İsveç fatura gönderiyor, Kuzey Kore ödemiyor! Böyle 'otomobil hırsızlığı' görülmedi
12.06.2023 - 13:30 | Son Güncellenme:
Kuzey Kore uluslararası arenada sık sık yaptığı füze denemeleri, Güney Kore, ABD ve Japonya'yla yaşadığı gerginliklerle gündeme geliyor olsa da İsveç ile de yaklaşık 50 yıldır sessiz sedasız devam eden bir kriz yaşıyor. Birçok kişi tarafından 'dünyanın en büyük otomobil hırsızlığı' olarak adlandırılan bu durum, oldukça şaşırtıcı detaylara sahip.
Derleyen: Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr - Kore Yarımadası Soğuk Savaş'ın başından bu yana sık sık dünya gündeminin ilk sıralarında kendine yer buluyor. İkinci Dünya Savaşı’nın ardından Kuzey ve Güney olarak ikiye bölünen ve ‘düşman kardeşlere’ dönüşen ülke, Kuzey Kore’nin nükleer programı ve bu kapsamda yapılan füze denemeleriyle gündeme geliyor. Çoğu zaman fırlatılan füzenin Pasifik Okyanusu’nda bir yerlere düşmesiyle sonuçlanan denemeler birçok Batılı uzman ve yetkiliye göre ABD ve müttefiklerine açık bir gözdağı olurken, aynı zamanda milyonlarca insanın hayatını da tehlikeye atıyor. Ancak Kuzey Kore’nin adının karıştığı her olayda 'milyonlarca kişinin hayatının tehlikede' olmadığı durumlar da var. Bunların başında da tarihin en büyük 'otomobil hırsızlıklarından' bir tanesi geliyor.
Kuzey Kore, günümüzde dünyanın en dışa kapalı ülkelerinden. Bu sebeple ekonomik olarak ‘zorda’ olduğu iddia edilen ve yabancıların özel izinle girebildiği bu yere ilişkin bilinen nadir şeyler arasında başkent Pyongyang'ın geniş caddelerinde dolaşan eski Sovyet otomobilleri, ithal lüks arabalar ile ülkenin kendi imkanlarıyla ürettiği, taklit olduğu belirtilen otomobillerden oluşan karışım bulunuyor. Ancak bu karışım içinde özellikle bir model hikâyesiyle oldukça dikkat çekici: Kuzey Kore’nin 1970’lerin ortalarında İsveç’ten aldığı bin araçlık 1974 model Volvo 144 filosundan geriye kalanlar.
PARLAK ZAMANLAR İSVEÇ’İ İKNA ETMEYE YETTİ
Kore Savaşı’nın ateşkes imzalanarak en azından sahada sona ermesinin ardından her iki Kore de kendi yolunu çizmeye karar vermişti. Kuzey, Sovyetler Birliği’yle daha da yakınlaşırken Güney de aynı tutumu ABD’ye karşı geliştirdi. Yıkıcı savaşın ardından her iki taraf da ekonomik olarak ayağa kalkmak için dahil olduğu taraflardan destek alıyordu. Kuzey Kore Sovyetler Birliği’nin sağladığı destekle bugün göründüğünden nispeten daha farklı bir ülkeydi. Büyüyen ekonomisi kimi yatırımcıların da ağzını sulandıracak nitelikteydi. Bu yatırımcılar arasında uzun yıllardır ‘tarafsızlık’ politikası izleyen, NATO veya Varşova Paktı’na üye olmayan İsveç vardı.
Takvimler 1974 yılını gösterdiğinde İsveç, Kuzey Kore'ye yatırım yapmaya hazırlanıyordu ve ilk olarak Kuzey Kore’ye dünya çapında isim yapmış olan Volvo marka araçlar gönderdi. Bin araçtan oluşan Volvo 144 filosuyla birlikte Kuzey Kore’ye 70 milyon doların üzerinde ağır makine iletilmişti. Taksi olarak hizmet verecek Volvo marka sedan otomobiller iki ülke arasında ilişkileri güçlendirmiş ve bir yıl sonra, iki ülke arasındaki ekonomik bağların derinleşmesiyle İsveç, Pyongyang'da büyükelçilik açan ilk Batılı ülke olmuştu. Ancak iyi zamanlar uzun sürmedi.
BORÇ ASLA ÖDENMEDİ
Kuzey Kore’nin büyüme ve istikrar vadeden ekonomisi Sovyetler Birliği’nin de ABD’ye karşı geriye düşmesiyle yavaşladı. Ülkenin ekonomisi sendelemeye ve yavaş yavaş küçülmeye başlamıştı ancak İsveç, Batı ile Kuzey Kore arasında bir aracı işlevi gördüğü için diplomatik temasları sürdürmeye devam etti. 1980’li yıllara gelindiğinde Kuzey Kore, bin araçlık Volvo teslimatının taksitlerini ödememeye başladı. İsveç'in yeni pazar arayışı Kuzey Kore'de bir fiyaskoya dönüşmüş ve borçlarını ödeyebileceği düşünülen Kuzey Kore'nin aslında tahmin edildiği gibi bir durumda olmadığı ortaya çıkmıştı.
Siparişin üzerinden yaklaşık 50 yıl geçti ve 1000 adet Volvo'nun vadesi geçmiş olan borcu belirli bir sınırı aştı. Bu duruma bakınca İsveç’in Kuzey Kore’den ödeme alma şansı sıfıra yakın görünüyor. İsveç makamları her yıl iki kez Kuzey Kore'ye fatura göndermeye ve borcu hatırlatmaya devam ederken, borçlar faiz ve diğer vergilerle birlikte artarak günümüzde yaklaşık 300 milyon euro (yaklaşık 6 buçuk milyar lira) boyutuna ulaştı. Yani İsveç hükümeti otomobil üreticisi şirkete kamu fonlarından tam ödeme yapmasına rağmen Kuzey Kore’nin İsveç’e olan borcu hâlâ ödenmiş değil.
Volvo marka otomobiller günümüzde bir zamanlar Kuzey Kore'de olduğu kadar yaygın değil, ancak bazıları taksi olarak kullanılıyor. İsveç ise parasını veya arabalarını yakın zamanda geri alacak gibi görünmüyor. Buna rağmen zaman zaman Volvo, mühendisliğinin sağlamlığını kanıtlamak için Kuzey Kore’de hâlâ çalışır durumda olan Volvo marka otomobillere de atıf yapıyor. Kuzey Kore’nin başkenti Pyongyang'daki İsveç Büyükelçiliği’nin 2016 yılında Twitter hesabından yaptığı paylaşımda borcu ödenmemiş olan Volvo marka otomobillerden birinin yarım milyon kilometre yol aldığı ancak yine de çalıştığı belirtildi.
