Prigojin'in uçağı düştü, Rusya kaynıyor: 'Feci sonuçları olacak!'
Moskova-St. Petersburg arasında uçarken 8 bin 800 metreden yere çakılan özel jetin görüntülerini inceleyen uzmanlar, "Çok olağandışı bir şey olmadan, felaket bir şekilde gökyüzünden düşmez" yorumunu yaptı. Wagner taraftarlarının Telegram kanalına yansıyan yorumları ise şüpheye yer bırakmadı.
Çocukluğunda 62 Yatılı Spor Okulu’ndayken sakatlandı, belki de olimpiyat madalyalı bir kayakçı olabilirdi. Genç yaşta hırsızlıktan hapse girdi, artık bir suç makinesiydi. Cezavinden çıktığında yıl 1990'dı, sosisli sandviç satmaya başladı. Kısa sürede bir restoranlar zinciri oldu, artık St. Petersburg'un tanınan isimlerinden biriydi. 90’ların ortasında restoranlarından birisinde St. Petersburg’un Belediye Başkanı Yardımcısını ağırlayacaktı. Bu isim Vladimir Putin’den başkası değildi. Sıkı bir dostluğun başlangıcı olan tanışma, Yevgeni Prigojin'i ilerleyen yıllarda 'Putin'in Şefi' yaptı.
Kremlin'e ve Rus ordusuna sunduğu yemek servisiyle servetine servet katan Yevgeni Prigojin'in adı, paralı askerler Wagner Grubu ve yönettiği trol ordusuyla dünya tarafından duyuldu. Suriye'den Libya'ya, Orta Afrika Cumhuriyeti'nden Mali'ye ve son olarak Ukrayna'ya birçok yerde Wagner askerleri savaşlara katıldı, grubun kaderini ise 23 Haziran gecesi Rusya'daki askeri ayaklanma değiştirdi. Ukrayna'dan Rusya'ya çekilip Rostov şehrini ele geçiren Wagner Grubu üyeleri, başkent Moskova'nın yakınına kadar ulaştı. Rusya'ya Soğuk Savaş'tan bu yana en uzun 24 saatini yaşatan askeri ayaklanma Belarus'un araya girmesiyle durdu, soğuk terler döken Vladimir Putin'in eski dostu Prigojin'e nasıl bir ceza vereceği merak ediliyordu.
62 yaşındaki Prigojin, isyandan iki ay sonra ilk kez görüntülü mesaj yayınladı. Görüntüdeki detaylara göre, bir Afrika ülkesinde olması mümkündü. Söz konusu video mesajın yankısı dinmeden, Prigojin ve beraberindeki Wagner Grubu komutanlarını taşıyan özel jet Çarşamba günü Rusya'da düştü. Özel jet Tver'de bir tarlaya bölge sakinlerinin çığlıkları arasında çakılırken, Rusya lideri Putin Kursk Muharebesi'nin 80. yıldönümü anma töreninde konuşuyordu.
Uçak kazası tüm dünyada 'son dakika' koduyla duyuruldu, Moskova'dan St. Petersburg'a doğru havalanan uçaktaki 10 kişiden kurtulan yoktu.
Wagner'in Telegram kanalı Gray Zone, 8 bin 800 metre irtifadayken düşen Embraer Legacy tipi özel jetin Rus ordusu tarafından hava savunma sistemleriyle vurulduğunu duyurdu. Sosyal medyada paylaşılan görüntülerde de, uçağın havada patlaması gözden kaçacak gibi değildi.
UÇAKTA KİMLER VARDI?
Uçakta hayatını kaybedenler arasında Prigojin'in sağ kolu Dmitry Utkin ve korkulan güvenlik şefi Valery Chekalov'u da var. Wagner'in kurucu ortağı Utkin, Suriye'deki iç savaşa katılıncaya kadar Rus askeri istihbaratı GRU'daydı ve Ukrayna Kırım'da ve Donbas'taki operasyonlarda görev aldı. Dmitry Utkin, vücudu gamalı haç ve şimşekler de dahil olmak üzere Nazi dövmeleriyle kaplı ve hayatı hakkında çok az şey bilinen bir figür.
Wagner Grubu'nun adını Utkin’in askerde çağrıldığı isminden aldığı dedikodusu uzun süredir konuşuluyor.
Valeriy Chekalov ise, yıllar boyu sürdürdüğü diğer görevlerinin yanı sıra, 'patronunu soruşturmaya cüret eden' gazetecileri gözetleyen, taciz eden ve onlara saldıran bir isim olarak biliniyordu.
Uluslararası medya, beklendiği gibi Prigojin'in 'ani' ölümünü manşetlerinden veriyor. CNN International, uçak kazasını açtığı canlı blog ile okurlarına aktardı, iki ayrı analiz yayınladı. Jessie Yeung tarafından kaleme analiz, 'Wagner savaş ağası Yevgeny Prigojin'in öldüğü söylenen uçak kazasına ne sebep olmuş olabilir?' diye sordu.
'ARKASINDA ÇOK FAZLA DUMAN BIRAKIYOR'
Düşüş görüntülerini inceleyen kıdemli bilim ve havacılık muhabiri Miles O'Brien, "Bir dönüşle hızla aşağı iniyor ve arkasında çok fazla duman bırakıyor, yani bu yanan bir uçak. Bazı yapısal parçalar, aerodinamik yüzeyler eksikmiş gibi görünüyor" dedi:
"Bunun gibi bir uçak... Çok olağandışı bir şey olmadan, felaket bir şekilde gökyüzünden düşmez."
Nathan Hodge imzalı bir diğer analiz ise, "Wagner patronu Prigojin'in ölümü ikinci sınıf bir gerilim filmi olabilir ancak bu Kremlin'in kârına dönüşebilir" değerlendirmesini yaptı:
"Eğer Prigojin'in son sahnesi gerçekten yazılmışsa, öldüğü gibi yaşadı: Şiddetli, gösterişli, ve entrikaların merkezinde. Rus baş propagandacısı Vladimir Solovyov Telegram'daki bir açıklamasında oligarkın ölümüne dair haberlerin henüz erken olduğunu ima ederek aynı şeyi öne sürüyor gibi görünüyordu."
Amerikan New York Times gazetesi ise, 'Bazı Wagner destekçileri bir Rus suikastına dair şüphelerini telaffuz ediyor' başlığıyla yayımladığı haberde, Telegram kanalına yansıyan gönderileri mercek altına alıyor. Habere göre, Wagner taraftarları uçağın düşmesinden kimin sorumlu olduğunu açıkça söylemedi ancak şüphe bırakmayacak şekilde Rus hükümeti içindeki bazı isimleri kastediyordu.
Dahası, Wagner'e yakınlığıyla bilinen askeri blogger Roman Saponkov, Prigozhin cinayetinin korkunç sonuçları olacağını yazdı, "Emri verenler ordudaki halet-i ruhiyeyi ve morali hiç anlamıyor" ifadesini kullandı.
'BİR DÖNEM SONA ERDİ'
Alex Parker takma adıyla tanınan bir başka blogger ise, uçağın düşmesinden doğrudan Putin'i suçladı, Rus liderin benzer olayların 'tetikleyicisi' olduğunu savundu. Savaş yanlısı blog yazarı Boris Rozhin ise, "Bugün bir dönem sona erdi" dedi.
Bazı Kremlin yanlısı askeri bloggerlar ise uçak kazası için suçu Ukrayna'ya atmakta gecikmedi. Telegram'da 900 bini aşkın takipçisi olan savaş yanlısı blogger Arkhangel Spetsnaz, 'sorunun kapandığı'nı yazdı, şu an kimsenin suyu bulandırmamasını istedi.
'ALEV TOPUNDAN RUS FÜZELERİ SORUMLU TUTULUYOR'
İngiliz The Times, 'Putin'in üstünü çizdiği Wagner'in lideri uçak kazasında 'öldü' manşetiyle okurlarının karşısına çıktı, gökyüzünde alev topu için Rus füzelerinin sorumlu tutulduğunu yazdı.
'DÜŞÜRME EMRİ NEREDEYSE KESİN'
Al Jazeera, canlı blog yayınında Ukrayna'daki işgali başından beri çok yakından izleyen Savaş Araştırmaları Enstitütüsü'nün (ISW) değerlendirmesine yer verdi. ISW, Putin'in Rusya askeri komutanlığının, Prigojin'in seyahat ettiği bildirilen uçağı düşürme emrini 'neredeyse kesinlikle' vermiş olduğuna inandıklarını açıkladı.
ISW'ye göre Putin, son aylarda Wagner'in patronunu başarılı bir şekilde saf dışı bırakarak paralı asker gücünden ayırdıktan sonra, Prigojin'i 'kalan Wagner personeli için bir şehit' haline getirmeden muhtemelen ortadan kaldırabileceğini hesapladı.
ISW, Prigojin'in yanında Wagner Grubu kurucu ortağı Dmitry Utkin'in de uçakta olduğunu hatırlatarak, 'suikastlerin' 'Wagner'in komuta yapısı ve Wagner markası üzerinde dramatik etkileri olacağını' vurguladı.
'İMPARATORUN KIYAFETİ YOK MU?'
İngiliz The Guardian gazetesi ise, 'Prigozhin'in ölümü 'elitlere' bir uyarı olarak görülürken Biden Putin'i işaret etti' derken, Wagner liderinin hayatının detaylı şekilde anlatıldığı 'profil' haberi için ise, 'Putin'in savaş makinesinin en tepesine tırmanan sosisli sandviç satıcısı' başlığını seçti.
The Guardian'ın Rusya ve Ukrayna muhabiri Pjotr Sauer imzalı analiz ise, 'Prigojin'in ölümü Rus ordusu ve elitleri üzerinde kalıcı bir iz bırakacaktır' başlığıyla sunuldu. "Başarısız darbeden bu yana, Yevgeni Prigojin'in 'ödünç aldığı vakitle' yaşamaya devam ettiği yönünde spekülasyonlar yapılıyordu" diyen Sauer, Putin için daha da önemlisinin, Prigojin'in Moskova'nın dış mahallelerine kadar ulaşan isyanının, çoğu kişi tarafından istikrarlı sayılan rejiminin 'kırılganlığını' ortaya çıkardığını yazdı.
Analizde ayrıca CIA direktörü William Burns'ün bu ayın başlarında söylediği sözlerine de yer verildi:
"Putin'in düzenin hakemi olduğu imajına alışkın olan ve bunu izleyen birçok Rus için soru şuydu: 'İmparatorun kıyafeti yok mu?' Veya en azından 'Giyinmesi neden bu kadar uzun sürüyor?'
'HAYALETİ PUTİN'E DADANMAYA DEVAM EDECEK'
Sayısız haber ve canlı blog ile gelişmeleri bildiren Amerikan The Washington Post gazetesinde, dikkat çeken yorum yazılarından biri David Ignatius tarafından kaleme alındı. Ignatius, "Prigojin ölmüş olabilir ancak hayaleti Putin'e dadanmaya devam edecektir" dedi.
DÜŞEN JETİN GÜVENLİK GEÇMİŞİ SAĞLAMDI
İsrail'den The Jerusalem Post'un ulaştığı bilgiye göre, düşen Embraer özel jet modeli, 20 yılı aşkın hizmet süresinde yalnızca bir kaza kaydetti. Bahsi geçen kazanın, mekanik arızadan değil mürettebat kaynaklı hatalardan kaynaklandığının ise altı çizildi.
