Terter’de savaşın izleri siliniyor

Terter

Dağlık Karabağ savaşı sırasında günlerce yoğun bombardıman altında kalan Azerbaycan’ın Terter kentinde, savaşın izleri yavaş yavaş silinmeye başlıyor. Bölgeye yeniden su verilirken, Ermeni işgali altında mayın tarlasına dönüşen yerler temizlenip imara açılacak.

Milliyet, Ermenistan işgalinden kurtarılan Dağlık Karabağ’da bölgeleri gezdi, 44 günlük savaşın ardından başlatılan normalleşme çalışmalarını yerinde inceledi. Ermenistan, 1991’den itibaren işgali altında tuttuğu Sukavuşan’daki   Kızkavuşan Barajı’nın kapaklarını kapatıp, Terter Ovası’na su akışına izin vermiyordu.

Azerbaycan ordusunun işgal altındaki Sukavuşan’ı 3 Ekim’de kurtarmasıyla, yaklaşık 30 yıldır susuz kalan Terter Nehri de tekrar suya kavuşmuş oldu. Ağdam, Terter, Goranboy, Yevlak ve Berde rayonlarına Sukavuşan’dan tekrar su verilmeye başlandı.

Mayın tarlaları

İşgal öncesi bölge insanının başlıca geçim kaynağını tarım, hayvancılık ve balıkçılık oluşturuyordu. Üzüm üretiminin yapıldığı bölgede şarap üretim tesisleri de bulunurken, 5 rayona su sağlanıyordu. Elektrik santrallerinin de bulunduğu Terter, Karabağ’ın en zengin bölgelerindendi. Hatta eskiden buradan çıkarılan havyarlar, Dubai’ye ihraç ediliyordu.

Ancak Ermenistan’ın işgaliyle birlikte üzüm bağları mayın tarlasına, fabrikalar ise harabeye dönüştü. Balıkçılık faaliyetleri de yürütülemeyince bölge ekonomisi çöktü. Sukavuşan’ın işgalden kurtarılmasıyla birlikte, bölgede hızla mayın arama-tarama ve temizleme çalışmaları başlatıldı. 3 Ekim’den, mayısa kadar “askeri bölge” ilan edilen Terter, Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in bölgede keşif yapmasının ardından “sivil” statüye dönecek. Yaklaşık 2.5 yıl sürecek temizlik çalışmalarının ardından da bölge yeniden yerleşime açılacak.

Türkiye katkı sunacak

Bölgenin yeniden imara açılması çalışmalarına Türkiye de katkı sunacak. Harabeye dönen karayolu yenilenecek, akıllı şehir projesi kapsamında güneş enerji panelleri, elektrik ve rüzgar santrali kurulacak; hastane, okul ve otel inşa edilecek.

‘Bir gecede terk ettik’

Sukavuşan kasabasının Çaylı Köyü muhtarı ve 30 yıl önceki işgalin tanığı Hümbetov Halik Tahiroğlu, yaşadıklarını Milliyet’e anlattı. Azerbaycan ordusunun zaferinin ardından bölgeye gelen Tahiroğlu, şunları söyledi:

“1978’te bu köyde doğdum. 1990’da bir gece yarısı Ermeni teröristler evimize geldi ve ‘Yarın buradan çıkacaksınız’ dedi. Kış günü evimizi yurdumuzu terk ettik. Terter’e yerleştik. Hayvanlarımızı alamadık. Köyümüzdeki komşularımız olan Ermeniler de bu teröristlerden korktuğu için bize sahip çıkamadı. 1992’de Azerbaycan ordusu köyü tekrardan kurtardı. 1993’ün sonlarında Ermeni terörist gruplar yeniden baş gösterdi ve köyümüzü bir kez daha bırakmak zorunda kaldık. Hangi eve baktıysak orada asker forması bulduk. Anladık ki, köyü terk ederken bize komşuluk eden Ermeniler de bölgeden gitmiş. 26 yıldır köyümüze geri dönme hayalini kurduk. Bugünkü zaferimizi kimse bize hediye etmedi, kanımızla aldık. Bu zafer Türk dünyasının uyanışıdır. Türkiye, başından beri destek verdi.”