Çocuklarda öfke nöbeti ve çözüm yolları

Sosyolog ve Aile Danışmanı Kimya Çifçi Dumlu

Öfke duygusu; kişinin çevresinde olup biten olaylara ve kendisine yönelik her türlü engellenme ve tehdide karşı geliştirdiği, belirli dozlarda meşru kabul edilen bir savunma düzeneğidir.

Öfke nöbetlerinin bir yaş civarında başlaması bir tesadüf olamaz. Çünkü çocuklar için bir yaş ilk adımlarını atarak çevreyi keşfe çıkan,çevresinin üzerinde kurduğu yaptırım gücünü fark etmiş, bağımsızlık hislerini,sabırsızlık duygularını ve inatçılık özelliklerini bu dönemde kazanmaya başlar. Çocuğunuzun ısrarlı ve kararlı istekleriyle ,sizin gittikçe artan engellemeleriniz ve "hayır"larınız birleşir ve sonuç: Öfke nöbetleri..

Zamanla gündelik etkinliklerde bile zirveye ulaşan öfke nöbetleri, ifade edici dilin gelişmesiyle beraber yavaş yavaş azalmaya başlar. Çünkü dil ve konuşmanın istediklerini ifade etmede etkin bir araç olduğunu keşfeden çocuk artık “öfkesini kontrol edebilen” bir birey olur.

Öfke Nöbetleri Neden Olur?

Ani Değişimler: Çocuğunuz için her şey yolunda giderken; büyük bir değişim; ebeveynlerden birinin evden ayrılması,yeni bir kardeş gibi olaylar çocuğunuzu öfkeli bir hale getirebilir.

İçsel Yaşadığı Stres: Çocuğunuzun açlık,susuzluk,yorgunluk gibi çocuğunuzun içinde olup bitenler televizyon, evde çıkan huzursuzluk, cezalar, öfkeli ebeveynler gibi dış etkenlerden kaynaklı öfke nöbetleri olabilir. Çocuğunuzun nelerden etkilendiğini bilirseniz, öfke nöbetlerini de daha ortaya çıkmadan engelleyebilirsiniz.

Uzun Süre Evde Kalmak: Açık hava keşfedilmesi gereken en özgür hissedilen alandır.Çocuklar açık yerlerde dolaşma içgüdüsüyle dünyaya gelirler. Kuşlar, toprak, su birikintisi, ağaçlar doğanın bizlere sunduğu bir çok nimet çocuklar için birebir enerjilerini atmak için fırsattır. Dört duvar arasında kaldıklarında sıkılarak stresli olmaları öfke nöbetlerini ve inatlaşmaları arttırmaktadır.

İlgi ve Sevgi İstemek: Anne babaların öfke nöbetlerinde en büyük yanılgıları çocuğun, ebeveyni ile arasındaki bağlantıda yetersizlik hissettiği için başvurduğu bir yöntem olduğunu bilmemesidir. Küçük çocuklar kendi kendilerini sakinleştiremezler ve öfke nöbetinde sizin çocuğunuzu sakinleştirmenize ihtiyaç duyarlar. Bazen öfke nöbetinde çocuk sahip olmak istediği şeyden çok sizin ilginizi ve anlayışınızı elde etmek için ağlar.

İstediği Şeyi Ağlayarak Elde Etmeyi Öğrenmiştir: Öfkeli çocuğa ödül verilmesi veya dilediğinin yapılması mızmızlanmak ve bağırmak gibi huysuzluk nöbetleri alışkanlığının sürekli olmasına yol açar. Çocuğunuz sınırları zorlayacaktır ve öfke nöbetlerinin işe yaradığını görüp alışkanlık haline gelecektir.

Tutarsız Anne Baba Tutumu: Anne ve babanın davranışlar karşısında farklı takdirlerinin olması (birinin ak dediğine ötekinin kara demesi vs.) sebepler çocuğu ikileme itmekte,çocuk neyin doğru neyin yanlış olduğunu bilememektedir ve değişik yaklaşımlarla öfke nöbetine girebilir.

Çözüm Yolları Nelerdir?

Öncelikle tüm çocuklar öfke nöbeti geçirir,bu normaldir. Bu nedenle çocuğunuzun bir sorunu olduğunu veya iyi bir ebeveyn olmadığınızı düşünmemelisiniz.Öfke nöbetlerini nasıl kontrol edeceğinizi öğrendiğiniz zaman çocuğunuzun ifade dilini daha etkin kullanarak istediklerini ifade etmeye başladığını göreceksiniz.Bununla beraber;

1. Çocuğunuzun temel ihtiyaçlarını zamanında gideriniz (beslenme,dinlenme vs.) ve duygusal dengesini korumak için çocuğunuzla kaliteli zaman geçiriniz.Çocuğunuzu mümkün olduğunca açık havaya çıkarın ve çocuğunuzla beraber geçirdiğiniz andan keyif aldığınızı hissettirerek çocuğunuzla oyunlar oynayın.

2. Gününüzün nasıl geçeceğini çocuğunuzla paylaşın. Belirsizlik her birey de stres duygusunu oluşturur. Her gün çocuğunuza neler yapacağınıza dair bilgi verin, anlatın ve bunlarla ilgili tutarlı kurallar koyun.

3. Çocuğunuz öfkelendiği zaman hiddete kapılmayın. Çocuğun öfkeli tutumlarına tepki vermek onun gerginliğini daha da artırmaktadır. Siz sakin kalmalı ve kriz anı geçince çocuğunuzla davranışını konuşarak duyguların dışa vurulmasını sağlamalısınız. Eğer çocuğunuz öfke anında vurma davranışında bulunuyorsa; çocuğu sadece tutmak ve onunla göz kontağı kurarak bunu bir daha yapmaması söylemek doğru olacaktır.

4. İstediğini yaptırmak için öfkelenen çocuğun öfkesinin geçmesini isteyen ebeveynler çocukların isteğini anında yerine getirme davranışında bulunuyorlar.Bu hızlı bir çözümmüş gibi görünse de aslında bu durum çocuğun öfkelenmek ve istediğinin olması arasında ilişki kurmasını ve bunu pekiştirmesini sağlamaktadır.

5. Çocuklar duygu yönetimlerini anne-babadan öğrenir. Bu sebepten iyi rol-model olmalı, iletişiminize dikkat etmeli ve duygularınızı iyi yönetebilmeyi öğrenmelisiniz. Eğer ebeveynler arası bir problem çocuğun yanında yaşanmışsa; çözüm de çocuğun yanında olmalıdır.Çünkü çocuk anne-babasından çatışma çözümleme becerisi ve öfke kontrolünü öğrenecektir

6. Çocuğunuzun enerjisini rahatlıkla boşaltabileceği spor dallarına ve aktivitelere yönlendirmelisiniz. Spor ve aktiviteler çocuğunuzun gelecek akademik başarı ve sosyal hayat becerileri için önemli ve olumlu bir etkendir.