Made in China! İran ve Suudi Arabistan'dan tarihi anlaşma
06.04.2023 - 10:36 | Son Güncellenme:
Milliyet.com.tr
Ortadoğu'nun ezeli rakipleri, ABD'yi devre dışı bırakan Çin'in arabuluculuğunda uzlaşmaya vardı. Anlaşma, büyükelçiliklerinin yeniden açılması, karşılıklı uçak seferlerinin başlatılması ve vize kolaylığı gibi alanları kapsıyor.
Ortadoğu'da yıllardır zıt kutupları temsil eden Suudi Arabistan ve İran, Çin'in arabuluculuğunda tarihi bir anlaşmaya imza attı. İki ülkenin dışişleri bakanlarının el sıkıştığı yer ise, hayli sembolik: Çin'in başkenti Pekin.
Suudi Arabistan'ın resmi televizyonu El Ekbariye, Prens Faysal bin Ferhan ile İranlı mevkidaşı Hüseyin Emir Abdullahiyan'ın geleneksel bir Çin tablosunun önünde el sıkıştığı ve gülümsediği görüntüleri ekrana getirdi. İran ve Suudi Arabistan dışişleri bakanları, ayrıca Çinli mevkidaşları Qin Gang'la da el ele poz verdi.
Al Jazeera, Mart ayındaki yakınlaşmanın ardından İran ve Suudi Arabistan'ın en üst düzey diplomatlarının yedi yılı aşkın sürenin ardından ilk kez buluştuğunu bildiriyor.
Çin medyasına yansıyan haberlerde ise, Tahran ve Riyad yönetimlerinin diplomatik anlaşmazlıkları sona erdirme, iki ülke arasındaki uçuşların yeniden başlatılması ve karşılıklı vizelerin kolaylaştırılması gibi konularda anlaştığı yazıldı.
ORTADOĞU'DA BİLEK GÜREŞİ
İran ve Suudi Arabistan arasında dip akıntı olarak süren nüfuz mücadelesi, özellikle Arap Baharı'yla birlikte su yüzüne çıktı. Riyad yönetimi Suriye'de Beşar Esad'ı devirmek için başlayan gösterileri desteklerken, Tahran müttefiki Şam rejimine en hızlı yardım ulaştıran başkent oldu.
Bir diğer iç savaş ülkesi Yemen'de İran destekli Husiler Suudi Arabistan'ın başını çektiği merkezi güçlerle yıllardır çarpışıyor.
Tarafların Ortadoğu'da bilek güreşine tutuşmadığı yer neredeyse yok. Tahran ve Riyad, Irak ve Lübnan gibi ülkelerde de karşı karşıya geldi.
Yanı sıra, Suudi Arabistan'ın bir Şii din adamını idam etmesi ve hemen ardından Tahran'daki Suudi Arabistan Büyükelçiliği'nin ateşe verilmesi, iplerin kopmasına yol açtı.
ABD GÖNDERMESİ
Uluslararası haber ajansı AFP'nin 'son dakika' koduyla duyurduğu anlaşma, Çin'in son dönemde dünya diplomasi sahnesindeki en dikkat çekici adımı olarak göze çarpıyor.
Bir Suudi yetkili, ABD'nin Ortadoğu politikalarına gönderme yaparak İran ve Suudi Arabistan'ın bölgedeki istikrarı sağlamak için çalışacağını aktardı ve konuya ilişkin şunları söyledi:
'ABD'nin bu bölgeye müdahil olma dönemi sona erdi. Bölge ülkeleri Washington'un müdahalesi olmadan Orta Doğu'da güvenlik ve istikrarı koruma kapasitesine sahiptir. Büyükelçiliklerin yeniden açılması ve büyükelçilerin atanması gibi sonraki adımlar Pekin'deki toplantıda ele alınacak'
Ortadoğu'da geleneksel olarak ABD yanlısı bir politika izleyen Suudi Arabistan, son yıllarda Washington'la bir dizi sorun yaşadı. Veliaht Prens Muhammed bin Selman'ın fiili olarak yönetimi ele almasıyla ortaya çıkmaya başlayan ayrılık, son olarak Riyad yönetiminin Şanghay İşbirliği Örgütü'ne katılma kararıyla kendini gösterdi.
Suudi Arabistan'ın bu yıl içinde Çin merkezli siyasi, ekonomik ve güvenlik organizasyonu Şanghay İşbirliği Örgütü'ne resmen katılması bekleniyor.
Bir eksen değişikliğini işaret eden kararın Çin lideri Şi Jinping'in 2022'nin sonundaki Suudi Arabistan ziyaretinde ele alındığı biliniyor.
RESMEN DAVET ETİLER
Tarafların geçen ay ilişkilerin normalleşmesi için uzlaşıya varmasının ardından, Suudi Arabistan, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reis'i Riyad'a davet etti. Tarihi bir nitelik taşıyacak ziyaretin ne zaman gerçekleşeceği, henüz netlik kazanmış değil.
