Behlûl-İ Dânâ Kimdir? En Bilinen Kıssaları Nelerdir?
02.05.2023 - 14:57 | Son Güncellenme:
İslam tarihinde kıssalarıyla meşhur olan ve söylediği sözlerle birçok kişinin hak dini İslam'a dönmesini sağlayan Behlûl-i Dânâ, 8. yüzyılda Kufe'de doğmuştur. Ancak çoğu İslam alimi ve derviş gibi, o da dönemin kültür merkezi sayılan Bağdat'ta yaşamıştır. Behlûl-i Dânâ kimdir? En bilinen kıssaları nelerdir sizler için ayrıntıları ile derledik.
Dânâ lakabı Behlûl'e sonradan verilmiştir. Nadan kelimesiyle zıt anlamlı olan dânâ, görgülü, bilgili, âlim anlamına gelir. Arif, abdal, vakıf ve müdrik kelimeleri dânâ ile eş anlamlıdır.
Behlûl-i Dânâ kimdir?
Behlûl-i Dânâ, 8. yüzyılın son çeyreğinde ve 9. yüzyılın ilk yarısında doğmuş olan İslam alimidir. Erken yaşlardan itibaren tasavvufa ilgi duyan Behlûl, sürekli tefekkür ve zikir ile halden hale geçtiği için, ilahi cezbeye tutulmuş ve benliğini yitirmiştir. Tasavvufta "Mecnun" ve "Meczup" olarak nitelendirilen ünlü bilgin, vahdet-i vücut, fenafillah, müşahede ve Hakka'l Yakin gibi kavramların gelişmesinde önemli rol oynamıştır.
Behlûl-i Dâma arkasında yazılı eser bırakmadığı için sözleri çeşitli menkıbelerde ve kıssalarda anlatılır. Bu kıssalarda hikmet dolu sözlerin yanı sıra, tasavvufun ince sırlarına dair bilgiler de yer alır.
Başta Bayezid Bistami, Muhyiddin İbn Arabi, Sadreddin Konevi ve Cüneyd-i Bağdadi olmak üzere birçok İslam filozofu ve alimi, Behlûl-i Dânâ'nın fikirlerinden etkilenmiştir.
Behlûl-i Dânâ'nın En Bilinen Kıssaları Nelerdir?
1- Bir gün, halktan biri Behlûl-i Dânâ'ya sormuş: Basra'da kaç tane arif yaşıyor. Behlûl de şöyle cevap vermiş: Arif olmayanları saysak daha kolay. Çünkü Basra'da arif olmayan sadece birkaç kişi vardır.
2- Bir gün Behlûl-i Dânâyı mezarlıkta tek başına otururken görenler ona ne yaptığını sormuşlar. O da, mezarları gösterip "Arkamdan beni çekiştirmeyen, yalan söylemeyen ve riyakarlık yapmayan insanlarla dertleşiyorum." demiş.
3- Bir gün, Harun Reşid, Behlûl'e insanların arasına karışmasını ve sarayda yaşamasını istemiş. Behlûl, birisine danışacağını söyleyerek saraydan ayrılmış. Çöplüklerin biriktiği bir yere gidip orada oyalanmış. Saraya döndüğünde Harun Reşid, kendisine çöplere mi danıştığını sormuş.
O da "Evet. Ama onlar bir zamanlar güzel yiyecekler ve giyecekler. İnsanların arasına karışınca çöpe döndüler. Ben de onlar gibi bir çöp olmamak için insanların arasına karışmayacağım. Bu nedenle sarayda yaşama teklifinizi geri çeviriyorum." demiş.
