Fransa’da şimdi ne olacak?

Fransa’da Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un 9 Haziran’da Ulusal Meclisi feshetmesinin ardından düzenlenen erken genel seçimlerin ilk turu tamamlanırken, aşırı sağ beklentileri karşıladı ve seçimden birinci çıktı.

Avrupa Parlamentosu seçimlerini ilk sırada tamamlayan 28 yaşındaki Jordan Bardella’nın lideri olduğu aşırı sağcı Ulusal Birlik Partisi’nin (RN), oyların yaklaşık 34’ünü alarak seçimi ilk sırada tamamladı. Jean Luc Melenchon liderliğinde, Boyun Eğmeyen Fransa (LFI), Yeşiller Partisi (EEVL), Sosyalist Parti (PS) ve Komünist Parti’den (PCF) oluşan sol “Yeni Halk Cephesi” koalisyonu yüzde 28,5, Cumhurbaşkanı Macron’un Rönesans Partisi’nin yer aldığı Birlikte (Ensemble) ittifakı da yüzde 20,3 oy aldı. Merkez sağ Cumhuriyetçiler ise yüzde 10 bandında.

Seçimlerin ikinci turu, 7 Temmuz’da yapılacak ve sonuçlar netleşecek. Fransa’daki sistemde bir milletvekilinin ilk turda seçilebilmesi için yüzde 50’den fazla oy alması gerekiyor. Seçmenlerin yüzde 12,5’inden fazlasının desteğini alan adaylar ise ikinci tura kalmaya hak kazanıyor. 

Bardella: Hazırız

Fransa’daki bu sonuç, ülkede merkezin çöktüğü ve aşırı sağ ile solcuların güç kazandığı yönünde yorumlandı.

RN Ulusal Meclis Grubu Başkanı Marine Le Pen, “Sonuca güç katan bu denli yüksek katılım için mutluyum. Fransızlar, net bir oyla, 7 yıllık iktidarın ardından sayfayı çevirmek istediklerini gösterdi” ifadelerini kullanarak, ikinci turda mutlak çoğunluk istediğini dile getirdi. Le Pen, “Demokrasi konuştu ve Fransız halkı Ulusal Birlik Partisi’ni ve müttefiklerini zirveye çıkararak Macron kampını neredeyse yok etti” dedi. Parti lideri Bardella ise Fransa’nın önünde iki yol olduğunu, “en kötü yolun” sol koalisyon olacağını, RN’nin ise Cumhuriyetçiler Partisi’nin bazı unsurlarıyla birlikte hükümeti kurmaya hazır olduğunu söyledi. Bardella, “tüm Fransızların başbakanı” olacağını söyledi.

Birleşme çağrısı

Cumhurbaşkanı Macron ise seçmenlere, ikinci turda, “cumhuriyetçi ve demokrat” adaylar etrafında birleşme çağrısı yaptı. Macron, genel seçimin ilk turunda katılım oranının yüksek olmasının da, kendisini memnun ettiğini söyledi. Boyun Eğmeyen Fransa Partisi’nin lideri Jean-Luc Melenchon da, ilk turda üçüncü sırada yer alan adaylarının, yarıştan çekileceklerini açıkladı. Melenchon, “Ulusal Birlik’in kazanmasına hiçbir yerde izin vermeyeceğiz” dedi.

Önümüzdeki günlerde merkez ve sol adaylar arasında RN karşıtı oyları bölmeme konusunda görüşmeler ve pazarlıklar yapılması bekleniyor. Bu anlaşmalar ve çekilmeler sonrası RN’nin sandalye mecliste çoğunluğa ulaşamama ihtimali bulunuyor. Dolayısıyla nihai sonuç şu ankinden çok daha farklı olabilir.

Sistem kilitlenebilir!

- RN seçimlerde mutlak çoğunluğu (en az 289 sandalye) kazanmayı hedefliyor. RN mutlak çoğunluğu elde ederse Cumhurbaşkanı Macron’un, Bardella’ya başbakanlık teklif etmesi gerekecek. Fransa, modern tarihinde 4 kez olan başbakanın ayrı cumhurbaşkanının ayrı siyasi kamplardan geldiği “kohabitasyon” dönemini bir kez daha yaşayacak ve Macron’un gücü önemli ölçüde kısıtlanacak. Bardella’nın Macron’u köşeye sıkıştırıp istifa etmesini sağlaması bir ihtimal.

- RN’nin mutlak çoğunluğu sağlayamaması durumunda, hükümet olması oldukça zor. Zira diğer partiler RN ile koalisyona girmeyecekleri açıkladılar. Bu durumda RN’nin olmadığı bir koalisyon kurulmasına çalışılacak, bu da başarılı olmazsa “kilitlenme” yaşanacak. Zira Macron’un meclisi yeniden feshetme gücü yok. Marine Le Pen, böyle bir senaryoda tek çıkış yolunun erken cumhurbaşkanlığı seçimi olduğunu vurguluyor. Ancak 2027’de görev süresi dolan Macron, anayasal açıdan istifaya zorlanamıyor. Sistemde böyle bir durum için net bir yol haritası ya da çözüm önerisi mevcut değil.

- Cumhurbaşkanı Macron, son çare olarak kriz durumlarında devletin devamlılığını sağlamak için kendisine olağanüstü yetkiler veren 16. maddeyi devreye sokabilir. Bu durumda Macron, parlamento onayı olmadan yasalar çıkarabilir ve kararnameler yayınlayabilir. Ancak bu, Macron için üç yıl boyunca makul bir seçenek olmaktan uzak görünüyor.

‘Aşırı sağın önlenemez yükselişi’

Avrupa Birliği ve Küresel Araştırmalar Derneği Başkan Yardımcısı Can Baydarol, “Her ne olursa olsun Fransa’da aşırı sağın önlenemez yükselişi bir gerçek olarak karşımızda” değerlendirmesini yaptı. Baydarol, “muhalif.com”daki yazısında Fransa’daki erken genel seçimin ilk tur sonuçlarını değerlendirdi. “Aşırı sağın güç kazanması zaten kaçınılmaz gibiydi” görüşünü dile getiren Baydarol, “Ancak bu görünüm önümüzdeki hafta yapılacak ikinci turdaki dar bölgeli seçim ittifakları ile değişebilir ve Fransız Parlamentosu’ndaki sandalye dağılımı farklılıklar ortaya koyabilir. Her ne olursa olsun Fransa’da aşırı sağın önlenemez yükselişi bir gerçek olarak karşımızda” dedi.

Sokaklar karıştı

Fransa’da RN’nin zaferi sonrası aşırı sağ karşıtı göstericiler, başkent Paris’in sembolik önem taşıyan noktası Cumhuriyet Meydanı’nda toplandı. Lyon, Lille, Nantes ve Strazburg gibi kentlerde de protestolar düzenlendi. Bazı protestocular mağaza ve kafelere saldırdı, çöp kutularını devirip ateşe verdi, polisle çatıştı.