Soyutlama Nedir? Edebiyatta Soyutlama Kavramının Özellikleri Nelerdir?
31.05.2021 - 03:20 | Son Güncellenme:
Manzum ve mensur eserlerde anlatımı zenginleştirmek için birçok söz sanatı kullanılır. Bu söz sanatlarından biri de soyutlamadır. Kelimelerin gerçek anlamı dışında mecazi manada kullanılmasına soyutlama denir. Örneğin: ''Sokak lambaları bozulduğu için sokak ''karanlıktı.'' (Karanlık - Gerçek Anlam) - ''Bu karanlık günler de geride kalacak.'' (Karanlık - Mecazi Anlam) Soyutlama nedir? Edebiyatta soyutlama kavramının özellikleri nelerdir? İşte, merak edilen tüm detaylar.
Soyutlama genellikle manzum eserlerde ve roman, öykü ve masal gibi olay yazılarında yapılır.
Soyutlama Nedir?
Soyutlama, bir kelime ya da kavramın ilk anlamında değil, mecazi anlamda kullanılması anlamına gelir. Soyutlamanın amacı metni tekdüzelikten kurtarmak ve anlatımı zenginleştirmektir.
Edebiyatta Soyutlama Kavramının Özellikleri Nelerdir?
Bir metnin içerisinde okura aktarılan tüm duygular soyutlamaya örnek gösterilebilir.
Örnek Cümleler:
1- Onu karşısında görünce kalbi yerinden fırlayacakmış gibi oldu.
Bu cümlede öznenin heyecanı ''kalbi yerinden fırlayacakmış gibi'' benzetmesiyle yapılmıştır.
2- Aylar sonra annesini göreceği için içi içine sığmıyordu.
Burada ise heyecan duygusu içi içine sığmamak şeklinde tasvir edilmiştir. Soyutlama bir duygu ya da olguyu farklı şekillerde okura sunma imkanı verir.
3- Hikmet öfkeden deliye dönmüştü.
Aktarılan duygu: Öfke
Soyutlama: Deliye Dönmek.
4- Karne hediyesini görünce havalara uçtu.
Aktarılan duygu: Sevinç
Soyutlama: Havalara uçmak.
5- Söylediği sözler kendisinden soğuttu.
Aktarılan duygu: Kişiye olan ilgisini kaybetmek
Soyutlama: Soğumak - Soğutmak
Şiirlerde kullanılan mecaz-i mürsel, istiare ve teşbih gibi sanatlarda da soyutlama kullanılır.
Bülbül güle aşık gül bülbülden bihaber
Mutlulukları sonsuza uzanırdı olsalardı beraber
Yukarıdaki beyitte aşık bülbüle sevgili ise güle benzetilmiştir. Bu soyutlama örneği Divan edebiyatı şairleri tarafından kaleme alınan gazel ve kasidelerde sıklıkla kullanılmıştır.
Nice fırtınalara göğüs geren ben
Senin bir damla suyunda alabora oldum.
Yukarıdaki dizelerde ise sevgili bir denize, aşık ise alabora olmuş bir gemiye benzetilmiştir. Soyutlama aynı zamanda duyguların dolaylı olarak sanatsal bir şekilde ifade edilmesini sağlar. Bu nedenle genellikle lirik şiirlerin tamamında soyutlamaya yer verilir.
Deyimlerde Soyutlama Örnekleri
Her deyim ve atasözünde soyutlama vardır. Çünkü deyim ve atasözlerinde duygular, olgular ve kavramlar başka bir nesne ya da durum üzerinden aktarılır.
Örnekler:
1- Demedi deme, ileride başını taştan taşa vuracaksın.
Pişmanlık duygusu, başını taştan taşa vurmak deyimiyle aktarılmış.
2- Evdeki hesap çarşıya uymadı ve planlarımız suya düştü.
Hayal kırıklığı hesap ve çarşı benzetmeleri ile ele alındığı için bu cümlede de soyutlama vardır.
