Eğitime veli engeli! Yasak var ama uygulanamıyor

MİNE ÖZDEMİR GÜNELİ - Cep telefonu başta olmak üzere bilişim araçlarının sınıflarda öğrenciler tarafından kullanılmasının konsantrasyonu bozduğu, derse uyumu zorlaştırdığı, başarının düşmesine sebep olduğu tüm dünyada tartışılıyor. Fransa, Rusya, Hollanda, İspanya, Finlandiya derken ülkeler birer birer okullarda cep telefonu kullanmayı yasaklamaya ya da yasaklamak için adımlar atmaya başladı. Son olarak Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), okullarda öğrencilerin akıllı telefon kullanmasının yasaklanması için küresel çağrıda bulundu. Aslında Türkiye’de de Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’ne göre okullarda öğrencilerin bilişim araçlarıyla sınıflara girmesi yasak. Devlet okullarında genel olarak bu kural uygulanıyor; özel okullarda da bu kural geçerli. Okul yönetimleri de yasaklanması taraftarı. Ancak çok kontrolcü velilerin çocuklarına istedikleri her dakika ulaşma talebi yüzünden kural esnetiliyor.

‘DEPREMDEN SONRA TALEPLER ARTTI’

Özel Sektör Öğretmenleri Sendikası temsilcilerinden öğretmen Duygu Ergen şu bilgileri verdi: “Velilerin ‘Çocuğumun yanında telefon olmasını istiyorum’ yönünde talepleri oluyor. Bu talep daha çok ilkokul çocuklarının velilerinden geliyor. Derste öğrencinin yanında telefona izin vermiyoruz. Ders başlamadan telefon ve akıllı saatleri topluyorum, gün sonunda teslim ediyorum.” Özel okulda görev yapan bir başka öğretmen de Kahramanmaraş merkezli depremlerden sonra velilerden telefonların toplanmaması konusunda isteklerin geldiğine dikkat çekerek, bu süreçte çözüm olarak öğretmenlerin sınıfta çocuklardan telefonları toplayarak teneffüse kadar emanet aldığını ancak bu sistemin yürütülemediğini kaydetti.

BAKANLIK HAREKETE GEÇECEK Mİ?

Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin, 11 Temmuz 2023’te katıldığı bir TV programında, cep telefonu ve tabletlerin yasaklanmasına yönelik bir çalışma yaptıklarını açıkladı. Aslında Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’nde “Öğrencilerin eğitim ortamlarına bilişim araçlarıyla girmemesi esastır” deniliyor. Ancak ders aracı olarak kullanılması, öğrencilerin özel durumları gibi hususlar dikkate alınarak öğretmenin bilgisi dahilinde bilişim araçlarının kullanılmasına izin veriliyor. Uygulamada da karar okul yönetimlerine bırakılmış durumda. Birçok okulda ilk derse girerken öğrencilerin cep telefonları toplanıyor, son dersten sonra dağıtılıyor. Hastalık, ailesine bilgi verme gibi acil durumlarda öğrencilerin telefonlarını kullanmalarına izin veriliyor. Bakan Tekin’in açıklamaları, bu konuda uygulamada da yeni kararlar mı alınacak sorularını akla getirdi.

HANGİ ÜLKELERDE YASAK?

Fransa 2018’de, Rusya Eylül 2022’de, okullarda öğrencilerin cep telefonu kullanımını yasaklandı. Çin’de, Suudi Arabistan’da da okulda cep telefonu kullanımı yasak. Güney Avustralya’da devlet okullarında, ABD ile İspanya’da bölgesel olarak yasak uygulanıyor. Hollanda 1 Ocak 2024 itibariyle uygulamaya geçecek. Finlandiya ve İngiltere’de de yasak gündemde.

‘KONTROLCÜ VELİLER KURALA ALDIRMIYOR’

Özel Okul Velileri Platformu Sözcüsü Özgür Özkan, okulda cep telefonunun kısıtlanmasının doğru olduğunu ancak okulun telefonu alıp onun yerine eğitim için ne verdiğinin önemli olduğunu söyledi. Telefon konusunda, özellikle beyaz yakalı veliler olmak üzere çok kontrolcü veli grupları bulunduğunu dile getiren Özkan, “Her an her saniye çocuklarına ulaşmak istiyorlar. Okulun zaten asgari güvenliği sağlıyor olması gerekiyor. Ailelerin endişelerini farklı şekilde yönetmek lazım. Çocuk okula girerken telefonu bırakır, çıkarken alır. Veliler acil durumda çocuklarına zaten ulaşır” diye konuştu.

‘DERSTE DİKKATİ DAĞITIYOR’

İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi’nden Doç. Dr. Gülşah Batdal Karaduman, okullarda telefon kullanımının yasaklanmasının temel nedeninin çocukları ekran ve internet bağımlılığından korumak olduğunu kaydetti. Öğrencilerin derste dikkatlerinin dağılmasını önlemek, online zorbalığı engellemek, göz sağlıklarını korumak için de telefon kullanımının yasaklandığını belirten Karaduman, telefonların öğrenciler tarafından etik olmayan biçimlerde de kullanıldığını vurgulayarak şunları söyledi: “Öğrenciler derslerde kopya çekmek, yanlış bilgileri paylaşmak için de cep telefonunu kullanabiliyor. Ayrıca sık sık mesajlara ve videolara bakmak derslere konsantre olmayı zorlaştırmakta. Okul idareleri, öğrencilerin ihtiyaç duyduklarında ailelerini okuldan arayabilmelerini sağlamakla yükümlü. Pek çok okulda bu güven sunulmakta.”

‘UZAK TUTMAYA ÇALIŞIYORUZ’

Konuyla ilgili görüş aldığımız Türkiye Özel Okullar Derneği Başkanı Zafer Öztürk, okullarda öğrencileri cep telefonundan uzak tutmaya çalıştıklarına dikkat çekiyor. Genellikle çocukların okula girişte telefonlarını teslim ettiğini, okul çıkışına kadar kullanmalarının yasak olduğunu vurgulayan Öztürk, “Kurumlarımız bunu öğrenci-veli sözleşmelerinde belirtir. İlk andan itibaren zaten bu durum veli ve öğrenciye bildirilmiş olur. Aksi durumlarda, yani öğrenci telefonla yakalandığında, telefon hafta sonuna kadar teslim edilmez. Bazen veliler gelip telefonları teslim alabiliyorlar” dedi.