dışında şirket kurabilecek.

- Enerji Bakanlığı’nın bağlı, ilgili veya ilişkili kurum ve kuruluşlarının, birbirlerinden veya diğer kamu kurumlarından enerji, yakıt, mal, hizmet, danışmanlık alımları ve büyük onarım işleri ile TETAŞ’ın tedarik amaçlı elektrik enerjisi alımları Kamu İhale Kanunu’na (KİK) tabi olmayacak.

- Özel mülkiyet taşınmazların yenilenebilir enerji kaynak alanı olarak belirlenmesi halinde, bu alanlar acele kamulaştırılacak.

- EÜAŞ veya bağlı ortaklık, iştirak, işletme ve işletme birimleri ile kamu üretim şirketlerine ve bu şirketlere ait üretim tesislerine, yürürlük tarihinden sonra özelleştirilecek olanlar için de geçerli olmak üzere; çevre mevzuatına uyumuna yönelik yatırımların gerçekleştirilmesi ve çevre mevzuatı açısından gerekli izinlerin tamamlanması amacıyla, 31 Aralık 2019 tarihine kadar süre tanınacak.

- Metan gazı ekonomiye kazandırılacak. Kentsel atıklar kullanılarak elektrik üretilecek.