12.06.2022 - 12:45 | Son Güncellenme:
milliyet.com.tr BBC Türkçe
Rus lider Vladimir Putin'in tanklarını Ukrayna'ya göndermesinin üstünden üç buçuk aydan fazla bir süre geçti, Rusya'nın işgal ettiği liman kentinde bu sabah şiddetli patlama sesleri duyuldu.
Yerel medya, Mart ayında Rus savaş gemilerine saldırı düzenlenen Berdyansk'taki patlamaların ardından şehrin bir kısmının karanlığa gömüldüğünü bildiriyor.
Kiev çevresinden püskürtüldükten sonra Donbas'ı işgal etmeye odaklanan Rus ordusu, haftalardır kıyasıya bir savaşın yaşandığı Severodonetsk'i kontrol altına alamadı.
Severodonetsk'in bağlı olduğu Lugansk bölgesinin valisi Sergey Hayday, son yaptığı açıklamada Ukrayna birliklerinin halen Azot kimya fabrikasını elinde tuttuğunu söyledi. Valinin verdiği bilgiye göre, çatışmaların devam ettiği tesiste yüzlerce sivilin sığındığını da aktardı.
Rusya'nın desteklediği ayrılıkçı bir grup ise 300 ya da 400 kadar Ukrayna askerinin kimya fabrikasında sıkışıp kaldığını ileri sürüyor.
Rus işgalciler, Lugansk'ta ele geçirimedikleri tek yer olan Severodonetsk'i kontrol etmek için tüm silahlarıyla saldırıyor. Ukrayna lideri Vladimir Zelenskiy, Donbas'taki savaşın kaderinin sanayi şehri Severodonetsk'te belirlenebileceğini söyledi.
Agence France-Presse (AFP) haber ajansı, Severodonetsk'in kardeş şehri Lysychansk'a isabet eden Rus top atışlarının birçok binayı yok ettiğini ve bir kişinin ölümüne yol açtığını duyurdu. AFP'nin şehirden geçtiği fotoğraflarda, askerler tarafından yaralı bir kadının bir otomobile bindirilerek Lysychansk'tan tahliye edildiği görüldü.
Cephe hattındaki bir diğer nokta olan Avdiivka'da da büyük bir patlama gerçekleşti, siyah dumanlar gökyüzünü sardı. Bir başka kimyasal tesise ev sahipliği yapan Avdiivka, yıllardır Rus yanlısı ayrılıkçılarla Ukrayna ordusu arasındaki cephe hatlarından biri.
Donbas bölgesinin büyük bölümü 2014-2015 yıllarındaki çatışmaların ardından Rusya yanlısı ayrılıkçı güçlerin denetimindeydi.
Ukrayna, işgalin başladığı 24 Şubat'tan bu yana 32 bini aşkın Rus askerinin öldürüldüğünü, 1430 Rus tankının da imha edildiğini kaydediyor. Son haftalarda Donbas'taki savaşta ağır kayıplar veren Ukrayna ordusunun yitirdiği asker sayısı da 10 bini geçti. Zelenskiy'nin danışmanı Oleksiy Arestovych, Rus işgalcilere karşı verilen savaşta 10 binden fazla Ukrayna askerinin hayatını kaybettiğini söyledi. Ukrayna lideri Zelenskiy, Haziran başında her gün 100 asker kaybettiklerini açıklamıştı.
ABD'den HIMARS, Almanya'dan IRIS-T, İngiltere'den M270 gibi gelişmiş füze sistemleri tedarik eden Ukrayna, Batılı ülkelerden ağır silahların daha hızlı gönderilmesini istiyor. Ukrayna ordusu özellikle Rus işgalcilerin topçu sistemlerine karşılık vermekte zorlanıyor.
Rus ordusu günlük bilgilendirmesinde Ukrayna'nın batısındaki bir silah deposunu Kalibr füzeleriyle vurduğunu ileri sürdü. Moskova'ya göre, Ternopil bölgesindeki söz konusu depoda ABD ve Avrupa ülkelerinden gönderilen silahlar vardı.
Sosyal medyada paylaşılan fotoğraflarda ise, hasar almış bir Rus Ka-52 helikopterinin tamir için Rus şehri Belgorod'a götürüldüğü yer aldı. Savaşta binlerce silah ve ekipmanını yitiren Rus işgalciler, hasar gören tankları da yine sınırın doğusunda tamir edip tekrar cepheye sürmeyi deniyor.
Vladimir Putin'in Libya, Suriye, Güney Amerika ve bazı Afrika ülkelerinin ardından Ukrayna'ya gönderidiği paralı asker grubu Wagner, Lugansk'ta çok ağır bir darbe aldı.
Ukrayna ordusunun ateşlediği top mermileri, Wagner Grubu'nun Lugansk Kadiivka'daki üssünü yok etti. Ukraynalı yetkililer, 300 kadar paralı askerin öldüğü saldırıda yalnızca bir Wagner Grubu üyesinin kurtulabildiğini söylüyor.
Kadiivka şehrindeki bir stadyumu üs olarak kullanan Wagner, aynı zamanda stadyuma cephanelik yığmıştı. Top mermilerinin stadyuma isabet etmesiyle geriye yalnızca birkaç beton duvar kaldı.
Ukraynalı yetkililerin açıklamaları doğrulanırsa, Rus ordusu Nisan ayında iki füzeyle batırılan Karadeniz Filosu'nun amiral gemisi Moskva'dan bu yana bir günde en büyük kaybını vermiş olacak.
Kadiivka ile savaşın kilit noktası Severodonetsk arasında kuş uçuşu yalnızca 45 kilometre mesafe bulunuyor.
BBC'nin yaptığı bir araştırma, Wagner Grubu'nun, 51 yaşındaki Rus eski ordu subayı Dmitri Utkin tarafından kurulduğuna işaret ediyor. Wagner'i kurduğu ve ona adını - kendi eski çağrı işareti - verdiği düşünülüyor.
Eski bir özel kuvvetler mensubu olan Utkin, Çeçen savaşına katılmış ve Rusya'nın askeri istihbarat servisi GRU'da Yarbay. Londra'daki King's College'da çatışma ve güvenlik alanında öğretim üyesi Profesör Tracey German, Wagner Grubu'nun ilk olarak Rusya'nın 2014 yılında Kırım'ı ilhakı sırasında harekete geçtiğini söylüyor.
German, "Paralı askerlerinin bölgeyi işgal eden 'küçük yeşil adamlardan' bazıları olduğu düşünülüyor" diyor ve ekliyor: "Yaklaşık 1000 paralı askeri daha sonra Luhansk ve Donetsk bölgelerinin kontrolü için savaşan Rus yanlısı milislere destek oldu."
Savunma ve güvenlik alanında çalışma yürüten İngiltere merkezli düşünce kuruluşu RUSI'den Samuel Ramani ise "Wagner esas olarak borçları olan eski ordu gazilerini işe alıyor. Bunlar para kazanmak olanağı pek olmayan kırsal alanlardan geliyorlar" diyor.
King's College'dan Profesör Tracey German, "Paralı askerlerden oluşan bir ordu Rus anayasasına aykırıdır" ifadesini kullanıyor: "Ancak Wagner hükümete inkâr edilebilir bir güç sağlıyor. Wagner yurtdışında görevlendirilebilir ve Kremlin ' bizimle hiçbir ilgisi yok' diyebilir."
Rusya'nın askeri istihbarat teşkilatı GRU'nun Wagner Grubu'nu gizlice finanse ettiği ve denetlediği öne sürülüyor. Paralı askerlikle ilgili kaynaklar BBC'ye, Wagner'in Rusya'nın güneyindeki Molkino'daki eğitim merkezinin, bir Rus ordusu üssüyle yan yana olduğunu söyledi.
Rusya, Wagner'in devletle bağlantısını daima reddetti. Wagner Grubu'nu Utkin'in kurduğunu belirleyen BBC araştırması, 'Putin'in şefi' olarak bilinen oligark Yevgeni Prigojin'in de grupla bağlantılı olduğunu tespit etti. Prigojin, restoran işletmeciliği ve Kremlin'in yiyecek içecek tedarikçiliğinden oligarklığa yükseldiği için bu adla anılıyor.
ABD, 'dünya çapındaki kötü siyasi ve ekonomik etkisi' nedeniyle Prigojin'in şirketlerinin çoğuna şu anda yaptırım uyguluyor. Kendisi ise Wagner Grubu ile herhangi bir bağlantıyı hep reddetti.
2015 yılında Wagner Grubu, Suriye'de hükümet yanlısı güçlerle birlikte savaşmaya ve aynı zamanda petrol sahalarını korumaya başladı. 2016'dan bu yana ise Libya'da aktif olarak savaş ağası General Halife Hafter'e bağlı güçleri destekliyor. Hafter'in 2019'da Trablus'taki resmi hükümete karşı ilerleyişine 1000 kadar Wagner paralı askerinin destek olduğu düşünülüyor.
Wagner Grubu 2017 yılında, elmas madenlerini korumak için Orta Afrika Cumhuriyeti'ne çağrıldı. Ayrıca Sudan'da altın madenlerini koruduğu bildiriliyor.
2020'de ABD Hazinesi, Prighojin'in M Invest ve Lobaye Invest gibi madencilik şirketleri için Wagner'in bu ülkelerde 'bir örtü işlevi gördüğünü' ve onları yaptırımlara tabi tuttuğunu açıklamıştı.
Son zamanlarda, Wagner Grubu, Batı Afrika'da Mali hükümeti tarafından radikal militan gruplara karşı güvenlik sağlamak için davet edildi. 2021'de Wagner'in bölgeye gelişi, Fransa'nın birliklerini ülkeden çekme kararı almasına neden oldu.
RUSI'den Samuel Ramani, Wagner Grubu'nun dünya çapında faaliyet gösteren toplamda yaklaşık 5 bin paralı askeri olduğunu söylüyor.