SON DAKİKA Suriyeli muhaliflerden Esad'ın askerleri için flaş karar

Suriye'nin Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Koussay Aldahhak, Suriyelilerin dört gözle özgür, eşit, hukukun üstünlüğü ve demokrasinin olduğu bir devlet kurmayı beklediğini söyledi.

Aldahhak, Baas rejiminin devrilmesinden sonra ilk kez New York'taki BM merkezinde gazetecilerin sorularını yanıtladı. Suriyelilerin daha iyi bir gelecek için ülkeyi yeniden inşa edeceklerini belirten Aldahhak, "Suriyeliler, özgür, eşit, hukukun üstünlüğü ve demokrasinin olduğu bir devlet kurmayı dört gözle bekliyor. Ülkemizi ve yıkılanı yeniden inşa etmek için çabalarımızı birleştireceğiz." dedi.

Aldahhak, ekibiyle birlikte BM'de Suriye devlet kurumlarının bir parçası olarak Suriye halkının çıkarlarını savunmaya devam edeceklerini dile getirerek, "Biliyorsunuz, biz karar verici değiliz, talimatları takip ediyoruz. Suriye'nin dış politikasını çizen liderlikten aldığımız talimatları takip ediyoruz ve şimdi yeni hükümeti bekliyoruz." diye konuştu.

"Suriyeliler için daha parlak bir gelecek istiyoruz"

Suriye'de yaşam koşullarını iyileştirmeye, tüm mültecilerin ve yerinden edilmiş insanların anavatanlarına geri dönmelerini kolaylaştırmaya yardımcı olmak için çalışacaklarını belirten Aldahhak, "İstikrar ve güvenlik içinde yaşamak istiyoruz. Suriyeliler uzun süre acı çekti. Suriyeliler için daha parlak bir gelecek istiyoruz." ifadesini kullandı.

Aldahhak, bir soru üzerine Suriye'de çok kısa zamanda yaşanan Baas rejiminin yıkılmasıyla ilgili gelişmelerin "herkes gibi kendisi için de sürpriz olduğunu" belirterek, "Ama Suriyeliler mutluysa biz de mutluyuz. Onlar acı çektiğinde biz de acı çekiyoruz. Suriye'den binlerce mil uzakta kendimizi, bir kişiyi savunmuyoruz, ülkeyi savunuyoruz." dedi.

Bu süreçte İsrail'in son birkaç gündür Suriye topraklarına yaptığı saldırıları BM'ye şikayet ederek kınadıklarını da kaydeden Aldahhak, BM mercilerine, İsrail'in Suriye'deki saldırılarına ve işgallerine son vermesi, ülkedeki geçiş döneminden faydalanmaması, uluslararası hukuka uyması çağrısında bulundu.

Hizbullah, İsrail'in Suriye'ye ait Golan Tepeleri'ndeki tampon bölgeye yönelik işgalini "küstahça bir ihlal" olarak nitelendirdi.

Hizbullahtan yapılan yazılı açıklamada, İsrail'in Suriye'de Beşşar Esed rejiminin düşmesinin ardından tampon bölgeyi ele geçirmesi ve ülkenin birçok bölgesine hava saldırıları başlatmasına tepki gösterildi.

Açıklamada, "Siyonist düşmanın Suriye topraklarında işlediği sürekli suçlar, ister Golan Tepeleri'nde daha fazla toprak işgal ederek ister Suriye devletinin savunma kabiliyetlerini vurarak ve yok ederek olsun, Suriye devletinin ve halkının egemenliğine yönelik açık bir saldırganlık, küstahça bir ihlal ve bu kardeş ülkeyi istikrarsızlaştırma girişimidir." ifadesine yer verildi.

İsrail'in Lübnan ve Gazze'ye yönelik devam eden saldırılarına da değinilen açıklamada, İsrail'e tüm siyasi ve hukuki alanlarda baskı uygulanması çağrısı yapıldı.

Açıklamada, "Suriye'ye ve halkına desteğimizi teyit ederken, Suriye topraklarının ve halkının birliğinin korunması gerektiğini vurguluyoruz." ifadesi kullanıldı.

İsrail ordu radyosunun haberinde, Beşşar Esad rejiminin düşmesinin ardından Suriye'ye "İsrail tarihinin en büyük hava saldırıları operasyonlarından birinin gerçekleştirildiği" ifade edildi. İsrail'in hava saldırılarıyla Suriye'de 250 hedefi vurduğu belirtilen haberde, bu hava saldırılarıyla Esad ordusuna ait askeri üsler, onlarca savaş uçağı, onlarca karadan-havaya füze sistemleri, silah üretim yeri ve depolarının hedef alındığı ileri sürüldü.

50 YIL SONRA BİR İLK

Yedioth Ahronoth gazetesinin haberinde ise "İsrail, 50 yılı aşkın süreden beri ilk kez Suriye hava üslerinin tümüne saldırı düzenledi." ifadesi kullanıldı. İsrail'in Suriye'de önemli son silahı yok etmek için bir daha eline geçmeyecek fırsatı yakaladığı belirtilen haberde, Esad rejiminin düştüğü andan beri yüzlerce savaş uçağı ve insansız hava araçlarının Suriye'nin dört bir yanına düzenlenen saldırılarda kullanıldığı kaydedildi. Haberde, İsrail'in Suriye'ye yönelik hava saldırıları sonucu şu ana kadar yaklaşık 300 hedefin vurulduğu belirtildi.

İsrail ordusu, Suriye’nin başkenti Şam’da aralarında Suriye Bilimsel Çalışmalar ve Araştırma Merkezi’nin de bulunduğu birçok noktaya hava saldırısı düzenledi.

İsrail, Esad rejiminin devrilmesinin ardından Suriye’ye yönelik hava saldırılarını artırdı. Yerel kaynaklar, İsrail ordusunun başkent Şam’ın güneyindeki Esad rejimi ordusu tarafından helikopterler için kullanılan Qabr Essit Havaalanı'nı ve Şam’ın kuzeyindeki Barzeh bölgesinde yer alan Suriye Bilimsel Çalışmalar ve Araştırma Merkezi'ni vurduğunu aktardı. Suriye Bilimsel Çalışmalar ve Araştırma Merkezi, Esad döneminde kimyasal silah üretimiyle bağlantısı olduğu gerekçesiyle yaptırımlara maruz kalmış ve daha önce de vurulmuştu.

Almanya, Avusturya ve Yunanistan'ın ardından İngiltere, İsveç, Finlandiya, Danimarka, Norveç ve Hollanda da Suriye vatandaşlarının iltica başvurularının askıya alındığını duyurdu. Avusturya, Suriyeli mültecileri sınır dışı etmeyi planladığını açıkladı.

Suriye'de Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından Avrupa'da birçok ülke, Suriyelilerin iltica başvurularının değerlendirilmesi sürecini dondurma kararı aldı. Almanya, Avusturya ve Yunanistan'ın ardından İngiltere, İsveç, Finlandiya, Danimarka, Norveç ve Hollanda da Suriye vatandaşlarının iltica başvurularını askıya aldı. Avusturya hükümeti ise bir adım daha ileri giderek, Suriyeli mültecileri sınır dışı ederek ülkelerine göndermeyi planladığını duyurdu.

Suriye’de Beşar Esad rejiminin çökmesinin ardından muhaliflerin Şam’da ilk uğrak noktası Emevi Camii oldu. Camide şükür namazları kılındı, ziyaret ve ibadetler yerine getirildi.

Suriye’de Esad’ın devrilmesinin ardından muhalif güçlerin ilk ziyaret ettikleri yer Şam Emevi Camii oldu. Yaklaşık 13 asırlık bir tarihe sahip olan, kilise geçmişi olan ve Şam Ulu Cami olarak da bilinen camiye yıllardır milyonlarca insan hasret kaldı. CNN TÜRK Muhabiri Serdar Er ve kameraman Halil Kahraman da cami ile ilgili detayları Tarafsız Bölge programında aktardı.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Suriye'de Baas rejiminin devrilmesinin ardından kara işgalini genişletmeye çalıştığı Golan Tepeleri'nin "sonsuza kadar İsrail'in ayrılmaz parçası" olacağını iddia etti.

Netanyahu, düzenlediği basın toplantısında, İsrail’in kara işgalini genişletmeye çalıştığı, uluslararası hukuka göre Suriye toprağı sayılan Golan Tepeleri ve Suriye'de Esad rejiminin devrilmesine ilişkin açıklamalarda bulundu.

Netanyahu, 1967’den bu yana İsrail işgali altındaki Golan Tepeleri'nin "sonsuza dek İsrail'in ayrılmaz bir parçası olacağını" öne sürdü.

Suriye'de Esad rejimi Başbakanı Muhammed Gazi el-Celali, iktidarı İdlib merkezli Suriye Kurtuluş Hükümeti’ne devretmeyi kabul etti.

Belçika Mülteciler ve Vatansız Kişiler Genel Komiserliği (CGVS) Basın Sözcüsü Olivier Brasseur, AA muhabirine, ülkede hakim olan belirsizlik ortamında başvuru yapan kişilerle ilgili bilgilere ulaşmakta yaşanacak muhtemel sıkıntılar nedeniyle Suriye'den sığınma başvurusu kabul etmeyeceklerini söyledi.

Brasseur, herhangi bir AB üyesi ülkede halihazırda bu statüyü elde etmiş kişilerin uygulamadan muaf olacağını bildirdi.

Sözcü, tedbirin ne kadar süreceğinin henüz belli olmadığını kaydetti.

Suriyeliler, Belçika'ya sığınma başvurusu yapanlar arasında ilk sırada geliyor.

İç savaşın çıktığı 2011'den bu yana 35 bin civarında Suriyeli, Belçika'ya sığınma hakkı elde etti.

Suriyeli muhalifler, Esad rejiminde görevli tüm askerler için genel af çıkardı.

Avrupa Birliği Pazartesi günü, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'ın devrilmesine öncülük eden HTŞ ile temas halinde olmadıklarını ve yaptırımların kaldırılıp kaldırılmayacağını tartarken grubun "sözlerini" ve "eylemlerini" değerlendireceklerini söyledi.

AB sözcüsü gazetecilere, "Avrupa Birliği şu anda HTŞ veya liderleriyle tam olarak etkileşimde bulunmuyor" dedi.

Kremlin'den yapılan son dakika açıklamasında Suriye'nin devrik lideri Esad ve ailesi için sığınma hakkı kararını Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in verdiği kaydedildi.

Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov Rusya'nın Suriye'deki üslerinin durumunu muhaliflerle görüşeceklerini söyledi.

Rusya'nın resmi haber ajansı TASS, Suriye'nin yeni muhalefet Bayrağı'nın Moskova'daki Mansurovsky Lane'deki Suriye büyükelçiliğine çekildiğini bildirdi.

Haberde "ülkede muhalefet yönetime geldikten sonra Suriye Arap Cumhuriyeti bayrağı diplomatik misyon binasından kaldırılmıştı" ifadelerini kullandı.

İKİ BAYRAK ARASINDAKİ FARK

Esad'ın devrilmesinin ardından Suriye'deki muhalifler eski bağımsızlık bayrağını tekrar "Suriye'nin yeni bayrağı" olarak birçok resmi binada göndere çekti.

Bayrak, 1932'deki bağımsızlık dönemi simgelerini taşıyan yeşil, beyaz, siyah ve kırmızı renkler var. Bayrağın ortasında da üç kırmızı yıldız yer alıyor. Baas rejimi bayrağında iki yıldız bulunuyordu.

Ukraynalı Novyny sitesi, Rusya'nın ülkeye sığınan Esad'ın ülkeden ayrılışına da yardımcı olduğunu öne sürdü. Novyny "Ruslar Suriye lideri Beşar Esad'ın ülkeden kaçmasına yardım etti. Habere göre Rus yetkililer "Esad'ın uçağının radardan görünmesini engellemek için transponder sinyalinin kaybı ve sinyali kaybettirdikten sonraki rotasının koordineli şekilde yürütülmesi için destek oldu."

Haberde "Beşar Esad'ın Şam'dan kaçışına, Suriye diktatörünün içinde bulunduğu Il-76T uçağının sinyalinin radarlardan kaybolduğuna dair haberler eşlik etti ve bunun bir vurulma ya da uçak kazasından kaynaklandığı iddia edildi" denildi.

Ukraynalı yayın organı, Rus savunma kaynaklarının Telegram'daki paylaşımlarına dayanarak "İstihbarat servisine göre uçağın radar sinyalini kaybetmesi Rusya'nın talimatlarına uyan mürettebatın eylemlerinden kaynaklandı" ifadelerini kullandı.

Haberde ayrıca "Şam'dan ilk kaçanlar Rus ordusunun 'kodamanları' oldu. Özellikle de General Sergei Kisel'in başarısız olmasının ardından, Suriye'deki Rus birliklerinin yeni atanan komutanı General Alexander Chaiko, bir hafta boyunca komuta ettiği Orta Doğu ülkesinin topraklarını terk etti" iddiasında bulunuldu.

Novny ayrıca "Rusların silah, teçhizat ve personel kalıntılarını çıkarmak için bölgeye ek gemiler gönderdiklerini" kaydetti.

Financial Times, İranlı bir kaynağın Suriye'nin devrik lideri Beşar Esad ile yüz yüze son görüşen diplomat olan İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi'nin Esad'a "kendisini desteklemek için kuvvet göndermeyeceğini" söylediğini aktardı.

FT Pazartesi günü "İran, devrilmeden önce Esad'a inancını kaybetmişti" başlığı attığı özel haberinde söz konusu İranlı kaynağın "İran'ın yaklaşık bir yıldır Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'dan rahatsız olduğunu söylediğini" aktardı.

Kaynak, İran Dışişleri Bakanı Erakçi'nin geçen hafta Şam'ı ziyareti sırasında Esad'ın kendisine "Halep'ten çekilmenin taktiksel olduğunu ve kontrolün hala kendisinde olduğunu öne sürdüğünü" de söyledi.

İran hükümetine yakın olduğu belirtilen kaynak, "Esad bir müttefikten çok yük haline geldi" dedi ve ekledi: "Esad'ı desteklemeye devam etmek İran açısından büyük maliyetlere yol açardı."

ERAKÇİ'DEN 'MOTİVASYON KAYBI' AÇIKLAMASI

İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, Suriye'deki son gelişmelerin beklenmedik olduğunu belirterek, Baas rejimini deviren grupların başarısının ardında Esed rejim ordusunun motivasyon kaybı ve yetersizliği olduğunu söyledi.

İran devlet televizyonuna konuşan Erakçi, Suriye'deki son gelişmeleri değerlendirdi.

Rus resmi haber ajansı TASS dün Kremlin'den üst düzey bir yetkiliye dayandırarak "Esad ve ailesi Moskova'ya ulaştı" haberi geçti. TASS ayrıca Esad ve ailesine "insani gerekçelerle" sığınma hakkı verildiğini söyledi.

Açıklama, muhaliflerin Şam'ın kontrolünü ele geçirmesinin ardından Suriye'nin eski cumhurbaşkanının nerede olduğuna dair spekülasyonlara son verdi.

Elçilikteki Suriye bayrakları indirildi. Fotoğraf: AA

CNN International'ın Rusya muhabirinin canlı yayında bildirdiğine göre Moskova'daki Suriye büyükelçiliğini Rus askerleri devraldı. Büyükelçilikteki Suriye bayrağı ise indirildi.

Wall Street Journal Esad'ın eşi ve çocuklarının Moskova'ya muhaliflerin başlattığı operasyonun üçüncü gününde Moskova'ya gittiğini yazmıştı. Esad ve ailesinin Rusya'daki tam lokasyonu ise bilinmiyor.

Daha önce, Rus dışişleri bakanlığı Esad'ın "cumhurbaşkanlığından istifa etmeye karar verdiğini ve ülkeyi terk ettiğini, iktidarın barışçıl bir şekilde devredilmesi talimatını verdiğini" duyurmuştu.

Suriye'de iki önemli askeri üssü bulunan Rusya, Esad'ın sadık bir müttefiki ve onu iktidarda tutmak için Suriye'nin 13 yıllık iç savaşına müdahale etmişti.

Pazar sabahı erken saatlerde, savaşçıları direniş göstermeden şehre girdikten sonra İslamcı militan grup Hayat Tahrir el-Şam (HTŞ) ve müttefikleri "zorba Beşar Esad kaçtı" demişti.

TRANSPONDER SİNYALİ KAPATILDI MI?

Esad'ın Pazar günü erken saatlerde Şam havaalanından bir Suriye Hava Yolları uçağına bindiğini söylediği yönündeydi. Suriye Hava Yolları'na ait bir Ilyushin Il-76T kargo uçağının yerel saatle 03.59'da havaalanından açıklanmayan bir varış noktasıyla havalandığını belirtildi.

Flightradar24'ün verilerine göre, uçak başlangıçta Esad'ın Alevi mezhebinin kalesi olan ve aynı zamanda iki önemli Rus askeri üssüne doğru uçtu.

Ancak Humus'un üzerinden uçtuktan sonra uçak U dönüşü yaptı ve irtifa kaybederken tekrar doğuya doğru uçmaya başladı. Uçağın sinyali, Humus'un yaklaşık 13 km batısında kayboldu. Dün "Esad'ın uçağının düşmüş olabileceği" iddiaları dolandı ancak uzmanlar uçağın transponder sinyalinin bilinçli olarak kapatıldığı üzerinde durdu.

TRANSPONDER SİNYALİ NEDİR?

Transponder sinyali çeşitli hava araçlarında bulunan, radar sorgulamasına cevap vermek için tasarlanmış ve hava aracının yer, hız gibi temel bilgilerini radyo frekanslarına yanıt olarak trafik kontrolörlerine ileten, uçağın en önemli iletişim sistemini oluşturan elektronik cihazdır.

KAÇ MİLYON DOLARLA KAÇTI?

Dün yayıyan video görüntüleri, devrik Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ın Şam'daki ana sarayının yakınındaki bir garajda bulunan araç koleksiyonunu gözler önüne serdi.

CNN tarafından doğrulanan ve koleksiyonun arasında araç kullanan bir kişi tarafından çekilen bir videoda, Batı Şam'da, Al-Mazzeh semtinin kuzeyinde bulunan büyük bir depoda 40'tan fazla lüks araç ortaya çıktı.

Görüntülerde görülen araçlar arasında, rutin fiyatı 3 milyon doların üzerinde olan kırmızı bir Ferrari F50, bir Lamborghini, bir Rolls Royce ve bir Bentley yer alırken, Esad'ın kaçarken yanında "kaç milyon dolar" götürdüğü, tüm taşınmazlarını bırakırken Moskova'da nerede kaldığı dünya gündeminde ilk soru işareti.

Suriye'de 62 yıllık Baas rejiminin çöküşüne dünyanın çeşitli ülkeleri ve liderlerinden yorumlar geldi.

BM'nin Suriye elçisi, yaklaşık 14 yıllık iç savaşla gölgelenen ülke için isyancıların ele geçirilmesini "bir dönüm noktası" olarak nitelendirdi. Özel elçi Geir Pedersen, "Bugün, tüm Suriyeliler için barış, uzlaşma, onur ve kapsayıcılık içeren yeni bir (bölümün) açılışını ihtiyatlı bir umutla bekliyoruz," dedi. AB ise "Uzun zamandır beklenen gelişme" dedi.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Suriye'deki Beşşar Esad'ın "barbar devletinin" düşüşünü memnuniyetle karşılarken "Suriye halkına, cesaretlerine ve sabırlarına saygılarımı sunuyorum" dedi. İran "dostane ilişkiler sürmeli" mesajı verdi, İsrail Başbakanı Binjamin Netanyahu "Tarihi bir gün" tanımlaması yaptı.

İsrail'den Rusya'ya, ABD'den Avrupa birliğine ilk tepkiler...

Şam'da 9 Aralık Pazartesi sabahına kadar sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Sokağa çıkma yasağının uzayabileceği belirtildi. Aynı zamanda yerel kaynaklar şimdiye kadar şehirde iki patlama sesi duyduklarını ifade etti.

BBC'nin haberine göre ilk patlamayla ilgili olarak İsrail'in, İranlı bilim insanlarının füze ürettiği bir güvenlik tesisini vurduğu iddia edilmişti, fakat bu iddia doğrulanamadı.

Habere göre küçük patlamaların oluşmasına yol açan yangınlar görüldü. Aynı zamanda gökyüzünü dumanlar da sardı.

Biden'ın Beyaz Saray'daki konuşması. AFP

ABD Başkanı Joe Biden, Esad rejiminin düşüşünün Suriyelilere tarihi bir fırsat tanıyan bir adalet eylemi olduğunu söyledi.

Biden, "Nihayet Esad rejimi düştü. Bu rejim tam anlamıyla yüz binlerce masum Suriyeliye zulmetti, işkence etti ve öldürdü. Rejimin düşüşü temel bir adalet eylemidir. Bu, uzun süredir acı çeken Suriye halkının ülkeleri için daha iyi bir gelecek inşa etmesi için tarihi bir fırsat anı" dedi.

Fotoğraf: AFP

Şam'ı ele geçiren Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) örgütünün lideri Ebu Muhammed Colani, dün akşam saatlerinde Emevi Camii'nde ortaya çıktı ve bir konuşma yaptı. Colani, "Bugün, bu zaferle ödüllendirildik. Bu zafer tüm Suriyeliler için" dedi.

Colani, Esad rejiminin "suç işlememiş binlerce vatandaşını haksız yere hapsettiğini" söyledi. Öte yandan Moskova ve Washington'dan, HTŞ'nin liderliğindeki gruplarla temas halinde olduğu açıklamaları geldi.

HTŞ lideri Suriyelilere "Kardeşlerim, bu zafer hapis cezasına katlananların çektiği acılardan geldi," derken ekledi: "Kardeşlerim, bu yeni zafer bölge tarihinde yeni bir bölümü işaret ediyor, Suriye'yi İran'ın hırsları için bir oyun alanı haline getiren, mezhepçiliği yayan, yolsuzluğu körükleyen tehlikelerle dolu bir tarih bitti."