Küllerinden doğan şehir: Grozni

Çeçenistan'ın Rusya ile 1994 ve 1999 yıllarında girdiği iki savaşın görüntüleriyle zihinlere kazınmıştı. Yerle bir olmuş şehirler, binlerce ölü, yaralı ve onbinlerce mültecinin arından aralıklarla 2009'a kadar devam eden Rus-Çeçen savaşı Rusya'nın “Antiterör Operasyonu”adı verilen Çeçenistan’daki özel yönetime 16 Nisan 2009'da son vermesiyle resmen bitti. Çeçenler bu tarihi bayram ilan etti. Bu tarihten itibaren de daha önce başlatılan imar ve yatırım hamleleri daha da hız kazandı.

Savaşta yerle bir olan başkent Grozni yeni bir planla tekrar inşa edilmiş. Cumhurbaşkanı Ramazan Kadirov'un Hollywood yıldızlarıyla birlikte açılışını yaptığı gökdelenlerin merkez alındığı yeni imar planında şehir bir daire şeklinde düzenlenmiş. Şehir merkezine uzanan geniş bulvarlar, bu bulvarlara bağlanan geniş caddeler ve Moskova ve Petersburg gibi Rus sehirlerini andıran büyük meydanlar... Şehir dev bir şantiyeyi andırıyor. Türkiye'den gelen firmaların yaptığı inşaat işleri devam ediyor. Kadirov'un İtalyan şirketleri tarafın yapımı devam eden "Başkanlık Rezidansı" dikkat çekiyor. Ayrıca, içerisinde 1200 kişilik opera salonu, üstün yetenekli çocuklar için özel sınıflar ve yabancı devlet adamlarınının ağırlanacağı rezidanslar bulunan Devlet Konukevi'nin inşaatı da tamamlanmak üzere.

1 litre benzin 60 cent

Çeçenistan'da öğretmenler 500-600 dolar maaş alıyor. Polislerin 500 dolar olan maaşı ise yeni yılda bin dolara çıkacak. Ev kiraları 150 ile 300 dolar arasında değişiyor. Savaştan sonra konut sektörü bir rant haline gelmiş. Dünyanın dört bir yanına dağılan Çeçenler savaşın bitimiyle ülkelerine dönmeye başlamış ve savaşla harabeye dönen ülkede konut fiyatları tavan yapmış. Özellikle son 5 yılda hayat çok pahalı hale gelmiş. "5 yıl önce şehir merkezinde 10 bin dolara iyi bir ev alabilirdiniz, şimdi böyle bir ev neredeyse 100 bin dolar" deniyor. Konutların metrekare fiyatı ortalama bin dolar. Ortalama büyüklükte bir ev 70 bin dolardan başlıyor. Rusya'da ve diğer ülkelerde yaşayan varlıklı Çeçenler de "Çeçenistan'da da bir evimiz olsun!" diyerek ev alıyorlar. Bu da konut sektörünü daha da hareketli kılıyor. Türkiye'den giden firmalar bu taleplere yönelik olarak villa tipi müstakil konutlar da inşa ediyor. Benzin çok ucuz. 1 dolar 32 ruble ediyor. Bir litre benzin ise 27 ruble yani yaklaşık 60 cent. Şehir içi ulaşım taksi ve minibüslerle sağlanıyor. Araba kiralama diye bir sektör yok. Ortalama 3 dolarla, şehir içinde herhangi bir yere taksiyle gidebiliyorsunuz. Grozni'de ikisi 5 yıldızlı olmak üzere büyüklü küçüklü 10'a yakın otel var. Otel fiyatları 100 dolardan 300 dolara kadar çıkabiliyor. Ortalama bir mekanda 5 dolara bir öğün yemek yenilebilir, ancak ortalamanın üzerindeki iyi bir restoranda bu fiyat 20-30 dolara kadar çıkıyor.

Caddelerde ya çok lüks arabalar ya da Sovyet döneminden kaldığı anlaşılan Lada marka eski araçları görüyorsunuz. Ortalama bir durum yok. Özellikle 4X4 araçlar çok revaçta. Devlete ait jip ve otomobiller siyah renklerinden ve siyah camlarından anlaşılıyor. Şehir merkezlerinde asker yok, bütün güvenliği polisler sağlıyor.

Türkler inşaat sektöründe

Çeçenistan'daki büyük altyapı yatırımlarını Çeçen şirketleri yapıyor. Özellikle Rusya'da yaşayan zengin Çeçenler doğalgaz hatları, yollar ve diğer büyük altyapı işlerini gerçekleştiriyor. İnşaat sektöründedeki Türk firmaları ise daha çok modern tarz gökdelen gibi yapılarla, müstakil evler yapıyorlar. Çeçenistan'ın zengin petrol kaynakları var. Bu konuda Çeçenistan Petrol Enstitüsü kurulmuş, burada öğrencilere petrol ve diğer enerji kaynaklarıyla ilgili eğitim veriliyor. Rusya'dan gelen doğalgaz ise dağ köylerine kadar ulaştırılmış.

Sporculara büyük teşvik

Çeçenistanın nüfusu 1 milyon 100 bin Bu nüfus içerisinde Rus ve diğer etnik kimlikten olanlar da var. 400 bin nüfuslu Grozni'de 40 bin Rus yaşıyor.Çeçenler hizmet sektöründe yer almıyor. Çeçen adetlerine göre ayıp kabul edilen garsonluğu genellikle Azeriler yapıyor. Yine Çeçen adetlerine göre ayıp sayıldığı için de pazarda tezgah açanlar hep kadınlar...

Başkent Grozni'de iki üniversite ve bir enstitü var. Ayrıca Rusya'daki özel kolejlerin de şubeleri var. Çeçenistan'da spora çok önem veriliyor. Özellikle boks, güreş ve judo alanındaki başarılara çok önemli teşvikler veriliyor. Gençlerin büyük bölümü bu alanlara yöneliyor. Çeçenistan'ın Terek isimli tek futbol takımı ise Rusya liginde 11. sırada mücadele ediyor.

-* Çeçen kadınların kendilerine özgü bir başörtüsü modeli var. Başörtüsü kulak üzerinden bağlanıyor, boyun bölgesi açıkta bırakılıyor. Saçların önemli bir bölümünü de açıkta bırakan bu modelde, başörtüsü daha çok bir aksesuvar işlevi görüyor. Grozni caddelerinde son derece şık ve modern giyinmiş kadınlar görülüyor.

-* Havaalanının hemen yanı başında Rus birliklerinin kaldığı kışla var. Havaalanından Grozni şehir merkezine bağlanan bulvara girdiğinizde, sağlı sollu bütün devlet binalarında Rusya Başbakanı Putin'in ve Cumhurbaşkanı Ramazan Kadirov'un resimlerini görüyorsunuz. Bu manzara şehrin her yerinde aynı. Cumhurbaşkanı Kadirov'un "dini" söylemlerine karşın, Noel Baba figürlerinin ağırlıkta olduğu yeni yıl hazırlıkları şehrin her tarafına damga vurmuş.