1 milyon kişi mağdur oldu

Mağduriyetlerin fahiş kayıt ücretlerinden oluştuğunu belirten uzmanlar ise yasal düzenleme yapılmasının şart olduğunu söylüyor.

Network marketing veya multilevel marketing sistemleri olarak bilinen çok katmanlı doğrudan satış sistemini düzenleyen özel bir yasal düzenleme olmaması her yıl yüz binlerce insanın mağdur edilmesine sebep oluyor. Piyasadaki 150 network firmasına bağlı 916 bin üyeden kayıt ücreti adı altında yüz milyonlarca lira para toplandığı belirtiliyor. Türkiye'de network ticaretinin göstermelik ürünler üzerinden yapıldığını kaydeden uzmanlar ise birçok firmanın ağ üzerinden satış için piramit sistemler kurduğunu belirterek ağır cezai yaptırımların getirilmesinin şart olduğunu belirtiyor.

Tüketicilerle yüz yüze görüşerek evlerde, işyerlerinde ve perakende satış noktası sayılamayacak yerlerde ürün satılan sektörde yabancı ve yerli olmak üzere toplam 150 firma faaliyet gösterirken satış sistemini düzenleyen özel bir yasal prosedürün olmaması, her önüne gelenin bir firma açmasına sebep oluyor. Bakanlıklardan izin ya da ruhsat alma zorunluluğu olmayan network marketing firmaları için denetimler de yetersiz. Son bir yılda 30'dan fazla firma kurulurken bu firmaların kısa sürede zenginlik vaat eden promosyonlar yapması mağduriyetlerin artmasına sebep oluyor.

Özellikle belirli sayıda üye bulan temsilcilerine otomobil, ev, yurtdışı tatili gibi promosyon yapan firmalar, bu yöntemlerle kayıt ücretlerinden servet edinirken bu firmaların ticari altyapıları olmaması arkalarında mağduriyetler bırakmasına neden oluyor. Türkiye'de çok katmanlı satış sistemini düzenleyen yasal bir tanımlama olmadığını belirten Uluslararası Network Marketing Derneği Başkanı Mustafa Karapınar, sektörün Avrupa Birliği normlarına uygun olması için piyasaya uygun olarak ürün ve hizmet satışı yapılması gerektiğini söylüyor.

Türkiye'de bazı firmaların, üyelerinden hizmet ücreti alarak göstermelik ürünler pazarlamaya çalıştığını kaydeden Karapınar, bu firmaların piramit sisteme yakın bir hiyerarşi uyguladığını belirterek dolandırıcılık faaliyetlerini ancak getirilecek ağır cezai yaptırımların engelleyeceğini söylüyor. Türkiye'de network ticaret adı altında her yıl yüz milyonlarca lira para topladığını belirten Karapınar, gelişmiş ülkelerde yasaklanmış olan bu ücretin Türkiye'de de yasaklanması gerektiğini kaydediyor.

Karapınar, “Yoğun mağduriyetler sebebiyle Avrupa ülkeleri network şirketlerinin üyelerinden kayıt ücreti almasını yasakladı. Dünyaca ünlü bir network firması İngiltere'de kayıt ücreti aldığı için 8 ay yasaklandı ama maalesef ülkemizde 5 bin Euro'ya kadar kayıt ücreti alan firmalar varlığını devam ettiriyor.” diyor. Sektörde insanları mağdur edenlerin genelde aynı kişiler olduğuna değinen Karapınar, network şirketlerinde insanları yanıltmak için yapılan hileli işlemlerin nitelikli dolandırıcılık kapsamında ele alınması gerektiğini kaydediyor.

Network marketing sektörünün adaletli ve vergi kaçağı olmayan bir sektör olması gerektiğini vurgulayan Karapınar, gerekli düzenlemeler yapılmasıyla birlikte ticaret sisteminin daha sağlıklı biçimde işleyeceğinin altını çizdi.

Abdülkadir Cembekli/Zaman