‘İlklerin’ başbakanı!

Nevsal Elevli- İngiltere’de Liz Truss’ın istifası sonrasında Muhafazakar Parti liderliği ve başbakanlık için başlayan yarış, dün sonra erdi. Penny Mordaunt’un adaylıktan çekilmesi üzerine eski Maliye Bakanı Rishi Sunak, İngiltere’nin yeni başbakanı oldu.

Aday olması beklenen eski başbakan Boris Johnson, önceki gün yarışta olmayacağını duyurmuş, bu kararı yeterli imza sayısına ulaşamadığı için aldığı iddia edilmişti. Johnson ise, yarışa katılmak için yeterli desteğe sahip olduğunu ancak adaylığının doğru olmadığı sonucuna vardığını söylemişti. Aday olması beklenen diğer isim olan eski savunma bakanı Penny Mordaunt da benzer durumla karşılaştı ve partinin 357 milletvekilinden en az 100’ünün desteğini alamayınca yarıştan çekildi.

Mordaunt, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “Rishi tam desteğime sahip. Yürüttüğümüz kampanyadan gurur duyuyorum ve partimizin her tarafından bana destek veren herkese minnettarım. Hepimiz, ulusun iyiliği için birlik olmayı ve birlikte çalışmayı ülkeye, birbirimize ve Rishi’ye borçluyuz. Yapılması gereken çok iş var” dedi.

Kral ilk kez görev verecek

Tek aday olarak kalan Sunak, oylama yapılmadan Muhafazakar Parti’nin yeni lideri oldu ve İngiltere’nin yeni başbakanı olması kesinleşti. Sunak’ın başbakanlığıyla birden fazla ilk yaşanmış olacak. 42 yaşındaki Sunak, hem İngiltere’nin modern tarihindeki en genç başbakan hem de ülkenin ilk Hint kökenli başbakanı olacak. Sunak ayrıca Kraliçe Elizabeth’in ölümünün ardından tahta geçen Kral Charles’ın hükümeti kurma görevi verdiği ilk başbakan da olacak. İngiltere’de süreç, Liz Truss’ın Kral Charles’a istifasını vermesiyle başlayacak. Sunak, Monarşi tarafından yeni hükümeti kurmakla görevlendirilecek ve bu görevi Buckingham Sarayı’nda alacak.

Sunak, partisinin genel merkezinde yaptığı ilk açıklamada, “Derin bir ekonomik zorlukla karşı karşıya olduğumuza şüphe yok. Artık istikrara ve birliğe ihtiyacımız var. Partimizi ve ülkemizi bir araya getirmeyi en büyük önceliğim yapacağım. Size dürüstlük ve alçakgönüllülükle hizmet edeceğime ve her gün İngiliz halkına hizmet etmek için çalışacağıma söz veriyorum” dedi.

Öte yandan muhalefet, bu süreçten memnun değil. Seçimi kazanan partinin başbakanlığı devam ettirdiği İngiltere’de, muhalefet, yaşananların ardından bir an önce erken seçime gidilmesi çağrısı yapıyor. İşçi Partisi Genel Başkan Yardımcısı Angela Rayner, Sunak’ın “tek kelime söylemeden” göreve seçildiğini söyledi.

 Sunak kimdir?

Rishi Sunak, 1980’de İngiltere’nin Southampton kentinde Hint kökenli göçmen bir ailenin çocuğu olarak doğdu. Ekonomik olarak oldukça güçlü bir ailesi olan Sunak, seçkin bir özel okul olan Winchester Koleji’ne gitti. Daha sonra Oxford Üniversitesi’nde felsefe, siyaset ve ekonomi okudu. Lisansüstü eğitimi için bulunduğu Stanford Üniversitesi’nde, Hint asıllı milyarder Narayana Murthy’nin kızı ve mirasçısı olan eşi Akshata Murthy ile tanıştı. Sunak, buradaki eğitiminin ardından yatırım bankası Goldman Sachs’ta analist olarak çalışmaya başladı.
2015’te siyasete giren Sunak, Muhafazakar Parti’den milletvekili seçildi. Sunak, Theresa May hükümetinde bakan yardımcılığı yapmış, daha sonra Boris Johnson hükümetinde Hazine başmüsteşarlığına getirilmişti. Kovid salgını patlak vermeden önce ise Maliye Bakanı oldu. Kamu maliyesinin başında istikrarlı ve güven veren bir yönetim sergiledi. Çok sayıda kişinin işsiz kalmasının önüne geçen 514 milyar dolarlık kurtarma planı beğeni topladı.
Sunak’ın en büyük servete sahip siyasilerden biri olduğu ifade ediliyor. Henüz serveti konusunda bir açıklama yapmayan Sunak’ın 730 milyon Sterlin varlığı olduğu öne sürülüyor. Sunak, bakanlığı döneminde, milyarder eşinin İngiltere’de vergi ödemediğinin gündeme gelmesinin ardından ciddi zarar görmüştü.

Halk oy verecek mi?

Rishi Sunak’ın ekonomi çevrelerindeki iyi ilişkileri ve piyasaya uygun politikaları, ona avantaj sağlamış gözüküyor. Sunak böylece başbakan olacak ancak bir sonraki seçimde Muhafazakarların Sunak liderliğinde ne kadar oy alacağı soru işareti. Zira, “sistemin adamı” olarak görülen Sunak’ın, halkta ciddi bir karşılığının olmadığı ifade ediliyor. Yapılan anketler de bu görüşü doğrular nitelikte. Sunak’ın 21 yaşındayken BBC’ye verdiği bir röportajda ‘çalışan-işçi sınıfından hiç arkadaşının olmadığını’ söylemesi siyasi kariyerini kötü etkileyen bir başka nokta. Göçmen çocuğu olmasına rağmen Sunak’ın yerleşik nizamın adamı olarak anılması ise kaderin bir cilvesi olsa gerek.

Vaatleri neler?

Sunak lider seçilirse şu adımları atmayı vadetmişti:
*Enflasyonun kontrol altına alınması ve ardından vergilerde indirim
*Bir sonraki yasama yılının sonuna kadar gelir vergisini düşürmek
*Kamu çalışanlarının ücret pazarlıklarını bağımsız bir kurula devretmek
*Kurumlar vergisini yüzde 19’dan yüzde 25’e çıkarmak
*Savunma bütçesini mevcut GSYİH’nın yüzde 2’si düzeyinde sürdürmek