‘Asgari’ye razılar

Üniversite mezunu olmanın iş garantisi sağlamadığı yıllardır bilinen bir gerçek. Ancak üniversiteliler arasındaki işsizlik oranı her geçen yıl daha da artıyor. TÜİK ve İŞKUR verilerinin derlendiği Genç İşsizler Platformu Ekim Raporu’na göre 876 bin üniversite mezunu, işsiz. Buna ek olarak iş bulma ümidini kaybetme, eğitime devam etme gibi nedenlerle de 1 milyon 317 bin  mezun iş gücünde yer almıyor. Öte yandan 1 yıldan fazla süredir iş arayan üniversiteli sayısı da son 1 yılda, 191 binden 217 bine çıktı.

Üniversiteli işsizlik sorunu bazı bölümlerde daha da hissedilir halde. TÜİK’in 2019 verilerine göre üniversite mezunları arasında en yüksek işsizlik oranı yüzde 24,3 ile sosyal hizmetlerde. Bunu gazetecilik, sanat, iş sağlığı, ulaştırma hizmetleri, fiziki bilimler, biyoloji ve çevre, sosyal ve davranış bilimleri alanları izliyor. Ancak koronavirüs nedeniyle önümüzdeki yıllarda işsizlik sorunu yaşayacak gözde meslekler de var. Pilotluk, hosteslik bunların başında geliyor. Öyle ki ülkelerin karantina kararları sonrası aylarca uçuşlar durdu. Dünyada, bu sektördeki yüzbinlerce çalışan işsiz kaldı. Sektörün toparlanmasının birkaç yılı bulacağı tahmin ediliyor. O nedenle bu bölümlerin mezunları da önümüzdeki yıllarda işsizlik riskiyle karşı karşıya.

İş bulmak yıllar alıyor

Üniversite mezunlarının iş bulması imkânsız değil ancak bunun için bazen yıllarını vermeleri gerekiyor. Bazı mezunlar bu süreçte pes edip alanlarından farklı işlere yöneliyor ya da işsizliği kabulleniyorlar. Cumhurbaşkanlığı’na bağlı İnsan Kaynakları Ofisi verilerine göre ziraat ve tarım bölümü mezunlarının yüzde 45,3’ü, 1 yıldan uzun süredir iş arıyor. Bu oran siyaset bilimi ve kamu yönetimi mezunlarında yüzde 43,2; fizikte yüzde 42,6; işletmede yüzde 36,6; güzel sanatlarda yüzde 36,5; arkeolojide yüzde 35,3; iletişimde yüzde 33,3.

Yenibiris.com Satış Direktörü Erdoğan Sezkir’in verdiği bilgilere göre de medya sanatları, aktüerya ve risk yönetimi, kooperatifçilik, müzecilik, analitik kimya, ekonometri bölümlerinin mezunları diğer bölüm mezunlarına göre daha uzun sürelerde iş arıyor.

Maaşları çok düşük

Üniversite mezunları uzun süren iş arayışlarından sonra da rahat edemiyor. Bu sefer de mezun sayısının fazlalığı nedeniyle düşük ücretlerle işe başlamak zorunda kalıyorlar. Çoğu bölümde mezunların yarısından fazlası asgari ücret ile 2.999 TL arasında bir ücretle işe başlıyor. Bu oran işletmede yüzde 66,3; arkeolojide yüzde 75,9; inşaat mühendisliğinde yüzde 57,2; öğretmenlikte yüzde 55,8; psikolojide yüzde 67,2; siyaset biliminde 67,3. Gözde bölümlerde de durum çok farklı değil. Hukukta mezunların yüzde 40,2’si; elektrik-elektronik mühendisliğinde yüzde 36,8’i; mimarlıkta ise yüzde 60,3’ü asgari ücretle işe başlıyor.

İşsiz mezunların fazla olduğu alanların uzmanlarına, bunun nedenlerini sorduk:

5 MÜHENDİSTEN 1’İ İŞ BULAMIYOR

TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Taner Yüzgeç: Bir yandan inşaat mühendisliği programlarının ülke planlamasından uzak bir şekilde istihdam fazlası mühendis yetiştirmesi, diğer yandan 2018’de başlayan ekonomik krizden etkilenen sektördeki küçülmeyle müteahhitlik ve müşavirlik firmalarının uluslararası pazar payının düşmesi, kitlesel bir işsizliğe sebebiyet vermekte. 2012’de yüzde 6 civarında olan işsizlik oranı, 2020’nin ilk aylarında yüzde 20 civarlarına yükseldi. Bugün, her beş inşaat mühendisinden birinin, gençler arasında ise her üç mühendisten birinin işsiz olduğu tahmin edilmekte.

İşsizlik sadece işsiz kalanları etkilemiyor. Özellikle genç mühendislerin çok düşük ücretlerle imzalarının istismar edilmesine de sebep oluyor. Kamu yararını gözeten bir anlayış değişikliği ve basit önlemlerle kâğıt üzerinde veriliyormuş gibi görünen mühendislik hizmetlerinin gerçekten yapılmasını sağlamak ve bu sayede işsizliği ortadan kaldırmak mümkün. Bu hizmetlerin gerçeğe dönüşmesi, deprem gibi afet riskleri taşıyan ülkemizin can ve mal güveliği açısından da son derece önemli.

KONTENJANLAR DÜŞÜRÜLMELİ

Anadolu Eğitim Sendikası Genel Başkanı Mehmet Alper Öğretici: Yıllarca YÖK ile MEB arasında yeterli bir koordinasyon kurulamadı ve ihtiyacın çok üzerinde öğretmen adayı eğitim fakültelerinden mezun oldu. Bu öğretmenlerimiz ihtiyacı fazlasıyla karşıladığı halde başka fakülte mezunlarına formasyon verilerek onların da öğretmen olarak atanmalarının önü açıldı.

Her yıl mezunlardan çok daha az öğretmen ataması yapıldığı için atama bekleyenlerin sayısı yıllar içerisinde daha da arttı. Eğitim fakülteleri de ciddi oranda kontenjanla öğretmen adaylarını fakülteye almakta. Büyük hayallerle öğrencilerine kavuşacağı günü bekleyen yüzbinlerce öğretmen ne yazık ki işsizlik sorunuyla karşılaşmakta ve birçoğu eğitimini almadığı farklı işlerde çalışmakta.

Geçtiğimiz yıl öğretmenlik programları kontenjanları 53 binden 48 bine düşürülmüştü. Mevcut durumda 450 binden fazla atama bekleyen öğretmen, eğitim fakültelerinde okuyan 220 binin üzerinde öğretmen adayı varken düşürülen kontenjanlar da fazladır, kontenjanlar daha da düşürülmelidir. Bir planlamayla öğretmen atama kontenjanları artırılmalı ve birkaç yıl içerisinde öğretmen açığı kapatılmalıdır.

MEZUNLARIN ÇOĞU VASIFSIZ

MEF Üniversitesi Rektör Yardımcısı ve İşletme Bölüm Başkanı Prof. Dr. Erhan Erkut: Kanımca sorun ülkemizdeki işletme kontenjanında değil verilen eğitimin çağa ayak uydurmakta zorlanmasında. Maalesef ülkemizdeki işletme mezunlarının çoğu vasıfsız. Bu mezunların iş bulmakta zorlanması normal. İşveren ancak kurumuna değer katacak kişileri işe alır. Dolayısıyla İngilizce bilmeyen, teknoloji okuryazarı olmayan, stajlarla deneyim kazanmamış işletme mezunu, iş bulamaz. Öte yandan vasıflı işletme mezunları iş bulmakta pek de zorlanmıyor. Örneğin MEF Üniversitesi İşletme Mezunları arasında işe yerleşme oranı yüzde 90.

Bu mezunların başarılı olmalarının nedenleri ise eğitimde en az içerik kadar eleştirel düşünme, problem çözme, takım çalışması, sunum teknikleri, teknoloji ve bilgi okuryazarlığı gibi yetkinliklere önem verilmesi. Ayrıca İngilizce ve Excel bilgileri ileri seviyede, ortalama yirmi proje ve dört staj yapıyorlar, birçoğu öğrenci kulüplerinde ve spor takımlarında görev alıyor. Öğretim elemanı kadromuzun önemli bir kısmı sektörden geliyor, hem oturmuş kurumlara hem de yeni girişimlere odaklı ve uygulama ağırlıklı bir işletme eğitimi veriyoruz. Eğitim modelimizin benzerini uygulayan ve mezunları rahatlıkla iş bulabilen başka üniversiteler de var fakat maalesef sayıları azınlıkta.