İngiltere’de halk genel seçimler için sandık başına gidiyor

İngiltere'de 4 Temmuz'da yapılacak genel seçimlere günler kala kamuoyu yoklamaları, Rishi Sunak liderliğindeki Muhafazakar Parti’nin 14 yıllık iktidarı boyunca vaatlerini yerine getiremediği gerekçesiyle zorlanacağını öngörüyor.

Merkez sağ Muhafazakar Parti, küresel mali krizin en zorlu günlerinde iktidara gelmeyi ve üç seçimi art arda kazanmayı başarsa da, bu seçimlerde rakibi 'değişim' sloganıyla yola çıkan merkez sol İşçi Partisi avantajlı görünüyor.

Öte yandan, Muhafazakarlar, Nigel Farage liderliğindeki aşırı sağcı Reform UK Partisi’nin düzensiz göçmen krizi nedeniyle sınırların kontrolünün kaybedildiği yönündeki yoğun eleştirileriyle de köşeye sıkışmış durumda. Ana muhalefetteki İşçi Partisi ise, seçim kampanyasını 'değişim' sloganına odaklayarak  kamuoyu yoklamalarında öne geçmeyi başardı.

İNGİLTERE'DE BAŞBAKAN NASIL SEÇİLİYOR?

İngiltere’de hükümeti kurma ve başbakan çıkartma yetkisi, Avam Kamarası'nda tek başına veya başka bir partinin desteğiyle çoğunluğu elinde bulunduran partiye veriliyor.

Bir partinin Avam Kamarası'nda çoğunluğu elde edebilmesi için parlamentonun en az yüzde 50'sini (326 sandalye) kazanması gerekirken, çoğunluğu elde edecek partiden bir isme hükümeti kurma yetkisi Kral 3. Charles tarafından veriliyor.

Bu bağlamda, seçimler sonrası ortaya çıkacak parlamento aritmetiği hükümeti kimin kurucağını belirleyecek. Seçime kısa bir süre kalmışken, merkez sol İşçi Partisi’nin hükümeti kurmaya çok yakın olduğu düşünülüyor.

SEÇİMLERDE KİMLER YARIŞIYOR?

Ekim 2022'den beri başbakanlık koltuğunda oturan Muhafazakar Parti lideri Sunak’ın seçimlerdeki başlıca rakibi, 2020 yılında bu yana ana muhalefetteki İşçi Partisinin başındaki isim Keir Starmer.

İngiltere’nin belirli bölgelerinde güçlü bölgesel desteğe sahip diğer partiler, parlamentoda çoğunluğu elde edemeseler de koalisyon görüşmelerinde kilit öneme sahip olabiliyor. İskoçya'nın bağımsızlığı için kampanya yürüten İskoç Ulusal Partisi, Liberal Demokratlar (LibDem) ve Kuzey İrlanda'da İngiltere ile birliği savunan Demokratik Birlik Partisi (DUP), Muhafazakarlar ile İşçi Partisi’nden sonra parlamentodaki en büyük üç parti konumunda bulunuyor.

Pek çok uzman, Brexit kampanyasının en büyük destekçilerinden Farage liderliğindeki Reform UK Partisi'ninse Muhafazakarlar’dan oy çalabileceğini vurguluyor. 2010’da iktidara gelen Muhafazakarlar, birbiri ardına zorluklarla karşı karşıya kaldı. Bu zorluklardan ilki, İngiltere’nin borç yükünü arttıran ve Muhafazakarların bütçeyi dengelemek için yıllarca kemer sıkma politikaları uygulamasına sebep olan küresel mali krizin yansımalarıydı.

Brexit süreciyle Avrupa Birliği’nden çıkan İngiltere’deki hükümet, Aralık 2019’de başlayan koronavirüs salgınıyla mücadele etti. Rusya’nın Ukrayna’nın doğusunu işgal etmesiyle başlayan savaşsa enflasyonda hızlı bir yükselişe sebep oldu.

Pek çok seçmen, altyapı ve hizmet sektöründeki sıkıntılardan yaşam maliyetlerinin artmasına, Manş Denizi üzerinden gelen göçmen akınına kadar İngiltere’nin karşı karşıya olduğu birçok sorundan dolayı Muhafazakarları suçluyor.

Üstelik eski Muhafazakar Başbakan Boris Johnson’un, koronavirüs kısıtlamaları döneminde karantina kurallarını ihlal eden partilere katıldığı ortaya çıkması partinin isminin skandallarla anılmasına sebep olmuştu. İstifa etmek durumunda kalan Johnson’un yerine gelen eski Başbakan Liz Truss’ın politikalarının ekonomiyi olumsuz etkilemesinden sonra sadece 45 gün sonra istifa etmek durumunda kalmıştı.

Sandık başına giden seçmenlerin oy tercihlerini belirleyebilecek meselelerin başında yüksek enflasyon ve yavaş ekonomik büyüme, düzensiz göç krizi, sağlık hizmetlerindeki sıkıntılar ve çevresel politikalar geliyor. Yüksek enflasyon ve yavaş ekonomik büyümeyle mücadele eden İngiltere’de, Muhafazakarlar, Ekim 2022'de yüzde 11,1 ile tarihi zirvesine çıkan enflasyonu bir sonraki yılın mayıs ayına kadar yüzde ikiye düşürmeyi enflasyonu kontrol etmeyi başardı, ancak ekonomik büyüme hızındaki yavaşlık seçmenlerin hükümetin ekonomi politikalarını cezalandırmasına sebep olabilir.

Son yıllarda binlerce sığınmacı ve düzensiz göçmenin Manş Denizi’ni dayanıksız şişme botlarla geçerek İngiltere’ye adım atması, hükümetin sınırlar üzerindeki kontrolü kaybettiği yönündeki eleştirileri tetikledi. 
Muhafazakar hükümet ise, hazırladığı 'Ruanda Planı' kapsamında, düzensiz göçmenleri ve yasadışı sığınmacıyı, Ruanda'ya göndereceğini açıklamıştı.

İngiltere’de Ulusal Sağlık Sistemi de seçimler öncesi gündemde; dişten kanser tedavisine kadar her alanda uzun bekleme listelerinin oluştuğu, ambulans veya hastane yatağı için saatlerce beklemek zorunda kalan ağır hastaların olduğu basına sık sık yansıyor. Başbakan Sunak’ın iklim değişikliğiyle mücadele için daha önce verilen bir dizi çevresel taahhütten vazgeçmesi seçmenlerin oy tercihlerine etki edecek konular arasında yer alıyor.