Bangladeş'te kamuda kontenjan protestoları: Yasaklar sürüyor, en az 100 kişi öldü

Kamuda kontenjan protestolarının sürdüğü Bangladeş'te şiddet olaylarının büyümesi üzerine Perşembe günü alınan bir kararla üniversiteler kapatıldı, internet kesildi ve geniş çaplı sokağa çıkma yasağı getirildi. Yerel kaynaklara göre, protestolarda en az 100 kişinin hayatını kaybettiği düşünülüyor.

Ülkedeki otoritelerin aldığı son karar, insanların 'açık hedef' olmaması için sadece 15.00 ile 17.00 saatleri arasında, zorunlu ihtiyaçlarını karşılamak üzere dışarı çıkmalarını öngörüyor.

Pazar ve Pazartesi günlerinin resmi tatil olarak ilan edildiği ülkede, iki günlük arada bir tek acil servislerin çalışmasına müsaade edilecek. Güneydoğu Asya ülkesindeki olaylar, hükümetin 1971'de, Pakistan'a karşı verilen bağımsızlık savaşında yer almış gazilerin akrabalarına kamuda tanınan yüzde 30'luk kontenjan hakkını tekrar uygulamaya koymasıyla başlamıştı.

Bangladeş Yüksek Mahkemesi, protestocuların 'ayrımcılık' olarak yorumladığı kararın revize edilmesine hükmetti. Temyiz başvurusu üzerine alınan son kararda, gazi kotasının yüzde 5'e düşürülmesi, yüzde 2'lik kısmın azınlıklara, transseksüellere, engellilere ayrılması, alımların yüzde 93'ünde de liyakatin gözetilmesine hükmedildi.

Ancak internet yasağının hala devam ettiği ülkede Yüksek Mahkeme'nin almış olduğu kararın öğrencileri tatmin edip etmediği henüz bilinmiyor.

Bangladeş'te Şeyh Hasina hükümeti, Yüksek Mahkeme'nin almış olduğu karara yönelik şu ana dek herhangi bir yorum yapmadı. Haftalar önce başlayan ancak pazartesi günü şiddetlenen protestolar, Başbakan Şeyh Hasina'nın Ocak ayında yapılan seçimlerin ardından üst üste dördüncü kez göreve gelmesinden bu yana karşılaştığı en büyük meydan okuma olarak öne çıkıyor.

Protestolar, Başbakan Şeyh Hasina'nın ana muhalefet gruplarının boykot ettiği ocak ayındaki seçimlerde üst üste dördüncü dönemini kazanmasından bu yana Bangladeş hükümetine karşı en ciddi meydan okumayı oluşturdu.
Ülkede internet altyapısı, perşembe gecesi büyük ölçüde kesintiye uğrarken, kesintiler başkent Dakka'da cuma günü de devam etti. Facebook ve WhatsApp gibi sosyal medya platformlarının da kullanılmadığı biliniyor.

Ülkede yaşanan kesintiler, Cuma günü dünya genelinde bankacılık, havacılık ve medya gibi devasa sektörleri etkileyen küresel çaptaki kesintilerle aynı zamana denk geldi. Bangladeş Telekomünikasyon Düzenleme Komisyonu'ndan yapılan açıklamada, veri merkezlerinin perşembe günü protestocuların bazı ekipmanları ateşe vermesi nedeniyle hizmetlerin kesintiye uğradığını savundu.

Protestocu öğrenciler, kepenk kapatma çağrılarını cuma günü de sürdüreceklerini duyurdu ve ülke genelindeki camileri öldürülenler için cenaze namazı kılmaya çağırdı. Kontenjan uygulamasının ayrımcılık temelli olduğunu ve Başbakan Şeyh Hasina'nın başında bulunduğu, Bağımsızlık Savaşı'na öncülük eden 'Avami Ligi' partisi destekçilerine avantaj sağladığını savunan protestocu öğrenciler, uygulamanın liyakate dayalı bir sistemle değiştirilmesini talep ediyor.

Ancak Şeyh Hasina, kontenjan uygulamasını savunarak gazilerin siyasi görüşlerine bakılmaksızın Bağımsızlık Savaşı'ndaki katkılarından dolayı en yüksek saygıyı hak ettiklerini söylemişti.

Hasina, Bangladeş'in istikrarlı büyümesi takdir edilse de, kısmen Ukrayna'daki savaşın yol açtığı küresel çalkantıların da etkisiyle yükselen enflasyon sebebiyle hükümete karşı oluşan memnuniyetsizliğin tetiklendiğini düşünüyor.

Özel sektörün bazı kesimlerinde iş olanakları artmış olsa da, birçok insan daha istikrarlı ve kazançlı görüldüğü için kamuda çalışmayı tercih ediyor. Ancak her yıl yaklaşık 400.000 mezun, kamu hizmeti sınavında yaklaşık 3.000 pozisyon için yarışıyor.

Ana muhalefetteki Bangladeş Milliyetçi Partisi (Bangladesh Nationalist Party - BNP) protestocu öğrencilere destek vererek kendi gösterilerini düzenleme sözü verdi ve birçok destekçisi de öğrencilerin gösterilerine katıldı.
Cuma günü polis birkaç yüz BNP destekçisine göz yaşartıcı gazlarla müdahale etti ve üst düzey BNP lideri Ruhul Kabir Rizvi'yi tutukladı.

Hasina hükümeti, BNP'yi şiddeti körüklemekle suçlarken, yetkililer bu hafta başında muhalefet partisinin genel merkezine baskın düzenledi ve partinin öğrenci kanadından aktivistleri tutukladı.

Awami Ligi ve BNP sık sık birbirlerini siyasi kaos ve şiddeti körüklemekle suçlarken, son olarak da Hasina hükümeti, BNP'yi seçimleri akamete uğratmaya çalıştığını duyurmuştu. Hasina hükümeti, daha önce 2018'deki kitlesel öğrenci protestolarının ardından kamuda kontenjan uygulamasını durdurmuştu, ancak geçen ay Bangladeş Yüksek Mahkemesi'nin bu kararı iptal etmesi ve 1971 gazilerinin yakınlarının dilekçe vermesinin ardından kamuda kontenjan uygulamasının geri getirilmesi son gösterileri tetiklemişti.

Yüksek Mahkeme temyiz duruşması için bu kararı askıya aldı ve yaptığı açıklamada konuyu bugün ele alacağını söylemişti. Çarşamba günü Hasina yaptığı televizyon konuşmasında protestoculara mahkeme kararını 'sabırla beklemeleri' çağrısında bulundu.