ZIT ORTAKLAR

ZIT ORTAKLAR
Başbakan Ecevit’in ABD Savunma Bakanı Rumsfeld’e ‘Saddam’la diyalog kurun’ demesi, Washington’da şaşkınlıkla karşılandı. İki müttefik Türkiye ve ABD, Irak konusunda taban tabana zıt yaklaşımlar sergiliyor
YASEMİN ÇONGAR Washington

ABD Savunma Bakanı Donald Rumsfeld’in Türkiye ziyareti, Irak konusunda Ankara ile Washington arasındaki görüş ayrılıklarının derinliğini bir kez daha yansıttı. ABD yetkilileri, ziyaretin "başarılı" olduğunu ve Türkiye ile, bir dizi savunma konusunda mevcut yapıcı diyaloğun ilerlemesine imkan verdiğini belirtiyorlar.
Ancak aynı yetkililer, özellikle Irak konusunda, Türk ve Amerikan yaklaşımları arasında ciddi fark olduğunu da kabul ediyorlar. Onlara göre, bu farkın en yalın ifadesini, Başbakan Bülent Ecevit’in Rumsfeld’e yaptığı "Bağdat’la diyalog kurun" önerisi oluşturdu.
Ayrıca Irak politikasını ilgilendiren diğer temel konularda da iki müttefikin "ayrı telden çaldığı" dikkat çekti.

SADDAMABD Savunma Bakanı Donald RumsfeldTek hedef Saddam’sız Irak
Saddam Hüseyin’i "düşmanı" sayıyor ve o iktidardan ayrılmadıkça Irak ile ilişkilerini normalleştirmeyi düşünmüyor. Washington’a göre, Saddam’ın Körfez Savaşı’nı bitiren BM kararlarına uymaması, iki ülke arasında "barışı" engelliyor. Bush yönetimi, hem Saddam’ı devirme amacıyla Irak muhalefetine destek veriyor, hem de yeni yaptırımlarla Saddam ve yakın çevresinin daha fazla izole edilmesi hedefini güdüyor.

Başbakan Bülent EcevitDarbe planlarından rahatsız
Bağdat’la diyaloğun önemine inanıyor, dahası Saddam işbaşında iken bile, Irak’ın demokratikleşebileceği iddiasında. Ankara, ABD destekli bir darbe ya da suikast ile Saddam’ın devrilmesi planlarından da rahatsız. Böyle bir durumun Irak’ın parçalanmasına yolaçabileceği kaygısına sahip. Saddamlı bir Irak’ın dünyayla ilişkilerinin normalleşmesi, Ankara’ya göre hem mümkün, hem gerekli.

AMBARGOABD Savunma Bakanı Donald RumsfeldYaptırımlara devam
11 yıllık yaptırımlar rejiminin Bağdat’a siyasi avantaj ve kaçak mali kazanç sağladığını gören ABD, bu rejimi değiştirip sivil amaçlı ticareti serbestleştirme yanlısı. Bunu yaparken Türkiye, Ürdün gibi ülkeler üzerinden yapılan sınır ticaretinin denetlenebilmesini istiyor. Askeri malzemelerle birlikte, askeri alanda yararlanılabilecek "çifte kullanımlı" malların Irak’a satılmasını engellemeye kararlı.

Başbakan Bülent EcevitSerbest ticaret istiyor
Yaptırımlardan büyük mali zarar gördüğünü her fırsatta yineliyor ve silah satışı dışında, Irak ile ticaretin tümüyle serbestleştirilmesinden yana. ABD ile İngiltere’nin "akıllı yaptırımlar" planını tam benimsemeyen Türkiye, Irak’la sınır ticaretinin Saddam’a ciddi gelir sağladığını reddediyor ve sınırda denetime karşı.

KUZEY IRAKABD Savunma Bakanı Donald RumsfeldKürtlere özerklik peşinde
Kuzey Irak’ta barışın sağlanmasından ve bölgenin Bağdat’ın askeri, iktisadi ve siyasi denetimi dışında olmasından memnun. Saddam’ın iktidardan uzaklaşması ardından, Bağdat’a bağlı, özerk bir Kürt bölgesi kurulması fikri de Washington’da benimseniyor. Bush yönetimi, Irak’ın toprak bütünlüğünün korunmasından yana ve bağımsız Kürt devleti fikrine karşı.

Başbakan Bülent EcevitÖzerkliğe kuşkuyla bakıyor
Kuzeydeki Kürt oluşumundan kaygılı. Iraklı Kürt liderlerin Saddam’la diyalog halinde olmasını istiyor ve bölgedeki fiili özerk yönetime kuşkuyla bakıyor. Bunun bir Kürt devletinin çekirdeği olduğu görüşündeki birçok Türk yetkili, ABD’nin "Kürt devletine karşı" olduğu yolundaki teminatlarına güvenmiyor.




DÜNYA