Ünlü Daralması Nedir? Örnekler İle Ünlü Daralması Konu Anlatımı

Ünlü daralması öğrenildiği zaman oldukça kolay şekilde değerlendirilebilecek dilbilgisi kuralları arasında yer almaktadır. Aslında farkında olmadan Türkçede de yoğun şekilde kullanılan bilgiler içerisinde yer alıyor. 

 Ünlü Daralması Nedir? 

 Son sesi (a) ya da (e) ile biten fiil kök kelimeler için, şimdiki zaman (yor) eki getirildiğinde yaşanan daralmaya ünlü daralması denmektedir. Buradaki temel sebebi ise (y) harfinin daraltıcı etkisidir. O yüzden fiil kök kelimeye şimdiki zaman eki geldiğinde daralma yaşanır. Bu durum farklı fiil kök adına şimdiki zaman ile beraber ek üzerinden ele alınabilmektedir. Türkiye'nin daha etkin kullanımı açısından da ünlü daralması dil bilgisi noktasında önemli bir potansiyel teşkil ediyor. 

 Örnekler ile Ünlü Daralması Konu Anlatımı 

 Ünlü daralmasını farklı örnekler ile ele almak daha iyi konu anlatımı ortaya çıkarmaktadır. Özellikle öğrencileri açısından konunun daha iyi anlaşılması noktasında değişik örnekler üzerinden değerlendirmek mümkün. Tabii farklı kuralları ve etkiye bağlı olarak değişik örnekler ünlü daralması için ele alınabilir.

 Söyle-yor = Söy(ü)yor

 Anla-yor = Anl(ı)yor

 Yaşa-yor = Yaş(ı)yor

 Kana-yor = Kan(ı)yor

  Ünlü daralmasının temel kök fiil ile beraber şimdiki zaman ekini bir araya gelmesi açısından bu örnekler öne çıkıyor. Bu şekilde daha birçok farklı örnek ünsüz daralması için ele alınabilir. Örneklerde de görüldüğü üzere, ‘a’ ve ‘e’ harfleri daralmakta ve ‘ı’ ve ‘ü’ şeklinde öne çıkmaktadır. Diğer yandan, ‘y’ kaynaştırma harfi üzerinden de ele alınarak farklı sözcüklerden bahsetmek mümkün. 

 Ye-e-ecek = Yiyecek,

 Yey-e-elim = Yiyelim,

 Ne-e-ye = Niye, 

 Aynı zamanda çok heceli sözcükler üzerinden de ele alınabilmektedir. Bu doğrultuda ünlü daralması için farklı kelimeler ön plana çıkmaktadır. 

 Atlayarak = Atlıyarak,

 Başlayan = Başlıyan,

 Yaşayacak = Yaşıyacak,

 Gelmeyen = Gelmiyen, 

 Ancak bu örneklerde önemli bir fark bulunmaktadır. İlk kelimeler yazılışı ve okunuşu açısından doğrudur. Yani herhangi bir ünlü daralması yaşanmaz. İki kelime ise karşılık olarak yanlıştır. Gündelik yaşamda ilk kelime yazılırken iki kelime şeklinde okunur. Yani okunma üzerinden ünlü daralması yaşanan sözcükler arasında yer aldığını söylemek mümkün. Bu konuda gündelik yaşam içerisinde ya da eğitim açısından ünlü daralması en önemli dil bilgisi kuralları arasında yer almaktadır.